Kurdistan: existitzea nahi ez duten herria
2018ko udaberrian Ipar Kurdistanera –Bakur– euskal delegazio bat joan zen hango egoera lehen eskutik ezagutzera. Iñaki Etaio partaideetako bat izan zen eta bidaian ezagututakoa bederatzi artikulutan jaso du. Hau da lehena.
Nahiz eta gutako askok kurdu terminoa entzuna izan eta herri hori estaturik gabeko beste herri asko baino ezagunagoa izan, mendetan ukatutako herria da kurduena. Jakina denez, 40 milioi pertsona baino gehiagok osatutako herri hau (ez dago errolda zehatzik, eta kurdu askok ez daukate kurdu izatearen kontzientzia) lau estaturen artean banatuta dago: Turkia, Siria, Irak eta Iran. Estatu hauen elementu komunak dira kurduen ukazioa eta errepresio historikoa; haien artean berezitasunak badira ere, tokiko eta momentuko gobernuaren eta indar-harremanen arabera. Gaur egun oso bestelakoa da egoera Rojavako (Kurdistango mendebaldea) zonalde askatukoa, autonomia handiz barzanitarren klanak gobernatzen duen Bashur-koa (Kurdistango hegoaldea) edo turkiar eta iraniar estatuen administrazio hertsipean dagoen Bakurrekoa (Kurdistango iparraldea) eta Rojhilat-ekoa (Kurdistango ekialdea). Edozein kasutan, aitortza eta askatasuna lortzeko kurduek historikoki garatutako erresistentzia eta borroka komuna da lau lurralde hauetan.
Bakur bisitatzeak eta pertsona eta erakunde politiko eta sozial askorekin mintzatzeak errealitate honetara hurbiltzea ahalbidetzen du. Amed-era (turkoz, Diyarbakir) heltzean, lehenengo sentsazioa, ondorengo egunetako elkarrizketetan berretsitakoa, honakoa da: herri kurdua existitzea nahi ez duten herria da. Hori jakina dela esan daiteke, are gehiago Euskal Herritik joanda. Hain zuzen ere, mende askoren ostean beren identitatea eta eskubideak ukatzen zaizkion beste herri batetik etortzeak eragiten du herri kurdua ezkutarazteko saiakerak hain harrigarritzat ez hartzea. Behintzat, Europako herritar solidario askorekin alderatzen badugu, Kurdistango errepresioaz harritzen direnak, baina gero Europar Batasuneko estatu batzuetan torturaren erabilera eta ehunka preso politikoen existentzia ezagutzen ez dituztenak. Euskalduna izateak bi herrien arteko antzekotasun asko topatzea ahalbidetu du, prozesu ezberdinak eta barne konplexutasun handia dauzkaten bi herrien arteko alderatze mimetikoetan erori gabe. EAE, Nafarroa eta Ipar Euskal Herriaren artean dauden ezberdintasunez jakitun izanda, erraz uler dezakegu lau estatutan bananduta egotearen konplexutasuna. Edonola ere, “it´s very similar” eta “it´s the same” sarri entzun ditugun esamoldeak dira, bi herrien alderdi batzuen deskribapenak elkartrukatzean eta, batez ere, estatuek erabilitako errepresio-estrategiak azaltzean.
2016ko uztaileko kolpe militar saiakera ilunaren ostean ezarritako salbuespen egoerak askoz murriztu ditu Turkiako Estatuan gobernuarekiko kritikoak diren jardun politiko edota kulturalak garatzeko bermeak. Lehenengo momentuan atxilotutako eta prozesatutako pertsona gehienak (militarrak, poliziak, kazetariak, akademikoak, epaileak…), ustez, Fethullah Gülen-en mugimendukoak baziren ere, kontraeraso errepresiboa baliatu dute mugimendu kurduaren kontrako presioa handitzeko, Erdogan-en asmo autokraten eta zentralisten etsairik nagusia baita.
Urtebete eta hamar hilabeteko zigorra ezarri diote PKK Kurdistango Langileen Alderdiaren aldeko "propaganda2 egitea leporatuta. Canözerrek hamar urte daramatza kazetari lanetan. Tarte horretan sei bider aldiz miatu du bere etxea Turkiako Poliziak, bost aldiz atxilotu... [+]
2023ko abuztuaren 4an atxilotu zuten etxean Teherango Inteligentzia Ministerioko agenteek. Desagerrarazi eta gero, fisikoki nahiz psikologikoki torturatu zuten Evingo espetxean. Orain heriotza-zigorra ezarri diote, eta espetxekideek haren aldeko defentsa eskutitza argitaratu... [+]
Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]
Bi kazetari, Hêro Bahadîn eta Gulistan Tara, eta haien txofer zihoan Rêbîn Bekir lankidea, Hewraman eskualde kurduan dokumental bat egitera zihoazen. Beren autoa misil batek jo zuen. Bekir zorteduna izan zen, autoa sutan lehertu baino lehen, inpaktuak... [+]
Sebahat Tuncel Kurdistango politikaria da, Turkiaren menpeko lurretan. Hainbatetan egon da kartzelan kurduen askapen mugimenduaren parte izateagatik, eta Turkiako Parlamenturako diputatu gisa hautatu zuten lehen presoa izan zen, 2007an. 2016an espetxeratu zuten azkenengoz eta... [+]
Helikoptero eta gerra hegazkin turkiarrek betetzen dute zerua Irak iparraldeko kurduen zonaldean. Azken asteetako operazio militar handian 381 kokaleku bonbardatu ditu Turkiako Aire Armadak Kurdistango Eskualde Autonomoan. Turkiako Defentsa Ministerioak adierazi du “talde... [+]
Ibrahim Bilmez abokatua da eta Abdullah Öcalan buruzagi kurdua da bere bezeroa. Bere isolamendua salatu du Euskal Herrian otsailean, Turkiako errepresio eta inpunitate mekanismoak azalduta.
1999ko otsailaren 15ean Abdullah Öcalan atxilotu zuten, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) eta mugimendu independentista kurduko burua. Turkiako zerbitzu sekretuek Kenyan atxilotu zutenetik, Marmara itsasoko uharte batean dagoen Iämralä-ko kartzelan isolatuta... [+]
Lara Vilanova (1983, Bartzelona) argazkigintza zuzendaria da eta The Return: Life after ISIS, Sinjar, Cuerdas edota Hondarrak filmetan hartu du parte. Abenduan Euskal Herria bisitatu zuen The Purple Meridians topaketetan parte hartzeko Durangon.
Urtzi Urrutikoetxea nazioarteko kazetariarekin mintzatu gara Radio Kobanen, iaz idatzitako Kurdistan-Argi bat ekialde hurbilean liburuari buruz. Testuak azken urteetako gertakizunei erreparatzen die, eta atzerago ere begiratzen du herri kurduaren egoera politikoa eta... [+]
Siriako Ipar eta Ekialdeko Autoadministrazioko osasun esparruko ardurak ditu Ciwan Mustafak eta herri kurduak lideratzen duen proiektu politikoaren osasun ministrotzat jo daiteke. Mediku-Ekintza Koordinakundea gobernuz kanpoko erakundearen laguntzarekin Eusko Legebiltzarrean... [+]
Epaiketaren lehen eguna amaituta eta bederatzi kazetari kurduak askatu dituzte. Urte erdia pasatxo preso eduki dituzte "terrorismoa" egotzita. Ankarako espetxean zeuzkaten eta orotara hamaika kazetariri erakunde terroristako kide izatea egozten diete.
Parlamentuan ordezkaritzarik lortuko ez duten beldur, ezkerreko alderdi gehienek Kemal Kiliçdaroglu zentro-ezkertiarraren aldeko botoa eskatzea erabaki dute, egungo presidentearen aurkari nagusia dena.
Behe Nafarroako Behorlegin asteburu osoko egitaraua eraman du aurrera herriBiltzak. Larunbatean Parisko Komunaren iraultzaren urteurrena gogoratu dute eta igandean kurduen eta euskaldunen arteko elkartasuna indartzeko udaberriko festa ospatu dute elkarrekin. Bi egunetan erein... [+]