Koloreak iragarki
Naturan koloreek mezuak zabaltzen dituzte. Batzuetan, mezu zuzena ematen dute, beste batzuetan, ordea, mezu horiek ikuslea engainatzea dute helburu.
Zimitza (Graphosoma italicum)
Taldea: Ornogabea / Intsektua / Hemiptera / Pentatomidae.
Neurria: 8-12 mm.
Non bizi da? Europako hegoaldean.
Zer jaten du? Landare batzuen izerdia (azenarioa, mihilua…).
Babestuta dago? Europan ez dago babestuta.
Jakina, izaki txikien artean ere badira ez direnaren itxura eman nahi dutenak. Arriskua adierazteko garaian lau dira Naturak aukeratu dituen kolorazioak: gorria, beltza, horia eta laranjatua. Gizakiok izan ezik bizidun guztiek ulertzen dute horietako kolorazio bat edo gehiagoko izakiak arriskutsuak izan daitezkeela. Egia esan, gizakiok ere kolorazio horiek kontutan hartu ditugu mezu bisualak emateko garaian: semaforoak dira horren adibide garbia. Dena den, Natura jakintsua da eta baliabide hori inongo arriskurik ez duten izaki batzuei ere oparitu die, biziraupen luzeagoa izan dezaten: kolorazio aposematikoa deitzen diogu horri. Horixe da bada, zimitza ikusgarri honen ezaugarrietako bat. Hala ere, molestatuz gero edo arriskua somatzen duenean, bere gorputzean baditu usain txarra isurtzen duten guruin batzuk. Ez azken urteotan etorri berria dugun zimitz gogaikarri horrena bezain usain nazkagarria, baina tira, berari balio dio arerioak uxatzeko.
Zimitz bitxi hau Europan bizi da, eta garai batean bertako espezie baten bi azpiespezie zirenak (Graphosoma lineatum espeziearen G. l. lineatum eta G. L. italicum azpiespezieak) gaur egun bereizi egin dira, bi espezie ezberdin izendatzen dira. Bi espezie horiek hanken kolorazioaren bitartez bereizten dira begi-bistaz: G. italicum-en hankek zati gorriak dituzte; Graphosoma lineatum-en hankak, ordea, erabat beltzak dira. Pentatomidae familiakoa da tifosi rossonero baten itxurako intsektu polit hau. Familia horren izenak adierazten du bere kideen antenek bost zati dituztela. Graphosoma bero zalea da, eta nahiago izaten ditu hegoaldera kokatuta dauden belardi eta inguruak. Hala ere, bestelako lekuetan ere sarritan topatu daiteke.
Metamorfosi sinplea beteta garatzen da. Hau da, bere bizi-zikloak hiru fase betetzen ditu, hurrenez hurren: arrautza, ninfa eta heldua. Arrautzak landareetan jartzen ditu emeak, eta aste pare bat behar izaten dute barrutik ninfak atera arte. Kolorazio gorri-beltz ikusgarri hori ez du hartzen heldutasunera ailegatu arte, ninfa izan bitartean kolorazio apalagoa, marroixka/arrea izaten baitu. Ninfek bost aldiz aldatzen dute azala heldutasunera ailegatu ahal izateko. Apirila aldera agertzen dira intsektu heldu hegalariak.
Landareen izerdiz elikatzen bada ere, ez du kalte nabarmenik egiten landaredian, ez baitu multzo handietan elkartzeko joerarik.
Intsektu hau zurrupatzailea da, baina ez du ziztatzeko erabili daitekeen organo-zurrupatzailerik, beraz, lasai egon eta gozatu bere jardunaz, hegan alde egiten ez duen bitartean!
Bi argazki aterako dizkiogu gure memoriari: batak Nafarroako Bardeetara eramango gaitu. Bertan, hautsez beteriko pista baten aldamenean, belar luzez osaturiko zelaitxo bat aurkituko dugu. Argazkiak erakutsiko du herpetologo gazte bat bertan barneratzen: begiak erne, zer ikusiko... [+]
Aurtengo udan ez dugu gure hondartzetan marmoka gehiegirik ikusi. Baina ehunka pertsona izan dira Kantauriko postuetan artatuak, Galiziatik Euskal Herrira. Marmokak? Ez. Karabela portugaldarrak orduan? Ezta ere. Oraingoan, arrain baten eztenak izan dira ur-ertzean hankutsik... [+]
Naturazaleren batek galdera hori irakurri eta pentsatuko zuen seguruenik: “Galdetzea ere! Ez dute zerikusirik!” Egia da, bai, behin ezagututa erraz desberdintzen direla oreina eta orkatza. Baina batzuentzat ez da erraza mendian halako animalia ikusi eta ziurtasunez... [+]
A ze fauna! atalaren lehen denboraldian, olatuz-olatu hainbat itsas izaki aurkeztu dizkizuet txoko honen traineruko kareletik. Ordea, bigarren denboraldiko nire lehen artikulua lagun bati gorazarre egin eta bere lanaren garrantzia azpimarratzeko erabili nahi dut:... [+]
Hegazti buruhandia dugu hau, baina ez egoskorra delako, baizik eta fisikoki buru handia duelako. Horregatik da ezaguna hegazti hau, euskaraz erabiltzen diren izen askok bere begi eta buru handiari egiten diote erreferentzia: buruhandi, txorihandi, begihandi, ahohandi…... [+]
Beste hainbat intsekturen kasuen modura, hau ere “tigre” hitzaren itzalpean izendatzen dute herrialde batzuetan. Jakina, halako izena jarriz gero espero zitekeen ehizarako trebetasuna ezin falta! Eta halaxe da, bai.
Errekastoa bizi doa harri eta harkaitz artean. Ur salto txikiak, ur lasterrak eta putzuak nahasten dira ibilguan zehar. Hotza dago ura, baina hala du gustuko uhandre piriniotarrak. Izan ere, korrontearen kontra igeri egitera ohituriko anfibio txiki honek ez du edozein bizitoki... [+]
Duela gutxiko kontua da. Iberiar katamotza (Lynx pardinus), mundu mailako felino espezie mehatxatuenetarikoa, “galtzeko arriskuan” egotetik “kaltebera” kategoriara igaro da IUCNren Espezie Mehatxatuen Zerrenda Gorrian. Espeziea kontserbatzeko egindako... [+]
Txikitan kaian arrantzatu ohi genituen ‘pantxito’ gehienak ziurrenik bisiguak izango ziren, baina nekez ikusten genituen bisigu handiak. Izatekotan, jatetxe ezagunetan izango zen, arraindegietako bisigu gehienak kanpotik ekarriak ziren bitartean. Egun, kostaldeko... [+]
Ur azaletik gertu dabiltza arrainak igerian. Zerbait uretarantz gerturatzen ari da, hegan: arrano bat dator, bere atzaparrak aurrerantz luzatuta eta zaplast! Uretan sartu da, bete betean. Arraina harrapatu ostean burua uretatik atera du arranoak, baina arrainak hondorantz egiten... [+]
Kakalardo adar-luze honen irudiak ez du zalantza izpirik uzten: ez du parekorik. Gure lurretan, eta Europa osoan ere, genero honetako espezie bakarra da. Bere tamaina handiak (kakalardo bat izateko, noski) eta bere kolorazioak gure begietan betiko txertatzen dira ikusteko... [+]
Gaztea denean ez du zalantzarako tarte askorik uzten. Suge gorbatadunak badu ezaugarri bat gainontzekoetatik bereizten duena: gorbata. Gorbata, edo batzuek deitzen dioten moduan, lepokoa. Izan ere, kolore arre edo ilun, berdexka edo urdina izan badaiteke ere gorputza, buruaren... [+]
Udako solstizioa gerturatzen ari den honetan, euskal kostaldean itsas dortokak ikusteko aukerak ugaritu dira. Gure uretan ezagunena Egiazko kareta (Caretta caretta) da. Ale helduen oskolaren batezbesteko tamaina, 120 cm-ko luzera zuzenera eta 200 kg-ko pisura irits daiteke... [+]
Saguzarrek Chiroptera taldea osatzen dute. “Cheir” eskua, “pteron” hegala, antzinako grezieran. Beraz, eskuetan hegalak. Hegan egin dezakeen ugaztun bakarra izanik, airea konkistatu eta sekulako arrakasta lortuta, mundu osoan ia 1.500 saguzar espezie... [+]
Aspaldi arrantzaleek gutxi estimatutakoa bazen ere, egun platerean itsasoan baino dezente hobe ezagutzen da. Haragi trinkoa du, bereziki isatsean.