Lan mundua euskalduntzeko ere Herri Akordioa
Lan munduaren euskalduntzea euskararen normalizazio-prozesuaren erronka nagusietakoa dena diagnostiko partekatua da euskalgintzan eta eragile euskaltzaleon artean. Hamarkadatan belaunaldi berriak euskalduntzen egindako inbertsio guztia (hor ere egiteko asko geratzen dela ahaztu gabe), neurri handian ezerezean geratzen ari da ikasketak euskaraz egindako gazteak lan mundura pasatzerakoan.
Izan ere, euskararen hedapena lan munduan islatzen duten datuen argitan egoera oso kezkagarria da. Adibidez, Euskal Herri osoan lanorduetan lankideekin beti euskaraz edo euskaraz erdaraz baino gehiago hitz egiten dutenen ehunekoa 16,5 zen 2021 urtean. 1991 urtean, 30 urte lehenago, 7,9koa zen ehuneko hori. Hobekuntza bai, baina guztiz mantsoa zalantzarik gabe (urtean 0,3 puntuko igoerara ere ez da iristen).
Eremu administratiboaren edo sektorearen arabera hazkunde desorekatua era berean, euskarak eremu bakoitzean duen estatus ezberdintasunaren zein hizkuntza-politika ezberdinen isla. Hau da, igoera gertatu bada eskualde euskaldunenetan eta sektore publikoan zentratuta gertatu da nagusiki. Eremu zehatz hortik kanpo, erdaren hegemonia ia erabatekoa da.
Erdaren hegemonia ia erabatekoa da, eta ez dago igoeranzko joerarik, sektore publikoaren eta eskualde euskaldunenen salbuespenekin
Hori gutxi ez eta errealitate kezkagarri hori iraultzeko erabiltzen diren bitartekoen egoera iluna denik ezin inork ukatu. Adierazle gutxi batzuk aipatzearren: EAEko administrazio publikoetako hizkuntza-eskakizunen egiaztatze-maila aztertuz gero, lanpostu guztien % 32,8 dagokiena baino maila baxuagoa egiaztatua dute edo zuzenean horietan lanean dauden pertsonek ez dute euskara ezagutza gutxienekoa ere egiaztatu, administrazioaren euskalduntzea hasi eta 40 urtera.
Nafar administrazioari dagokionean, euskara eskakizun bat duten lanpostu publikoak ez dira % 10era iristen, gehienak ere irakaskuntzako lanpostuak direlarik. Hau da, langile publikoen %90ari ez zaio inolako euskara eskakizunik egiten. Hori bai, ingelesa edo alemana ezagutzea gero eta gehiago baloratzen da, alderaketa bereziki iraingarrian.
Duela hiru hamarkada abian jarri zirenetik, soilik entitateen % 1ak egin du nolabaiteko euskara-plana bere barnean. Hau da, Euskal Herrian dauden enpresa, establezimendu zein lan munduko bestelako eragileen % 99ak ez du inolako neurri planifikaturik hartu euskararen erabilera eta presentzia hedatzeko.
Lan mundua euskalduntzeko tresnak guztiz kamustuta daude, eta oldarraldi juridiko, politiko eta mediatikoak larritasuna gehitzen dio egoerari
Diagnostiko arin horrek argi adierazten du lan mundua euskalduntzeko tresnak guztiz kamustuta daudela. Argi dago orain arteko bidetik jarraituz gero ezinezko dela lan munduaren euskalduntze osoa lortzea. Eta panorama beltz horri estatuen azken aldiko oldarraldi juridiko-politiko-mediatikoaren kaltea gehitu behar diogu.
Estatuen hausnarketa sinple bezain gordina da: euskalduntzean aurreratutakoa urrunegi joan da, ez daude prest euskararen normalizazio osoa lor dezagun uztera, beraz, makineria martxan jarri dute euskalduntzea galgatzeko. Beste moduan ezin ulertu, besteak beste, hizkuntza-eskakizunen aurka ezagutzen ari garen epai segida amaigabea.
Egoera horren guztiaren aurrean, LABen ustez ezinbestekoa da eragile euskaltzaleon artean euskalduntzearen inguruko herri-akordioa eraikitzea. Premiaz normalizazio-prozesua erasoetatik babestuko duen herri-akordioa, baina horretara mugatu gabe, oinarri horretatik abiatuta Euskal Herriaren berreuskalduntzeari jauzi berria ematea ahalbidetuko duen herri-akordioa.
Horren barruan lan munduaren euskalduntzea azkartu eta hedatzeko ere baliagarria izango den akordioa. LABek eskua luzatzen die gainontzeko eragile euskaltzaleei denon artean akordio hori eraiki eta praktikara eramateko. Euskarak eta euskaraz bizi nahi dugunok ezinbestekoa dugu.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]
Bidea pausoka egiten da, eta hasiak egina dirudiela ikasi nuen aspaldi xamar. Baina jendeak esaldi hori edukiz betetzen ere ikasi nahi du. Bakarrik ezer gutxi lor genezake, hasi orduko etsi, akaso. Sekulako jendetza biltzeak ere antolaketa zaildu eta ikusi beharrekoa gandutu... [+]
Ez zuen egoki jokatu, neurriak hartu behar ziren, bestela, ez dugu ikasten. Itxuraz, ez zen ohartzen egindakoaren inpaktuaz, normal jarraitzen zuen, batzuetan, ingurukoek baino itxura zoriontsuagoz. Gainera, altuegi hitz egiten du, hori ez zaio inori gustatzen. Darabiltzan... [+]
Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]
Erretiratu berri den lankide-ohi baten omenez, Historiako irakaslea. Bejondeizula!
Hezkuntza-legeek azpimarratzen dute zein garrantzitsua den ikasleengan pentsamendu kritikoa sustatzea. Baina irakasle-klaustroak, garai batean ideien eztabaidarako eta proposamenak... [+]
Mendebaldeko herrialdeetako demokrazia liberalak demokrazia minimalista baten itxura gero eta handiagoa du. Definizioaren muina litzateke hauteskunde bidezko gobernu aldaketak errespetatzen direla. Horren aldaera autoritarioari Levitsky eta Way politologoek autoritarismo... [+]
Zutabe hau idazten nengoela, gaia aldatu behar izan dut, nire arreta osoa harrapatu dutelako Trumpen muga-zergek. Azalpen gutxi beharko duzue, leku guztietan da berria, Txinako produktuei %10eko zerga eta Kanadako eta Mexikoko produktuei %25eko muga-zergak jarri dizkie. Trumpek... [+]
Euskadi irratian baineraren ordez dutxa jartzeko iragarkiak etxeko komunean obrak ya hastera animatzen duen kuña hori. Obra erraza, inbestitze txikia eta aldaketa handia iragartzen da. Komunetako sanitarioen joerak aldatu dira eta ahoz aho zabaldu da zeinen eroso eta... [+]
Lan aste laburragoak ezartzeko politika orokorra ekarriko du 2025 urteak, enpresentzako kontratazio berrietarako kostu txikiak eta lan harremanetarako aldaketa norabide eraginkorra ekarriz.
Espainiako gobernu akordioa betetzeko helburuarekin, lanaldia astean 37,5 ordutara... [+]
Greba ataritan jaso nuen zuen e-maila, posta pertsonalean. Hasieran, beste askok bezala, grebaren aurrean ze aukera ditugun jakinarazteko zela pentsatu nuen. Baina ez, grebaren aurkako mugimendu politiko eta komunikatiboa zen jasotako e-maila.
Aitortuko dizuet ahozabalik utzi... [+]
Urtarrilaren 16an, Madrilgo administrazioko Trantsizio Energetikorako Ministerioak irrikaz eta kezkaz itxaroten genuen “Itsaraz” proiektuaren gaineko ingurumen-inpaktu adierazpena argitaratu zuen. Ebazpenak makroproiektu honen aurkako erabaki irmoa bezain argia... [+]
Asteburu honetan 'estetikoa' hitzaren inguruan pentsatzen aritu naiz, lagun batek esandako esaldi baten harira: “Lan hau estetikoa da”. Estetikoa hitzaren etimologia aztertu dut, badirudi jatorrian zentzumenen bidez hautematea zela bere esanahia, eta gerora... [+]
Aurreko egunean, Bilbon, lagun batekin elkartu nintzen Bira tabernan. Tar-tarrean ari ginen oso gustura eta esan nion: “Noski, Giputxia zarenez, kar-kar-kar”. Eta berak nabarmendu zuen ez zela gipuzkoarra. Nik ongi ulertu gabe, jarraitu nuen esaten, “A! ez?... [+]