Lehen aldia da klima larrialdiaren harira estatu bat zigortzen duela Europako Giza Eskubideen Auzitegiak

  • Suitza zigortu du Estrasburgok, estatu horrek bideraturiko klima politikak adindunen eta oro har herritarren osasun eskubidea zangopilatzen duelakoan. Ebazpena txalotu dute talde eta norbanako ekologistek eta diotenaz, ondorioak izanen ditu gainontzeko estatuengan ere, besteak beste, klima politika ausartagoak bideratzeko presioa areagotuko zaielako.


2024ko apirilaren 11n - 10:59
Azken eguneraketa: 12:25

Hamasei boto alde eta bakarra aurka. Horrela kokatu dira Europako Giza Eskubideen Auzitegiko epaileak, Suitzaren kasuari dagokionez: klima larrialdiari begira harturiko neurri eskasegiak direla eta, Giza Eskubideen Konbentzioaren 8. artikulua –bizi pribatuaren eta famili biziaren errespetua– urratzen du Suitzak. Historikotzat jo dute ebazpena talde zein norbanako ekologistek, lehenik eta behin, lehen aldikoz duelako klimaren auziaren harira estatu bat zigortu Europako Giza Eskubideen Auzitegiak. Horrek erran nahi du berotegi-efektuko gasen isurketen eta giza eskubideen arteko lotura egiten duela, eta isurketak murrizteko neurri nahikorik ez hartzeak Europako Giza Eskubideen Konbentzioa urratzen duela argi uzten du.

Klima Seniorinnen Schweiz –Adineko Emakumeak Klima Babestearen Alde– Suitzako elkarteak eta adineko lau emakumek jarri zuten salaketa, klima larrialdiak beraien bizitzetan eta osagarrian eragindako kalteek horretara bultzaturik. Hastapen batean Suitzako Justiziaren aitzinera eraman zuten afera eta sei urte luzeko bidea eginik estatuko instantzia gorenera arte jo zuten. Auzitegi Federalean galdurik, kasua Estrasburgora eraman zuten eta aurtengo martxoaren 29an iragan zen audientzia. "Harro egon gaitezke, Auzitegiak aitortu dizkigu klima sano baterako dugun oinarrizko eskubidea eta gure herriak orain arte egin ez duena eginarazteko eskubidea", Anne Mahrer elkarteko presidentekidearen hitzetan.

Epaiaren eragina mundu mailan sentituko dela dio klima larrialdian aditua den Joana Setzer irakasleak: "Ebazpenak zuzenean eragiten badu ere, Europako estatuetan, haren zabalpena mundu osoan sentituko da. Mundu osoko auzitegietarako funtsezko erreferentzia izango da, ekintza klimatikoaren esparruan giza eskubideei begira estatuek dituzten betebeharrak interpretatzeko balioko duelako". Pisu politiko eta juridiko –jurisprudentzia bihurtzen da– handia ukanik ere, ez du ezertara behartzen, eta hori da seguruenik ekologistek plazaraturiko ñabardura nagusia: "Auzitegiak ohartarazi digu Suitzako Estatuak ez duela nahiko egiten, baina ez dio erraten zer egin. Zentzu horretan uste dut adierazpen baten balioa duela, betebehar batena baino gehiago", dio ingurumenaren zuzenbidean aditua den Marta Torre-Schaubek.

Beste bi auzi, atzera botata

Klima larrialdiari begira eramandako politiken harira, beste bi salaketei buruzko ebazpenak plazaratu zituen Estrasburgoko auzitegiak apirilaren 9an. Batetik, Portugalgo sei gaztek Europako 32 estaturen –Europako Batasuneko 27 kideak, Erresuma Batua, Norvegia, Suitza, Errusia eta Turkia– aurka jarritako salaketari buruzkoa. 2017ko sute alimaleen ondotik jo zuten auzitegira. Estatuak ez zigortzea erabaki du Estrasburgok, haren iduriko ondoko araua ez dutelako bete auzi-jartzaileek: salaketa jarri duten herrialdeko justizia instantzia guztietara jo beharko zuten aurrena. Sei gazteen arabera, ordea, klima larrialdiko kasuetan ez litzateke printzipio hori aplikatu beharko.

Bestetik, Frantziako Grande-Synthe herriko auzapez izandako Damien Caremeren salaketari buruzko epaia ezagutzeko eguna izan zen. Frantzia iparraldeko kostaldean kokaturik den herria da Grande-Synthe eta 2001etik 2009ra auzapeza izandakoak dioenez, klima larrialdiaren inpaktuak direla-eta "leku zaurgarri" bihurturik da. 2018an eskatu zizkion Frantziako Gobernuari CO2 isurketak murrizteko neurriak, baina Eliseoak ez ziolakoan bere eskaerari "erantzun nahikorik ematen", bide judiziala hasi zuen, bere burua "biktimatzat" joz. Kasuari ez heltzeko, Estrasburgok argudiatu du jada ez dela "biktima", ez delako gehiago erabat herrian bizi. Klima larrialdia dela eta, Grande-Synthe hemendik 30 urtera urperatuko dela diote ikerketa zientifikoek.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Larrialdi klimatikoa
Eski estazioetako festibaletan kutsadurak goia jotzen du

Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]


2024-12-17 | Julene Flamarique
Chido zikloiak Mayotte uhartean milaka hildako eragin dituela kalkulatu dute

220km/h baino abiadura handiagoko haize-boladek astindu dute Frantziako kolonia den Mayotte uhartea. Funtsezko azpiegiturak suntsitu, eta irlaren zati handi bat inkomunikaturik utzi du; biktimen zenbaketa zaildu du horrek. “Premiazko neurriak” hartuko dituela iragarri... [+]


2024-12-12 | Nicolas Goñi
Plastiko kutsadurari buruzko gailurraren porrotak arazoa kudeaezin bihurtu dezake

Plastiko kutsadurari konponbide bat adosteko goi-bilera zikloa bukatu berri dute, Hego Koreako Busan hirian iragandako bosgarren gailurrean ere porrot eginda: hitzarmenik adostea ez dute lortu, nagusiki plastiko esportatzaile handiek negoziaketak oztopatu dituztelako. Bitartean,... [+]


Etorkizun bizigarriei buruzko literatura lehiaketaren sari banaketa eginen du ostiralean Sukar Horiak

Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.


Berotegi-efektuko gas emisioen %8,8 eragiten du turismoak, eta isurketek gorantza segitzen dute

Azken hamar urteetan turismoak eragindako CO2 isurketen emendioa ekonomia orokorrarena baino bi aldiz handiagoa izan da. Nature Communications aldizkari zientifikoak abenduaren 10ean plazaratu ikerketaren emaitzak dira.


Ez kontzeptuak

Hizkuntza matematikoa ondo ulertu eta interpretatzeak badu garrantzia ikasketa prozesuan; horixe esan ohi diegu guk geure ikasleei, bederen. Matematiken lengoaia unibertsala da, eta oro har, interpretaziorako errore marjina txikia izan ohi da. Nekez marraztuko genuke hiruki bat... [+]


Idorrak dira munduko lurren %40, eta lehortze bidea egin dute lurren %75ek

Bide honetatik jarraituta, mende amaierarako, 5.000 milioi pertsona baino gehiago biziko dira lur idorretan. Arazo humanitario, ekonomiko eta sozial ugari eragingo lituzke horrek.


Valentziako ilargia

Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]


2024-11-20 | Nicolas Goñi
Betirako urpetutako lurrez ordaintzen dute klima aldaketa Hego Sudanen

Hegosudandar gehienak txirotasun larrian bizi izan dira azken bi mendeotan gutienez, eta zoritxarrez, estatu independente bihurtzeak ez die egoera hobetu, munduko herrialde txiroena baita, hainbat gerra tarteko. Testuinguru oso hauskor horretan klima aldaketak zailtasun berri... [+]


2024-11-20 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Datuak lurraldera

Azken asteotan, arkitekturan dihardugunontzat ez da posible izan Valentziako klima gertaera gure lan hizketaldira ez ekartzea. Uraren ibilbidea eraikinen estalkietan, estolderietan, plazetan eta parkeetan pentsatu eta diseinatu behar ditugulako. Ongi dakigu giza eskalako ur... [+]


COP29 Azerbaijanen
Klima aldaketari aurre egiteko orain arte baino hamar aldiz diru gehiago bildu beharko dute Bakun

COP29 hasi da astelehen honetan Bakun, Azerbaijanen hiriburuan. 197 herrialde dira foro honetako kide eta horiez gain mundu osoko sare zibilaren milaka pertsona hurbilduko dira bertara, gobernuen jarduna jarraitzeko. Aurtengo gai izarra finantzazioa izango da.


Lehen aldiz 1,5ºC-ko langa gaindituko du tenperaturaren igoerak 2024an

Copernicus ingurumen behategiaren arabera 2024ak errekorra hautsiko du Lurreko tenperaturari dagokionez, eta hori bakarrik ez, industria aurreko garaiko batez bestekoa baino 1,5ºC altuagoa izango da lehen aldiz.


2024-10-31 | Nicolas Goñi
Zuhaitzen migrazioa dugu oihanek klima larrialdiari aurre egiteko soluzioetariko bat

Gero eta egoera larriagoan daude munduko oihanak, klima aldaketak ekarritako bero uhin eta lehorteek bultzatzen dituzten suteengatik, bertzeak bertze. Latitude ertain eta borealetan klima jadanik aldatu arren, oihanak orain arte oso guti prestatu ditugu aldaketari, batez ere... [+]


Murrizketak, bazterkeria eta negozio interesak: hondamendi batentzako koktel hilgarria Valentzian

Valentzian denboraleak eragindako hildakoen eta kalteen atzean faktore meteorologiko hutsak daudela pentsatzea inozoegia litzateke. Generalitateak larrialdia nola kudeatu duen salatu du askok, baita multinazionalen negozio egarria lehenetsi dela ere. Eta gune pobreenak kaltetu... [+]


92 hildako gutxienez
Zergatik lehertu da zerua orain Valentzian?

Denborale batek hondamendia eragin du Mediterraneo mendebaldean, eta gutxienez 92 dira hildakoak eta dozenaka desagertu daude. Halako ekaitz bortitzen arrazoiak kostaldearen txikizioan bilatu behar direla ohartarazi zuen Millán Millán meteorologoak. Eta soluzioa... [+]


Eguneraketa berriak daude