Kontakizun dibergenteak
Azken urteetan, gure historiari, kulturari, hizkuntzari eta abarri buruzko bi kontakizun ongi bereiziak eraikitzen ari direla esango nuke. Alde batetik, "lerro ofiziala" dei diezaiokeguna, eta bestetik, azken ikerketetan eta aurkikuntza arkeologikoetan oinarritutako lerroa.
Irulegiko eskuaren aurkikuntza eta Oiz mendian aurkitutako Burdin Aroko aztarna arkeologikoak (historikoki Pirinioetan aurkitutakoen antzekoak) indar gabe uzten dute lerro ofizialaren argudioa; hau da, Euskal Herriko mendebaldean horrelako formaziorik ez egoteak etnia piriniotarra eta bizkaitarra (nolabait esatearren) bera ez zela adierazten duena. Bi aurkikuntza arkeologikoek erakusten digute substrato baskonikoaren teoriak baduela oinarririk. Beraz, esan daiteke Irulegiko eskuaren zein Oiz mendiko aztarnaren aurkikuntzak zaplazteko ederra suposatu duela teoria berantiarrarentzat (nahiz eta batzuek ez duten onartu nahi), eta deigarria egin zait Irulegiko eskua agertu zenetik (zuzendu nazazue oker banago) ez dela berriro emititu pasarte bat bera ere. Kasualitatea ote? Ala telebistako parrillatik kentzea programatuta zegoen aurretik? Akaso oinarri zientifiko eskasa duelako izango da? Gustura jakin nahi nuke arrazoia.
Irati filmaren moduko lanek gehiago egin dezakete euskal kulturaren alde, denon poltsikotik ordaindutako telebistako saio dibulgatzaile batzuek baino
Mundu mailako ikertzaile handiek (Hammel, Venneman, Torroni etab.) lehen mailako aldizkari zientifikoetan argitaratutako artikuluetan (The American Journal of Human Genetics, Scientific American etab.) adierazten dute euskal substratuaren teoria aintzat hartzeko oinarria egon badagoela. Hori hala izanda ere, Euskal Herriko zein Espainiako Estatuko ikertzaile batzuk historialari frankistek sortutako eta helburu ideologikoekin sustatutako oinarri gutxiko teoria defendatzen dabiltza. Jakin nahi nuke "lerro ofizial" hori bultzatzen dutenei zein nazioarteko aldizkari zientifikotan argitaratu dizkieten artikuluak (benetan, ez dakit). Harrigarria da batzuk ze endogamiko bihurtzen diren interesatzen zaienean... Ni neu ez naiz zientifikoa, baina ondotxo dakit edozein argudio zein teoriari oinarria emateko ezinbestekoak direla bibliografia, ikerketen erreferentziak eta abar. Oso erraza da esatea "azken ikerketek erakusten digutenez" edo "gaur egungo ikertzaileek adierazten dutenez" eta hain zabal geratzea beste ekarpenik egin gabe. Eta horrek ez du balio.
Kontakizunez hitz egiten gabiltzanez eta gaiarekin zerikusirik baduelakoan, Irati filmaren inguruan dudan iritzia adierazi gura dut. Ni neu aho zabalik utzi nau filmak. Paul Urkijok euskarari, emakumeen rolari, euskal mitologiari eta Euskal Herriaren historiari (fikzioa dela kontuan hartuta) eskaintzen dion begirada oso egokia iruditu zait. Oso apustu arriskutsua izan da, baina euskal kultura zabaltzeko balio kalkulaezina izan dezake. Hori uste dut nik, eta denborak esango du…
Astakeria hutsa izango da, akaso, baina esango nuke Irati filmaren moduko lanek gehiago egin dezaketela euskal kulturaren alde, denon poltsikotik ordaindutako telebistako saio dibulgatzaile batzuek baino.
Joseba Azkarate
Gaiarekin lotutako estekak:
Oiz mendian Bizkaiko lehenengo cromlechak aurkitu dituzte, Burdin Aroko hilobi-monumentuak.
2022-12-03 Bilbo Txapelketa [Bertsoa] / Amets Arzallus, Maddalen Arzallus
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Abenduaren 26an, aireko eraso batean, Israelgo armadak bost kazetari palestinar hil zituen. Haiekin 130 kazetari palestinar hil zituzten. Albiste horrek gauza pare bat gogorarazi dizkit, lehenengoa, benetako kazetariek jasaten duten jazarpena munduko edozein lekutan, adibidez,... [+]
Azken hilabete hauetan hainbat institututan lan egitea egokitu zait eta, uneren batean edo bestean, ikasleekin lan merkatuak eskaintzen dituen aukerez hitz egin behar izan dut. Ikasleen tipologia askotarikoa da eta hiri berean asko aldatzen da auzo batetik aldamenekora,... [+]
Historikotzat nekez har daitekeen argazkiaren erdian agertzen den neskatoa idazten ari da, zer eta izenorde zerrenda bat: ni, zu, hura, gu, zuek, haiek. Beherantz begira egonik, neskatoaren begirada nolakoa den antzeman ezinik gelditu naiz ni.
Argazkilariaren lanari soraio,... [+]
Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.
Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]
Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.
Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]
Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.
Nobedadea izan ohi da Durangoko Azokari lotzen zaion hitz entzunenetako bat. Nobedadea han, eta nobedadea hemen. Zenbaitetan, ordea, lehengokoari beste itxura ematea aski izaten da etiketa hori itsasteko. Talentu berriztagarriz birmasterizatutako CDek eta berrargitalpenek badute... [+]
Euskara txikitasunean handia den ur emaria dugu. Bertako tanta bakoitzak gure kultura ureztatzen eta biziberritzen du. Egarri den hari itsaso bete ur eskaini. Euskara putzu sakon eta ilun batetik etorri izan bada ere, guztiok atera dugu gure ur-gazi lagina, eta guztiok bilakatu... [+]
Gazteak gero eta lehenago hasten dira pornografia kontsumitzen; izan ere, bere sexu heziketa bakarra da pornoa. Nola demontre heldu gara honaino?
Gaur egun, onartu behar da Interneti esker pornografia ikustea askoz errazagoa dela. Tamalez, klik baten bidez 7-9 urte arteko... [+]
Joan den abenduaren 5ean, PPk lege proposamen bat aurkeztu zuen Nafarroako Parlamentuan, Nafarroako toki entitateetako Idazkaritza eta Kontu-hartzailetza lanpostuetan funtzionarizazioa lortzeko prozesuak bereizteko. Hori gertatuko balitz, 30 pertsona inguruk merezitako... [+]
Nazio Batuek abenduaren 10ean Giza Eskubideen Nazioarteko Eguna aldarrikatu zutenetik 51. urteurrena bete da aurten. Data horrek garrantzia hartu du Euskal Herrian eta Euskal Herriko Giza Eskubideen Behatokitik gogoetarako zenbait elementu eskaini nahi ditugu.
Nazioarteko... [+]
Bazen behin kulturaren gordailu bilakatu zen herria. Denboraren poderioz, munduko agintariek kultura adierazpide ororen aurka hartutako neurri murriztaileen erruz, herrien garra, sormena eta irudimena amatatuz joan ziren, emeki-emeki kandela bat bailitzan. Hala ere, herrialde... [+]
Elon Musken presentzia hedabideetan gora doa, suziri baten moduan, Etxe Zuriko lorategian lurreratu ostean. Lortzen ari den botereaz eta influentziaz asaldatuta omen daude beste botere batzuk eta, bere eragina gutxitzeko asmoz, X sarearen kontra kargatu dute. Azken asteetan The... [+]
Gure eskubideak, gure etorkizuna, orain! lelopean, Giza Eskubideen Nazioarteko Egunak 76 urteetako ondarea ospatzen du. Egunak mundu baketsuagoa, berdinzaleagoa eta jasangarriagoa eraikitzearen alde egitea du xede. Hala ere, aurrerapenak ospatzen diren bitartean, babesturik... [+]