Kontakizun dibergenteak
Azken urteetan, gure historiari, kulturari, hizkuntzari eta abarri buruzko bi kontakizun ongi bereiziak eraikitzen ari direla esango nuke. Alde batetik, "lerro ofiziala" dei diezaiokeguna, eta bestetik, azken ikerketetan eta aurkikuntza arkeologikoetan oinarritutako lerroa.
Irulegiko eskuaren aurkikuntza eta Oiz mendian aurkitutako Burdin Aroko aztarna arkeologikoak (historikoki Pirinioetan aurkitutakoen antzekoak) indar gabe uzten dute lerro ofizialaren argudioa; hau da, Euskal Herriko mendebaldean horrelako formaziorik ez egoteak etnia piriniotarra eta bizkaitarra (nolabait esatearren) bera ez zela adierazten duena. Bi aurkikuntza arkeologikoek erakusten digute substrato baskonikoaren teoriak baduela oinarririk. Beraz, esan daiteke Irulegiko eskuaren zein Oiz mendiko aztarnaren aurkikuntzak zaplazteko ederra suposatu duela teoria berantiarrarentzat (nahiz eta batzuek ez duten onartu nahi), eta deigarria egin zait Irulegiko eskua agertu zenetik (zuzendu nazazue oker banago) ez dela berriro emititu pasarte bat bera ere. Kasualitatea ote? Ala telebistako parrillatik kentzea programatuta zegoen aurretik? Akaso oinarri zientifiko eskasa duelako izango da? Gustura jakin nahi nuke arrazoia.
Irati filmaren moduko lanek gehiago egin dezakete euskal kulturaren alde, denon poltsikotik ordaindutako telebistako saio dibulgatzaile batzuek baino
Mundu mailako ikertzaile handiek (Hammel, Venneman, Torroni etab.) lehen mailako aldizkari zientifikoetan argitaratutako artikuluetan (The American Journal of Human Genetics, Scientific American etab.) adierazten dute euskal substratuaren teoria aintzat hartzeko oinarria egon badagoela. Hori hala izanda ere, Euskal Herriko zein Espainiako Estatuko ikertzaile batzuk historialari frankistek sortutako eta helburu ideologikoekin sustatutako oinarri gutxiko teoria defendatzen dabiltza. Jakin nahi nuke "lerro ofizial" hori bultzatzen dutenei zein nazioarteko aldizkari zientifikotan argitaratu dizkieten artikuluak (benetan, ez dakit). Harrigarria da batzuk ze endogamiko bihurtzen diren interesatzen zaienean... Ni neu ez naiz zientifikoa, baina ondotxo dakit edozein argudio zein teoriari oinarria emateko ezinbestekoak direla bibliografia, ikerketen erreferentziak eta abar. Oso erraza da esatea "azken ikerketek erakusten digutenez" edo "gaur egungo ikertzaileek adierazten dutenez" eta hain zabal geratzea beste ekarpenik egin gabe. Eta horrek ez du balio.
Kontakizunez hitz egiten gabiltzanez eta gaiarekin zerikusirik baduelakoan, Irati filmaren inguruan dudan iritzia adierazi gura dut. Ni neu aho zabalik utzi nau filmak. Paul Urkijok euskarari, emakumeen rolari, euskal mitologiari eta Euskal Herriaren historiari (fikzioa dela kontuan hartuta) eskaintzen dion begirada oso egokia iruditu zait. Oso apustu arriskutsua izan da, baina euskal kultura zabaltzeko balio kalkulaezina izan dezake. Hori uste dut nik, eta denborak esango du…
Astakeria hutsa izango da, akaso, baina esango nuke Irati filmaren moduko lanek gehiago egin dezaketela euskal kulturaren alde, denon poltsikotik ordaindutako telebistako saio dibulgatzaile batzuek baino.
Joseba Azkarate
Gaiarekin lotutako estekak:
Oiz mendian Bizkaiko lehenengo cromlechak aurkitu dituzte, Burdin Aroko hilobi-monumentuak.
2022-12-03 Bilbo Txapelketa [Bertsoa] / Amets Arzallus, Maddalen Arzallus
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Egiari zor, ez dakit zergatik ari naizen hau idazten. Gaur egungo giro liskartsuan ez dira modu honetako iritziak ondo hartzen. Beharbada, ARGIAk ez du hau argitaratuko, ez baitator bat orain arte argitaratu dituzten iritziekin (baina, azkenean argitaratzea erabaki badute,... [+]
Urtarrilaren 15ean Zedarriak izeneko lobby tekno-enpresarialak bere 6. txostena aurkeztu zuen, Euskadi eta Europar Batasuna, oparotasunaren eta lehiakortasunaren patu partekatua izenekoa. Finantzen mundutik ateratako aditu gorbatadunez osatutako Think Tank neoliberal horrek... [+]
Tipi-tapa mugitzen ditugu euskaltzaleok gure oinak Korrikaren lekukoaren atzetik, gure hizkuntzaren alde, desio dugun Euskal Herri euskalduna helburu, herri euskaldun gisa biziraun nahi dugula aldarrikatzeko.
Tipi-tapa ematen ditu lehen urratsak Afrikako, Hego Amerikako edo... [+]
Eta beste urte batez, sindikatuek prefabrikatutako grebak antolatu dizkigute. Eta guk, indibidualki, erabakia hartuko dugu grebarekin bat egin ala ez, ikastetxean inongo asanbladaren beharrik gabe.
Niri irakatsi zidaten greba eredua jada ez dago modan, antza. Nire... [+]
Gaur, urtarrilak 21, gure oraintsuko historiaren efemeride interesgarri bat gogora ekartzeko eta hari buruz hausnartzeko eguna dugu. 50 urte bete dira Potasas de Navarra enpresako 47 langilek itxialdia amaitu zutenetik. Hamabost egun iraun zuen itxialdi horrek eta greba orokorra... [+]
Duela aste pare bat Norvegiako zenbait datu plazaratu ziren. Ipar Europako herrialde hartan auto elektrikoak nagusitu dira, eta Tesla marka dute salduena; energia birziklagarriaz sortutakoa omen da han kontsumitzen denaren %90. Aldiz, Norvegiako enpresa publikoek ez dute inolako... [+]
.jpg)
Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.
Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
Asteartean eman zuten jakitera bost gazte lapurtarren kontrako sententzia. Hamabost hilabeteko espetxe zigorra gibelapenaz bi gazteri, 500 euroko isun banarekin; 140 orduko lan behartua eta 500 euroko isun bana beste bi gazteri; eta, azkenik, 1.700 euroko isuna beste... [+]
Lehengo batean, The Wire telesail sonatua berrikusten ari nintzela, etsipena gogora ekarri zidan eszena bat heldu zen. Bertan, The Baltimore Sun egunkariaren zuzendaritzak langileak bildu eta datozen aldaketei buruz ohartarazten die; hau da, kaleratzeez eta distira gutxiagoko... [+]
Bizi dugun kultura kontsumistak, erabiltzaile oro agintzen du gozamen neurrigabera. Slavoj Zizek dioen eran, Goza ezazu zure fetitxea, hiper-modernitatearen agindu ozena bihurtu da. Fetitxearen lekua betetzeko dauden gailu teknologikoen bidez gauzatzen baita egungo gozamena... [+]
Mamu batek zeharkatzen ditu sukaldeak: Karlosen mamuak.
Karlos ez da aurkeztu Master Chef Celebrity lehiaketara. Bere sukaldaritza-ondarea aztertuta, oso argi dauka ez duela lehiakideen aukeraketa gaindituko. Izan ere, hedabide eta gastronomiaren akademiaren ateak itxita izan... [+]
Euskadiko Selekzioa lortzea, ezbairik gabe, lorpen historikoa izan da. Baina horretan geratzen bada, euskaldun askorentzat –ni barne, nafarra bainaiz– egunik ilunena eta tristeena izango da. Lehenengo egunetako poza eta berotasuna gozatu ondoren, itzul gaitezen... [+]
Entzumen eta hizkuntza irakasleak (EHI) eta logopedak eskola publikoan zein kontzertatuetan lan egiten duten irakasle espezialistak dira. Horien funtzioen artean hizkuntzan eta komunikazioan zailtasunak dituzten ikasleei arreta zuzena ematea da, baina baita komunikazio sistema... [+]
PAIk sortutako biktimak ez dira bakarrik PAIren Legeak eragindako egonkortze prozesuari esker funtzionarizatutako irakasleak, baizik askoz gehiago. Batzuei nolabaiteko ikusgarritasun mediatikoa eman zaie Steilasek jarritako errekurtsoaren ondorioz; gehienak, alabaina, ikusezinak... [+]