Valentziako hainbat enpresatako langileek lau astelehenetan jarraian egin zituzten jai: apirilaren 10ean hasita, Pazko Astelehena zelako; mugimenduren bat eginda beste bi jaiegun kateatu zituzten jarraian; eta Maiatzaren Lehena ere astelehena tokatu zen. Aurreikusia zuten jokaldia: 2022an aurkeztu zuen egitasmoa Valentziako Udalak –Compromís alderdia zegoen agintean–, eta horrekin jokatu zuten 2023ko egutegia antolatzerakoan. Beraz, astean 32 ordu lan egin zituzten, lau egunetan pilatuta –argipena beharrezko bada: lau eguneko lan astearen filosofiak berarekin dakar ordu jaitsiera eta soldata mantentzea; alegia, kontua ez dela lau egunetan bost eguneko orduak pilatzea–.

Valentziako probaldian parte hartu duen aholkularitza enpresa bateko ordezkariarekin hitz egin du Ser irrati kate espainiarrak. Enpresa horrek langile guztiak jarri zituen 32 orduko formulan. Produktibitatea “nabarmen handitu” dela argi dio enpresako ordezkariak, eta horregatik, normalean baino lan gutxiago pilatu zaiela ere bai –“40 ordura geundenean, epeetan estuago ibiltzen ginen”–. Hori ikusita, uda ostean lau eguneko lan asteari eutsi diotela adierazi du, behin plangintza hobekiago egokituta. Lau egunez egiten dute lan, baina astelehenetik ostiralera irekita dago enpresa; batzuk astelehenak egingo dituzte jai, eta besteek ostiralak.

Ondorio sorta: gehiago onetik, txarretik baino

2.100 inkesta egin ditu Valentziako Udalak, eta txostenak bistaratu du lau eguneko lan asteak hobekuntzak dakartzala langileen bizimoduan. Puntuz puntu aztertuko dugu jarraian.

1/ Osasuna, ongizatea eta elikadura

Lanaldiaren murrizketak langileen osasuna eta ongizatea hobetu duela ondorioztatu dute, eta garrantzitsua dena, langileek eurek ere horrela nabaritu dutela. Estresa dezente murriztu da –hamarretik lauk esan du hori–, eta hobetu dira hainbat sentsazio, besteak beste nekeari, zoriontasunari eta satisfazio pertsonalari loturikoak.

Ariketa fisikoak eragina du norberaren ongizatean, eta agerian geratu da 40 orduko lan asteak nahi baino denbora gutxiago uzten duela kirola egiteko. Horregatik, inkesta bete duten hamarretik lauk esan dute ohi baino gehiago egin dutela ariketa fisikoa, batez ere 40 urtetik beheragokoek.

Horri lotuta ere, deskonexioari loturiko apuntea: jendea ohi baino gehiago joan da natur guneetara. Hirutik batek esan du estresa arintzen lagundu diola eta gehiago deskantsatu duela ere bai: hirutik bik normalean baino lo ordu gehiago egin dituzte.

Normalean baino zortzi ordu gehiago “libre” edukitzeak ere lagundu du familia kontziliazioan eta maila pertsonalean. Lautik hiruk baliatu du denbora lagunekin gehiago egoteko, baita umeekin denbora gehiago pasatzeko ere.

Bestalde, ia denek denbora gehiago eskaini diote kultur jardueraren bat egiteari. Bitik batek normalean baino denbora gehiago pasatu du irakurtzen, eta hiruk bik esan dute plataforma digitaletan telesailak edo filmak ikusten egon direla ohi baino gehiago.

Nabarmentzekoa da etxeko sukaldean pasatutako denbora ere: hamarretik ia lauk “hobeto” jan duela esan du, mimo handiagoz landu dituela otorduak.

Osasunari lotuta azkenik, kontrapuntua jartzeko datua: inkesta bete eta alkohola kontsumitzen zutenen artean, lautik batek gehiago kontsumitu du lau eguneko lan astea edukita, eta tabakoaren kasuan %15ak.

Gizonezkoen eta emakumezkoen artean egon da aldea. Gizonen erdiak esaterako, ariketa fisiko gehiago egin du –emakumeen kasuan herena inguru izan da–, eta zaintzari lotuta, justu alderantzizkoa da balantza.

2/ Airearen kalitateak eskertu du

“Trafikoak eskertu du”, dio hitzez hitz Valentziako Udalaren txostenak. Kontutan hartuta apiriletik maiatzera arteko lau astelehen egin dituztela jai eta horietako hiru jaiegun orokorrak zirela –Pazko Astelehena, Valentziako jaiegun nazionala eta Maiatzaren Lehena–, desplazamenduak egon dira egun bereziak zirelako, ez astelehen soltea zelako. Hori aintzat hartu beharrekoa dela dio txostenak, baina hala ere, bistakoak dira ondorioak.

Nitrogeno dioxidoaren datu indikatzaileak hartuta, bosgarren astelehenean, laneguna zena, gainontzekoetan baino %58 gehiago kutsatu da. Aldaketarik txikiena garraio pribatuaren erabileran antzeman da, baina hemen ere, bosgarren astelehenean %22 gehiago kutsatu da besteekin alderatuta. Autobusen desplazamenduan, berriz, bikoiztu baino gehiago egin da kutsadura jaiegunetik lanegunera. Mugikortasun eredu bakarrak egin du behera jaiegunetik lanegunera, bizikletak.

Energiari lotuta, datu aipagarria: %30 aurreztu da.

3/ Kontsumoa: establezimenduz mugitu da

Herritarren kontsumoa ez da jaitsi txostenaren arabera; aldatu egin da. Denda eta komertzioek seinalatu dutenez, lau eguneko lan astearen hilabeteko probaldian, salmentak %15-20 inguru jaitsi dira.

Aldiz, ostalaritzak bereganatu ditu bezero gehiago –inkesta egin dutenen hamarretik seik esan dute denbora gehiago pasatu dutela tabernetan–. Herritarrek eginiko gastua oso antzerakoa izan da. Beraz, desplazatu egin da kontsumoa.

[Sakonago aztertu nahi duenak, hemen dauka eskuragai txostena]