Kontratu soziala, ordezkaritza eta gehiengoaren falazia
Iritzi artikulu hau, abenduaren 20ko Espainiako hauteskundeen atarian egileak idatzitako sorta baten lehenengoa da: "Gu gabe ezer ez direla dakitenek beraiek gabe ezer ez garela sinetsarazi digute".
Locke (1632 - 1704) inoiz baino biziago dago. Estatu liberalaren zimenduak inoiz baino egonkorrago dauden moduan. Egon lasai, fededunok/demokratok, kontraktualismoa –inork eta denek (hankabikoak, gizarteak eta Estatuak, alegia) sinatu duten kontratu sozial hori– baita dogma ukaezin berria.
Dio Lockek: bada egoera natural bat zeinetan hankabiko guztiak berdinak eta askeak diren eta autoritate politikoa duten. Egoera natural horretan badaude eskubide natural batzuk, lege naturalak teorikoki babesten dituenak: hankabikoen askatasuna, berdintasuna, jabetza-eskubidea eta bizitzarako eskubidea, besteak beste. Kontua da ordena naturalak ezin dituela eskubide natural guzti horiek praktikan bermatu. Gizona otsoa baita gizonarentzat –Hobbes (1588 - 1679)– . Egoera natural horretako lege naturala ez da behar bezain espezifikoa eta ezin zaio gaizkileari gainjarriberau hausten duen bakoitzean. Arazo horren aurrean sortzen da kontratu sozialaren teoria. Hau da: autoritate politikoa berez duten hankabiko horiexek dira Estatu zibila sortzen dutenak eta Estatuari berari euren autoritate politikoa transferitzen diotenak, hark eskubide natural horiek berma ditzan.[1]
Autoritate politiko horren transmisioak hankabikoa hiritar bihurtzen du, komunitate politiko bateko kide. Eta horrekin bat dator egungo falazia demokratikoaren funtsetako bat. Gutxiengoa gehiengoari subordinatzea onesten da.
Gehiengoarekiko sumisioa paktu sozialarekin bat dator, bestela, hankabikoak kasu puntualetan bakarrik onartuko balu sumisioa, paktu sozialaren aurreko estadio libre horretara itzuliko litzateke; egoera naturalera.[2]
Rousseau (1712-1778) antagoniko baten nahimen orokorraren teoria gaizki ulertu bagenu gisan, egun oraino gehiengoaren nahiarekin nahasten dugu nahimen orokorra. Kontua ez da, baina, Rousseau gaizki ulertu dena –ez baita gaizki ulertu (izaera orokorreko ordenamendu juridikoa baitzen harentzat nahimen orokorraren kristalizazio faktikoa)–. Kontua da nahimen orokorra kontzeptu deskriptibo bezala ez dela existitzen eta sekula ez dela existituko. Ez da existitzen herririk. Ez dago egungo estatuen mailan ordezka daitekeen ezer homogeneorik eta are gutxiago berarentzat ona den kausa orokorrik. Teoria klasikoa oker dago. Gu gabe ezer ez direla dakitenek beraiek gabe ezer ez garela sinetsarazi digute. Eta erabat hobbesiarra da eraikuntza. Ez dago herririk ordezkaritzarik gabe. Ordezkaritzaren bitartez ematen zaio forma eta batasuna gizabanakoen masa amorfoari. Ituna bikoitza da: hankabikoa/gizartea eta gizartea/Gobernua. Alegia: Gobernuak moldatzen du gizartea, eta gizarteak hankabikoa.
Eta esplizita dezagun inplizitua: irudi du instituzioek eginen dutela herria ezkertiar, euskaldun. Edo okerragoa dena, hankabikoak ordezkaritza politiko baten beharra duela bere bekatuak garbi ditzan. Narratiba iraultzailea (ekologista, feminista eta, oro har, antikapitalista) duen politiko profesionalen talde bati bi urtean behin botoa ematea da egungo iraultzaileen salbazioa. Sentsibilitate sozial eta politikoa dutenentzat katarsia dira hauteskundeak. Berdina egiten jarraitu eta lo ondo egiteko edabea. Zirkulu biziosoa da.
Ekintza politikotzat duguna (botoa ematea) uste horren beraren antitesia da. Hala, esan beharrik ez dago: hankabikoak bere gainean kokatzen den ente artifizial bati autoritate politikoa transferitzen dion momentuan, hankabikoa bera subjektu politiko izatetik objektu politiko izatera igarotzen dela. Ezer ez dago jada bere esku. Hankabikoa ez da bere bizitzaren jabe; botere politikoa saldu du, bai eta erantzukizuna ere. Eta kontua ez da kritika egiteagatik egitea. Inoiz baino katolikoagoa da ezker tradizionalaren (akolitoena eta fededunen-jarraitzaileena) morala. Atsotitza hankaz gora dago: Boza eman baduzu, ez kexu izan.
Etengabeko fikziozko jario narratibo baten aurrean gaude. Antzutasun zirkular bat atergabe hauspotzen. Eta agortasun faktual hori (ezer aldatu gabe berdina egiten jarraitze hori) ez da, jada, pertsonekiko dependentea den aldagai bat. Intentzio hoberenekin joan arren Estatuak ez du mekanismorik egungo kolapso sozial, politiko, ekonomiko eta ekologikoari erantzuteko. Eta baieztapen hori frogatu beharrik ere ez dago. Axiomatikoa da. Narratiba iraultzaile klasikoen langileria-burgesia eskemek ez dute (heinean) balio. Klase-dominantea mendebalde oparoa da; gizona; zuria eta langilea; burokrata.
Gaitza estrukturala da.
[1]Fabienne, Peter (2014): Politicallegitimacy. The Stanford EncyclopediaofPhilosophy (WinterEdition), editedby Edward N. Zalta. Esteka: http://plato.stanford.edu/archives/win2014/entries/legitimacy/
[2]Locke, John, (1690): SecondTreatiseon Civil Government, C. B. MacPherson-en edizioa, Indianapolis: Hackett, 1990.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Hezkuntza publikoko irakasleok hamabost urtetan berriztu gabeko lan-hitzarmena eguneratzeko eta hobetzeko beharra eta eskubidea dugu. Horretarako, benetako negoziazio batean murgilduta egon beharko genuke, baina errealitatea negargarria da. Negoziazio batean, alde oro ados... [+]
Ekonomialariei asko gustatzen zaizkie merkatuen jokabideak adierazten dituzten grafikoak, kurbak alegia. Deigarria egin zait zentzu horretan Pluralistic webguneko “The future of Amazon coders is the present of Amazon warehouse workers” artikuluan (Amazonen... [+]
Ikaslez lepo zegoen Leioako Hezkuntza Fakultatea pasa den asteazkenean, Samantha Hudson zetorrelako. 1999an jaiotako Mallorcako artista, abeslari eta influencer transgeneroa da. Kantatzen Duen Herria topaketetako izarrak ilara amaigabea zuen selfie eta autografoak emateko, eta... [+]
Bekatu bat aitortu behar dut hemen. Duela lau urte, ohitura berri bat sarrarazi nuen nire bizian: igande gauetan, kaka kanoi baten antzera "informazio" jarraikia hedatzen duen CNews telebista kate ultraeskuindarra begiratzen hasi nintzen. Hasieran ordu erdi bat astero... [+]
Kointzidentzia harrigarriak daude bizitzan. Izan ere, zenbat ikusle elkartu litezke Arriaga antzokian? Zenbat komun ote daude solairu bakoitzean? Zein probabilitate dago Gipuzkoako emakume bik sartu-irtenean leku eta istant berean kointziditzeko, 35 urtean elkar ikusi barik egon... [+]
Transfeminismoak argia eta konplexutasuna ekarri ditu gorputz, genero eta desirei buruzko eztabaidetara. Hala ere, itzalak ere sortu ditu. Ustezko koherentzia politiko erradikal baten izenean –askotan hegemonia oso zehatz bati lotua–, diskurtso transfeminista batzuek... [+]
Garai kuriosoak bizi ditugu eta bizi gaituzte, zinez. Hezkuntza krisian dela dioten garaiak dira eta, gutxien-gutxienean, aliritzira, ba aizue, 2.361 urte ditu gaurgero boladatxoak.
Ez zen ba debalde joan Aristoteles bere maisu maite Platonen akademiatik lizeo bat muntatzeko... [+]
Ukrainako gerrar hasierako zergatiak ez dira azaldu zizkigutenak bakarrik, beste arrazoi batzuk ere badaudelako. Errusiak zioen Ukrainako errusiar hiztunen defentsarako urrats bat eman behar zuela; Ukrainako Gobernuak, aldiz, Errusiaren armadari aurre egin behar zitzaiola,... [+]
Badira bi aste beste behin makroproiektuei kaleetan oposizio argi bat erakutsi geniela. Milaka eta milaka pertsona atera ginen kalera dinamika suntsitzaile honek amaitu behar duela aldarrikatzera. Bada, dirudienez horrek ez du lurraren suntsiketaren aldeko politikarietan inolako... [+]
Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]
Berriki zabaldu da Gazako lurralderako Egiptok egindako hirigintza-antolaketa plana. Marrazki batean jaso dira etorkizuneko kale, eraikin eta iruditeria, oraindik metraila eta lehergailuen usaina darion errealitate baten gain. Hirigintza proposamena, beste bonba jaurtiketa bat... [+]
Bizitza erdigunean jartzeko abagunea ikusi genuen feministok zein ekologistok Covid-19 pandemia garaian. Ez ginen inozoak, bagenekien boteretsuak eta herritar asko gustura itzuliko zirela betiko normaltasunera. Bereziki, konfinamendu samurra pasa zutenak haien txaletetan edo... [+]
Segurtasun falta dagoen irudipena handitu dela azaldu du Eustaten azken txostenak. Gurean, Trapagaranen, Segurtasuna orain, delinkuenteen aurka manifestaziora deitu dute herritar batzuek.
Bi izan dira sentsazio hori zabaltzeko arrazoiak. Batetik, udalak Udaltzaingoaren... [+]
Badira etxebizitzak saltzeko atarietara harpidetuta daudenak, etxe bat erosi nahiko luketelako. Tarteka etxeak ikusteko hitzorduak ere egiten dituzte, eta seguru nago saltzaileak badakiela pertsona horiek ez dutela etxea erosiko, ez bisitan etxeari aurkitzen dizkioten baina... [+]