KORRIKA edo oinez?
Egun batzuk pasa dira Euskal Herrian burutzen den ekitaldirik berezi, hunkigarri, zabal eta politena bukatu zenetik, KORRIKA, alegia. Hamaika egunez gure geografia osoa zeharkatu du, muga guztien gainetik, izan ere euskararen herriari ezin baitzaizkio mugak jarri.
Hamaika egun eta gauez bi urtetan behin ematen diren sentimendu berdinak agertu dira: lehenengo egunean martxan hasten deneko ilusioa, eskualde edo herrira sartzen deneko zirrara, furgoneta urrunean ikusterako poza eta urduritasuna, korrika eta oihuka egin bitarteko alaitasuna, bukatu orduko sentsazio arraro hori… eta azken eguneko betekada, aurten Gasteiz jendez gainezka ikusterakoan bezala. Sekulako ekimena, zoro batzuek martxan jarri zutenetik 21 edizio pasa dira jada, eta oraindik hunkitzen gaituena.
Hala ere, egun hauetan gertatutakoak ez gaitu errealitatetik urrundu behar. Nahiz eta azken hamarkadetan asko aurreratu den, oraindik ere euskaraz egitea normaltasunaren aurka egitea da. Ez dugu ahaztu behar euskararen herria ez dela EAEra mugatzen, eta gauden 2019an ez dela gure lurralde osoan ofiziala propio dugun hizkuntza. Nafarroa Garaian, hauteskunde promesetatik haratago, Vascuencearen legeak indarrean jarraitzen du bere horretan, bertako biztanleria zatikatuz eta eskubide ezberdinak aitortuz. Bada garaia fobiak alde batera utzi eta Linguae Navarrorum delakoa nafar guztiek normaltasunez ikasi, erabili… ahal izateko. Bestalde, askotan hain urrun ikusten dugun Piriniotatik haragoko lurraldean, Iparraldean, euskarak ez du inolako onarpen ofizialik. Bertako biziraupena hango biztanleei zor diegu, bertako eragileei, ikastolei, gau eskolei, euskaltegiei, herri mugimenduari…
Zaila da, eta AEK-k ez du zertan mugatu edo aukeratu zeintzuek parte hartuko duten KORRIKAn eta nortzuek eramango duten lekukoa; baina batzuek haien konpromisoa eza honelako ekimenetan zuritzea… denborak bakoitza bere lekuan jarriko du
Amets Arzallusek Euskaraldia-n gogorarazi zigun bezala, orain denok omen gaude euskararen alde, zaila baita “kulturaren” kontra egotea, ea nork justifika dezake hori. Hala ere, berea suposatzen den esparrutik ateratzen denean euskarak ezinegonak eta arazoak sortzen dizkie batzuei. Ez dugu ahaztu behar KORRIKAk urte luzez sufritu zuen boikota ere. “[Euskal Herriko edozein herri] ere, euskararen alde!” izaten da KORRIKAn entzuten den lemarik errepikatuenetarikoa. Gakoa, berriz, egotetik egitera salto emango dugunean etorriko da, Euskal Herrian Euskarazek gogorarazten digun bezala. Horretan ere Maialen Lujanbiok zorrotz heldu zion lekukoaren mezuan. Instituzioek herriaren nahiak bildu eta egikaritu beharko dituzte. Zertarako balio digu bada, alderdi ezberdinek, Legebiltzarrak, diputazioek, hautetsiek… lekukoa hartzen badute baina gero ez badute euskararen aldeko benetako apustua egiten, kontrakoa ez denean? Zertarako KORRIKAn agertu hurrengo egunean inauguratuko dituzten eraikinen/ekimenen izenak BEC (Bilbao Exhibition Centre), Itzulia Basque Country, Urdaibai Bird Centre, Basque Culinary Centre, Basque Fest, Bermeo Tuna World Capital, Bizkaia Silver Week… bezalakoak badira? Globalizazioaren ondorioak, esango dute batzuek, “renovarse o morir” besteek… “Kosmopolitak vs kosmopaletoak” gehituko nuke nik.
Ez nuke ahaztu nahi, haiek ere instituzioa baitira, Antiguon egin zutenen kilometroa, apenas aste batzuk lehenago gazte bati isuna jarri zioten eta kazetari bat epaitegietara eraman zutenen kilometroa… Beste batean landu beharreko aparteko gaia.
Euskararen “aldeko” apustu honetan instituzioen eragina ere komunikabideetan islatzen da. Informazioa euskaraz argitaratzeagatik diru-laguntzak ematen dira. Bada, soilik ikusi behar dira nola egiten den banaketa hori, zeintzuen artean eta zein kantitatetan, sekulako auzolotsa sentitzeko. Aparteko artikulua beharko genuke Euskal Irrati Telebistaren egoera aztertzeko, KORRIKAko babesle nagusienetako bat. Soilik apunte azkar pare bat; Gaur egun eta Teleberria-ri eskaintzen zaien denbora, askotan euskaldunei gazteleraz erantzutera “behartzen” zaiela, programa ezberdintasuna (meza, herri kirolak…)… buelta pare bat eman beharko diegu hauei baldin eta erreferentziazko euskal kate publiko bat lortu nahi badugu. Besarkada bat komunikabide alternatibo, euskaldun eta herrikoiei!
Zaila da, eta AEK-k ez du zertan mugatu edo aukeratu zeintzuek parte hartuko duten KORRIKAn eta nortzuek eramango duten lekukoa; baina batzuek haien konpromisoa eza honelako ekimenetan zuritzea… denborak bakoitza bere lekuan jarriko du.
Tira ba, segi dezagun KORRIKArekin hunkitzen (helduko da eguna ezen honelako ekimenak beharrezkoak izango ez diren), baina ez bi urtetan behineko ekintza anekdotiko gisa. Izan ere herri bat dugu sortzeke, Maialen Lujanbiok 2009ko bertso txapelketan esan bezala “euskaratik eta euskaraz”.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
AEBetako agintaldi berriak ekonomiaren esparruan ekarriko duena zehaztea ez da lan erraza. Estrategia ekonomiko berriaren ardatza liberalismoaren eta kanpo sektorerako protekzionismoaren arteko uztarketa bitxia izango da. AEBetan aldian-aldian halakorik gertatu den arren,... [+]
Azken 15 urteetan dugun Internetak hartu duen bilakaera ikusita, duen eredu teknologiko eta negozio ereduari lotuta, gizatasunaren alde txarrenak areagotzeko tresna dela pentsatu dezakegu. Ideia horrekin konforme ez dauden eragileak sortu dira mundu osoan zehar. Honako... [+]
Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]
2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]
Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]
Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]
Esaten da Simone de Beauvoir-ek idatzi zuela zapaltzailea ez litzatekeela hain indartsua izango zapalduaren lerroetan konplizerik ez balu. Niri oso normala iruditzen zait... zer nahi duzue, ba? Zapalduta zaudenean, ulergarria ere bada zure kondizio hori hobetu nahi izatea, eta... [+]
Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]