Baina gertaera ez da berria eta are gutxiago gure inguruko bi portu nagusiak (Pasaia eta Bilbo) kontuan hartzen baditugu. Zenbait komunikabidek kruzero hauen bozgorailu eta publizista  papera hartzen dute. Berauei buruzko interesatutako informazioa ematen dute portuetara iristean: tripulazioari elkarrizketak, publierreportaiak... Hedabide hauek, gure lurraldean monokultibo ekonomikoa bilakatzen ari den turismoa goraipatzen dute. Kruzeroak jasotzea albiste pozgarria eta onuragarria bezala kontatzen digute. Aurreko legealdian Gipuzkoako Foru Aldundiak bere turismo planean kruzeroei buruzko ekimenak txertatu zituzten. Bere ezaugarri fisikoek suposatzen dituzten zailtasunen gainetik, Pasaiako portua kruzeroen ibilbidean sartzeko ahalegina etengabea izan zen:  Santiago bidea itsasoz, kruzero txikien bitartez egiteko proposamena, besteak beste.  Pasaian autobusetan sartu eta turistak Donostiara ekartzeko asmoarekin, besteak beste.

Badaude datuak kruzeroek sortzen dituzten arazoen inguruan. Transport & Environment, Europan mugikortasun jasangarriaren aldeko kanpainaren arabera miloi bat kotxek bezala kutsatzen dute hauetako itsasontzi batek. Sarri esan izan da kruzeroa ur gaineko herri bat dela; kontuan izan behar da, sortzen duen zaborra eta poluzioa, baina, ez dela herri horretan geratzen, itsasoan, airean eta bisitatzen dituen lurraldeetan baizik. Turismo extraktiboaren forma adierazgarrienetako baten aurrean aurkitzen gara. Kruzeroen bidez, promotore turistikoek lurraldeen ondare eta baliabide natural, kultural eta sozialak erabiltzen dituzte beren negoziorako eta lurralde horretan kaltea soilik uzten dute.

Turistifikazioaren aurrean aurkitzen diren Europa Hegoaldeko hirien SET sarean, badira kruzeroen arazoa Donostialdeak eta euskal kostaldeak baino askoz eragin kaltegarri handiagoz jasaten duten hiri eta lurraldeak. Pasa den irailean Lisboan egindako topaketa batzuetan, besteak beste, Lisboa, Bartzelona, Venezia eta Donostiako kideak elkartu ginen. Egun horietan esnatu eta bi kruzero erraldoi ikusten genituen parez pare. Kideek kruzeroen eraginak xehetasunez aletzeko aitzakia izan zen. Bartzelona eta Venezian, turistifikazioaren elementu nabarmen eta kaltegarrienetako bat bezala identifikatua daukate, horren erakusgarri Stop Grandi Navi eta Stop Creuers kanpainak.

Bartzelonako kideen arabera, horrelako munstroak portuan sartzean,  hiria suntsitzeko atea zabaltzea bezala da. Bertara, egunero bost bat kruzero erraldoi iristen dira, besteak beste, Europako kruzerorik handienak (10 000 pertsonakoa). Milaka bisitariak hirira eramaten dituzte ordu batzuez. Normalean, dena antolatua izaten dute, otorduak eta zerbitzu gehienak itsasontzian bertan eskaintzen zaizkie eta hirian ematen duten denboran arrapaladan gune eta monumentu errepresentatiboenak bisitatzen dituzte.

Veneziako kideek, berriz, esaten zuten hiriko biztanleria kopurua hirukoiztu egiten dela egunero, bereziki kruzeroek ekartzen zituzten pertsonekin. Bestalde hiri italiarreko kideak zera komentatzen zuen. Jakina da turismo masiboak turistaren bizipenak kaltetzen dituela eta, Veneziako kideek oro gutxitan zapaltzen duten San Marco plaza inguruan gehiegizko turista kopuruaz kexatzen diren turistak entzutea ohikoa omen da. Azken hilabeteetan, gainera, bi kruzerok izan dituzte istripuak Venezian, berriro ere kruzeroen arazoa mahai gainean jarriaz.

Gure lurraldeetako gobernariek behin eta berriro agertzen dira kalitatezko turismo jasangarriaren alde. Hitz potolo hauek kruzeroen kasuan erabiltzailea guztiz okerra da. Lehen aipatu bezala, kruzeroak turismo forma kutsatzaile eta extraktiboa dira. Venezia, Bartzelona, Lisboa eta Kanarian Uharteekin alderatuta, Donostiara heltzen zaizkigun itsasontziak txikiak dira eta bidaiari gutxi dituzte. Kalitatezkoak direla esango luke zenbaitek Sea Dreams I-ak bezala, luxuzko bidaiak ordaintzen dituzte turista aberatsak direlako. Jasangarritasun sozialaren aldetik kontuan izan behar da honelakoek inpaktu handia izan dezaketela gure hiran. Bertako biztanleriak baina errenta altuagoko bisitariak hirira etortzean donostiarrontzat aberastasuna sortzen dela dioen mitoaren aurka, errealitatea erakusten ari zaigu kontsumo prezioen igoera eta zenbait guneren esklusibizazioa eragiten dutela.

Bizilagunekin plataformatik, hamasei proposamen aurkeztu ditugu udaberri honetan deshazkunde turistikorantz iparrorratza jarrita. Gaur egun indarrean dagoen turismo ereduak Donostiako herritarroi sortzen dizkigun kalteak anitzak dira eta gero eta zailago egiten zaie ezkutatzea: etxebizitzaren prezioa, hiri-espazioaren okupazioa, kulturaren merkantilizazioa, gune naturalak arriskuan jartzea, lanpostu prekarioen ugaltzea, gertuko merkataritzaren itotzea... Dagoeneko ez da onargarria turismoaren hazkundea ospatu eta albiste pozgarri bezala kontatzea. Deshazkunde turistikorantz proposamenak, bertan bizi garen eta bertan bizi nahi dugunon ikuspegitik egiten ditugu; gure bizi-baldintzak eta gure hirian bizi ahal izatea arriskuan ikusteak eraman gaitu honetara.

Garraioei dagokionez, lurraldeko mugikortasuna bertakoen beharren arabera diseinatu eta antolatu beharra aldarrikatzen dugu. Era berean, beharrezkoak ez diren azpiegitura handien eraikuntzaren kontra azaltzen gara (portu erraldoiak, metroaren pasantea...). Hazkundea ez diren alternatibak probatzeko unea heldu da, gutxi batzuk irabazi eta gehiengo batek galdu egiten duen joko honetaz nazkatuta. Gainera, gaur egun hainbeste orokortu den hipermugikortasunaren inguruan gizarte bezala egin beharreko hausnarketa bat zor diogu gure buruari. Egun hauetan Bartzelonan egiten ari diren Stay Grounded topaketan, aireportuen handitze eta biderkatzearen aurkako hamarnaka aktibista horretan jardungo dira, besteak beste.

Horregatik guztiagatik, argi ikusten dugu kruzeroak ez direla beharrezkoak ezta onuragarriak gure inguruko portuetan. Gure hiriaren arazoa ez dela Bartzelona edo Veneziakoarekin parekagarria esanez datorrenari, erantzuten diogu horretara heldu baino lehen erreakzionatu behar dela. Herritarrok gertatzen ari denaz jabetu eta mugak jartzen ez baditugu, etekin gose aseezina eta itsukeria larria dutenen artean atzera ezinezko egoerara eraman gaitzakete. Donostian antolatzen ari gara, baina asko da egiteke dagoena. Pasaian ere, badituzte kezkarako arrazoiak, badiaren berpizte ekonomikoaren irtenbide gisa turismoa eta kruzeroak proposatzen dituztenekin. Turistez gain, guregana kalte ekologiko eta sozialak ekartzen dituzten ontzi hauei ere ongi etorri esan behar diegula? Bai zera!

Eihar Egaña

BiziLagunEkin, turismo ereduarekin keztatuko donostiarren plataformako kidea.