Inguruan jazo zenaren eta denaren inguruko pertzepzioa galdu da. Inork ez daki nola iritsi garen hona.
Niklas Luhmannen (1927-1988) sistema politiko autopoietikoen teoriak ondo irudikatzen du egungo sistema politikoen antzutasun estruktural hori –nahiz eta berak zentzu hori eman nahi ez izan–. Sistema autopoietiko bat hauxe da, xehean: sistema bat zeinaren parte diren elementuak autokontaktuz erreproduzitzen dituen sistemak berak.
Autopoiesiak auto-kontaktuan bakarrik egin ditzake eragiketak; burututako beste eragiketekin sintonian. (…) Hala, sistemak egin dezakeen guztia bere barna jazotzen denak determinatzen du (…) kate baten parte bailitzan, erabaki bakoitza dependientea da, interkonektatuta dago.[1]
Botere politikoak jasandako trantsizio historikoa hartu behar da kontuan aurrena. Bidimentsionala izatetik (estratifikatua) tridimentsionala (funtzionala) izatera igaro baitzen modernitatearekin batera. Sinpleago esanda: sistema politiko absolutistetako aginte-obedientzia eskemak atzean utzi eta zirkularitate dinamiko batera igaro da. Administrazioa (gobernua), Politika (parlamentua)eta Publikoa (hautesleria) ezberdintzen dira orain. Logika honakoa da: Publikoak Politikan eragiten du hauteskundeen bidez; Politikak mugak eta lehentasunak ezartzen dizkio Administrazioren erabakiei; eta, azkenik, Administrazioa bere buruari uztartzen zaio hartutako erabakiekin (output). Hori hala, Publikoak zirkuluari jarraipena ematen ahal dio output horiei orotariko erantzunak emanez (direla manifestazioak eta abar). Inolako erdigunerik gabeko sistema bat sortzen da, bere kabuz auto-orientatzen dena (ikusi Bat ilustrazioa).[2]
Sistema politiko modernoen zirkularitate dinamiko teorikoa. (Ekoizpen propioa).
Sistema politiko modernoen zirkularitate dinamiko horri bi arazo nagusi aurkitzen dizkio, baina, Luhmannek. Aurrenekoak dio: zirkularitate horrek, egiazki, kontra-zirkularra izateari ekiten diola. Hau da: Administrazioa da aurrenik Politikarako proiektuak ekoizten dituena eta parlamentua kontrolatzen duena; expost, Politika da Publikoari zer eta zergatik aukeratu iradokitzen diona; eta Publikoa da, azkenik, Politikaren eta iritzi publikatuaren aurrean limurtzen dena.
Sistema politiko modernoetako kontra-zirkularitatea (Ekoizpen propioa).
Bigarrengo ahulgunea azaltzeko kontuan hartu behar da etengabe berrelikatzen ari den sistema politiko autopoietikoa azpi-sistemez osaturik dagoela, sistema/azpi-sistema horiek errealitatearen konplexutasuna murrizten dutelarik. Errealitatea (ingurua) konplexua da eta konplexutasun hori errazteko kode dikotomikoak erabiltzen dira. Sistema politikoaren kasuan, kodeak botere-politikoaren eta botere-politiko-ezaren inguruan joango dira. Boterea eduki/ez eduki horren barruan beste azpikode batzuk egongo dira: gobernua/oposizioa eta ezkerra/eskuina. Hori da bigarren kritikaren abiapuntua. Adibide paradigmatiko bi, honakoak: atez-atekoa (ez) ezartzea ez da ekintza ekologiko bat eta Kortxoenearen aldeko adierazpen instituzional bat (ez) egitea ez da autogestioaren inguruko adierazpen bat. Biak botere politikoari (botoei) eragiten dioten ekintzak besterik ez dira.
Errealitatea perbertituta dago. Kode binario horien bitartez ez dago arazoak konpontzerik. Errealitatea sinplifikatu den momentuan errazegi heltzen delako erabakiak hartzera, edota zuzenean erabakirik ez hartzea hobesten delako.[3]
Errealitate konplexu bat antagonismoetan sinplifikatzeak badu ondorio zuzen bat: edukiz hutsa den barne-zirkulu bat sortzen dela. Zuk nahi duzuna egingo dut baldin eta zuk nik nahi dudana egiten baduzu. Inguruan jazo zenaren eta denaren inguruko pertzepzioa galtzen da. Inork ez daki nola iritsi garen hona.
Botere politikoaren metatze elitista horri, bai eta errealitate politikoaren antzutasun zirkular horri despotismo berria deitu izan zaio (lord Hewart).[4] Eta zer da, bada, feedback-ik eta erantzulerik ez duen fluxu hori? demokrazia despotikoa.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]
Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]
Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]
Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]
Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]
Jada bizpahiru aste izango dira irakurri nuenetik, Maialen Akizuren zutabe batean. Aner Peritzek telebistan esandakoak zekartzan: “Bertsolaritza da gizon zis heteroekin ez harremantzera eraman nauena, bertsolaritza delako disidente egin nauena, eta, era berean,... [+]
Beldur hori bada. Badirudi Donald Trump etorri dela Washingtoneko bulego borobila luzerako okupatzera. Bigarren mandatua du, baina bere hurbileko aholkulariei, ez dela txantxetan ari berretsiz gainera, Konstituzioan zenbaki bakan batzuk aldatzeko bere xede zurruna aipatzen die,... [+]
Ansorena´tar Joseba Eneko.
Edonori orto zer den galdetuz gero, goizaldea erantzungo, D´Artagnanen mosketero laguna edo ipurtzuloa, agian. Baina orto- aurrizkiak zuzen adierazten du eta maiz erabiltzen dugu: ortodoxia, ortopedia, ortodontzia... Orduan (datorrena... [+]
“Erresilientzia poltsa”, “biziraupen eskuliburua”, “ebakuazio bizkar-zakua”: hara nolakoak entzun daitezkeen agintarien ahotan azken asteetan.
Iragan hilabeteko adierazpenen artean, Europako Batasunak herritarrei eskatu die... [+]
Ez da Aberri Eguna, Aberri Aukera da euskaldunok behar duguna. Urtean behin errepikatzen dira balizko alderdi zein talde abertzaleen deialdiak, data hauetan, Euskaldunon aberria Euskadi/Euskal Herria da aldarriaren inguruan. Egun bateko kontua izaten da, hala ere. Eta ez batera... [+]
Joan den astean topaketa polit bat izan dut, aspaldi ikusten ez nuen emakume talde batekin, eta egitearen inguruan aritu gara berbetan, teknologia eta sorkuntza espazioei lotuta.
Emakume hauetako nagusiena, jubilatzeko mugan dagoena, programatzailea da eta kodea programatzen... [+]
Hainbatetan esan izan didate arkitektoen lanaren gauzarik indartsuena dela ekoizten duguna betikotu egiten dela. Eraikinaren betikotasunak gizakiaren presentzia tenporala gainditzen duela eta geroko etorkizunean iraunkor egingo gaituela. Eta liburu batekin gertatzen ez den... [+]
Desengainu handia hartu dute euskal feminista askok jakin dutenean Chimamanda Ngozi Adichie idazleak haurdunaldia esternalizatu duela, alegia, surrogate batek ernaldu duela bere haurra, diru truke. Guztiok izan beharko genuke feminista saiakeraren egilea da Adichie, besteak... [+]
Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]
