Lantokietako isilpeko doluaz
Hau irakurtzen duzunerako, ez dakit zenbat herri izango ditudan bihotzean eta zenbat gogoeta buruan. Idatzi hau bidali baino lehen, izan naiz Arantzan, Tolosan, Elgoibarren eta Ondarroan, Hausnarrean liburua aurkezten.
Leku bakoitzetik zer edo zer dakart etxera. Hartu nauen taldearekin batera itzultzen naiz etxera, gutxienez. Gerora, batzuetan, ekarritakoak luze irauten du, are gehiago hurrengo egunetan horri bestelakoak kateatzen bazaizkio. Tolosan izandako elkarrizketa bat kulunkan daukat, eta dilin-dalan horretan haria luzatzen da, amarauna osatu arte.
Animalien heriotza abiapuntu duen doluaz aritu ginen. Abereen heriotzak gugan sortzen duen minaz edo ezinaz ez da, orokorrean, hitz egiten. Gaixo zegoen, eta hil behar izan dugu. Eta gero, zer?
Zer datorkigu gero? Zer diote gure tripek heriotzaz? Beherakoak al darama, bere erauntsian, nahasian dugun tristura? Idorreriak xurgatu al ditu gure malkoak? Edo hor barruan gertatzen denaz hobe ez jakitea?
Adineko pertsonak zaintzen dituen emakumeak hori dena lotu zuen bere lanarekin. Eremu horretan ere heriotzak sortutakoa isilarazi egiten omen da. Dolu itoari ez omen zaio haizerik ematen. Ez da existitzen. Lan-harremana eten egin da. Fini. Pasa beste batera.
Baina ez da egia, edo ez behintzat kasu askotan. Maiz zaintzaile eta zainduaren arteko harremana lan-kontratutik askoz urrutiago joan da, eta konpartitutako orduetan bizitza bera partekatu dute, elkarrekin brodatu eder bat osatu arte.
N1 errepidean kakorratz-lanetan hasi nintzen ni. Gogora etorri zait isiltasunera kondenatutako kazetariez aritu zen EHUko irakasle bati egindako elkarrizketa. Gisèle Pericot, senarrak drogatu ondoren, bortxatua izan zen emaztearen kasuaren harira irakasle horrek luzatutako galdera: epaiketa horren jarraipena egin behar duten kazetariak hartzeaz nor arduratzen da? Nork itzuliko ditu tripa horiek bere onera, eguna bortizkeriatan pasa ondoren? Nola eman leku Gisèle Pericoten kontakizunean beren burua irudikatu duten emakumezko kazetari –edo bestelako langile– horien izuari?
Ehoziriak eskutan banitu bezala, gehitu zaizkit Palestinan –edo beste edozein tokitan– dauden langileen –medikuak, kazetariak, GKEetakoak...– tripak. Nork hartzen ditu horiek? Nork zaintzen ditu lan-harreman horietan sortzen diren zauri ikusezinak? Pentsa dezagun begi bistakoak artatuak direla...
Badakit heriotzak, orokorrean, ez duela prentsa onik; bizitzaren ezinbesteko osagaia izan arren, ez dugula parean ikusi nahi, ezta onartu nahi ere. Halere, zalantzan nago, ez dakit hona ekarritako heriotzak –edo bortizkeriak– ez diren ikusten ala, ikusi badira ere, langile horiek bizi dituzten ezinei ez ote zaien atentziorik jarri nahi.
Abeltzainon kasuan, ziur aski, nahikoa litzateke norberak arnasa ematea gertatutako heriotzari eta dolua konpartitzeko aukera izatea. Bestelakoetan, korapiloa handiagoa da, akaso, aiseago askatuko da heriotza naturala izan den kasuetan; baina hor ere arnasa behar. Bortizkeria tartean dagoenetan, baliabideek bestelakoak izan beharko luketela esango nuke.
Halere, susmoa dut estandarrak agintzen duen lan-harreman serio eta profesional horretan, lan-hitzarmenetan ez direla erreskaterako estrategiak jasoko. Norberak bilatu beharko dituela arnasak, barruko korapilo horiek askatzeko.
Zer egin gure doluen digestioekin? Usteltzen utzi? Komunetik behera bota? Ala arnasak eta denborak eskaintzen diguten patxadaz tripak askatu?
Agintari gutxik aitortzen dute publikoki, disimulurik eta konplexurik gabe, multinazional kutsatzaileen alde daudela. Nahiago izaten dute enpresa horien aurpegi berdea babestu, “planetaren alde” lan egiten ari direla harro azpimarratu, eta kutsadura eta marroiz... [+]
Mendizale batek asteburuan ikusi du animalia Lapurdiko Azkaine herrian, eta otsoa dela baieztatu du Pirinio Atlantikoetako Prefeturak. ELB lurraldean "harraparien presentziaren kontra" agertu da.
Elkarretaratzea egin zuen Aiaraldeko Mendiak Bizirik plataformak atzo Laudioko Lamuza plazan, Mugagabe Trail Lasterketaren testuinguruan.
Nori ez zaio gustatzen ahuakatea? Ia denok atsegin dugu fruitu berri hori, di-da amaren batean etxekotu zitzaigun. Zenbat urte da ba dendaero ikusten hasi garela? Gure mahaietara iritsi aurretik, historia luzea du.
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Leihatila honetan behin baino gehiagotan azaldu ditugu Ama Naturaren engainuak bere izakiak babestearren. Batzuetan, erle edo liztor itxura zuten euliak ekarri ditugu, beste batzuetan inongo arriskurik ez duten arrisku-kolorazioko intsektuak ere bai (kolorazio aposematikoa... [+]
Udaberri aurreratua ate joka dabilkigu batean eta bestean, tximeletak eta loreak indarrean dabiltza. Ez dakit onerako edo txarrerako, gure etxean otsailean tximeleta artaldean ikustea baino otsoa ikustea hobea zela esaten baitzen.
Espainiako Estatuko zentral nuklearrak itxi ez daitezen aktoreen presioak gora jarraitzen du. Otsailaren 12an Espainiako Kongresuak itxi beharreko zentral nuklearrak ez ixteko eskatu zion Espainiako Gobernuari, eta orain berdin egin dute Endesak eta Iberdrolak.
"Historikotzat" jo du otsailaren 27an plazaraturiko epaia Lurraren Altxamenduak sare ekologista antikapitalistak. Bere aldetik, epaiaren "krudelkeria" salatu eta helegitea jarriko duela jakitera eman du Frantziako Estatuak. Duela hogei urte baino gehiago jarri... [+]
Iazko urriko bileran lortu ez zuten akordioa erdiestea espero dute COP16ko parte-hartzaileek, eta ostegun honetan dute gailurraren azken eguna. 2030. urtea bitartean, bioaniztasunaren alde 200.000 milioi dolar bideratzeko engaiamendua hartu zuten 2022ko COP15 gailurrean, eta... [+]
Biologian doktorea, CESIC Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiko ikerlaria eta Madrilgo Rey Juan Carlos unibertsitateko irakaslea, Fernando Valladares (Mar del Plata, 1965) klima aldaketa eta ingurumen gaietan Espainiako Estatuko ahots kritiko ezagunenetako bat da. Urteak... [+]
Nola azaldu 10-12 urteko ikasleei bioaniztasunaren galerak eta klima aldaketaren ondorioek duten larritasuna, “ez dago ezer egiterik” ideia alboratu eta planetaren alde elkarrekin zer egin dezakegun gogoetatzeko? Fernando Valladares biologoak hainbat gako eman dizkie... [+]
Ur kontaminatua ur mineral eta ur natural gisa saltzen aritu dira urte luzeetan Nestlé eta Sources Alma multinazional frantsesak. Legez kanpoko filtrazioak, iturburuko ura txorrotakoarekin nahasi izana... kontsumitzaileen osagarria bigarren mailan jarri eta bere interes... [+]
Satorralaia plataformak eman du gainkostuaren berri, informazioa Jaurlaritzari eskatutako txosten batetik aterata. Donostiako metroaren Mirakontxa-Easo zatiaren lanak 53 milioi eurotan esleitu ziren, eta egungo aurrekontua 139,4 milioi eurokoa da. Donostiako metro-pasantearen... [+]
"Gasteiztik egin ezean, ez da egingo", adierazi du PSNren bozeramaile Ramón Alzorrizek. Kontra azaldu dira Geroa Bai, UPN eta PP.