“AEBen garaipena” genioen aurreko kronika batean. Baina Saudi Arabia ere esan genezakeen, edo Argentina, edo Polonia, edo Kanada… Erregai fosilen ustiakuntzan interes ekonomikoak dituzten estatuak, den-denak. Haien presioagatik desagertu da “deskarbonizazio” hitza Parisko hitzarmenaren zirriborrotik.   

Elkarte ekologista gehienek aldarrikatzen dute zientzialariek diotenarekiko politika koherenteena litzatekeela 2050. urtea ezartzea ekonomia erabat deskarbonizatzeko epemugatzat. Europar Batasunako ordezkariak ere irizpide horrekin iritsi ziren gailurrera, baina askoz tarte zabalagoa emanez: 2100. Ez bata eta ez bestea. Azkenik, terminoa bera geratu da testutik kanpo.   

Muga: 2 ºC

Azken orduko ustekaberik ezean, COP21etik aterako den hitzarmenak –hori bai, lehen aldiz hitzarmen globala– bi gradu zentigradoan ipiniko du mende honen amaierarako gainditu ezinezko beroketa globalaren langa. Zirriborroaren azken bertsioak aipatzen du desiragarria litzatekeela gradu eta erdiko mugatik harago ez joatea, baina ez du helburutzat hartuko. Akordioa 2023an berraztertuko da.

Gailurra hasi zenetik zirriborroa argalduz joan da, eta bidean artikulu garrantzitsuak galdu ditu, deskarbonizazioari buruzko aipamena kasu. “Legalki lotesle” esamoldea ere desagertu egin da: besterik gabe, emisio murrizketak derrigorrezkoak izatea jasotzen zuen 17. artikulua kendu dute.

Parisko kaleak beteko dituzten ekologisten eta altermundialisten kezka da ea nola betearaziko duen NBEk, edo nazioarteko beste edozein erakundek, neurri betearazlerik gabeko ituna. Eta gogorarazten dute estatuek orain arte emandako murrizketa asmoek hiru gradu inguruko beroketara garamatzatela.

Emisioen kontabilitatean lehengo gabeziak

Hitzarmenaren behin-behineko bertsioaren beste gabezia bat da ez duela zehazki finkatzen gas igorpenen zenbaketa egiteko sistema. Klimaren gailurrak egiten direnetik, abiazioak eta nazioarteko nabigazioak eragindako igorpenak ez zaizkio estatu jakin bati egotzi izan, eta ondorioz linbo moduko batean izan dira, inork kontabilitatean jaso gabe, milaka tona CO2 eta bestelako gas batzuk atmosferara iristearen erantzuleak izan arren.

Azken hogei urteetan ontzi bidezko garraioa %400 handitu da, eta neurririk hartu ezean datozen hamarkadetan gorakada neurri bertsukoa izan daiteke, merkataritzaren globalizazioa sustatu duten nazioarteko itunen ondorioz. Alde batetik klimari buruz negoziatzen ari diren estatuek, ezinbestean emisioak handitzea eragingo duten hitzarmenak –TTIP, esaterako– egosten dute beste alde batetik. Ostegunean honela esan zion Naomi Kleinek Parisko kaleetan bildutako jendetzari: “Arazo nagusia orain hogei arte adostutako klausula da: merkataritza lehenetsi behar da, klimaren aurretik”.

Merkataritzaren globalizazioak eragin du, besteak beste, Kyotoko Protokoloaren porrota. Haren arabera emisioak gutxitzeko beharra zeukaten 40 inguru herrialdeek bete egin dituzte, gutxi gorabehera, hartutako konpromisoak, baina bitartean karbono isurketak izugarri handitu dira Protokoloa betetzeaz salbuetsita zeuden herrialde askotan… besteak beste garatuetan kontsumituko diren gaiak fabrikatzeko.

Horregatik, ekologista askok proposatzen dute estatu bakoitzaren emisio kontabilitatea kontsumoaren araberakoa izan dadila, eta ez in situ erretzen den erregai fosil kopuruaren araberakoa. Esan gabe doa Parisko hitzarmenak ez duela proposamen hori jasoko.

Erregai fosilak alboratu, mugikortasuna gutxitu, berriztagarriak sustatu…

Naomi Kleini adi-adi entzuten zion jendetza horrek benetako irtenbideak eskatuko ditu abenduaren 12ko mobilizazioetan, ikusteko dago nola, manifestazioak egiteko debekuak indarrean dirau eta.

COP21 hurbiletik jarraitzen ari den Ekologistak Martxaneko Javier Andaluzen berbetan, hartu beharreko bideak ezagunak dira: erregai fosiletan egindako inbertsioak gutxituz joatea, energia berriztagarriak eta autokontsumoa indartzea, nekazaritza eredu agro-ekologikoaren alde apustu egitea, mugikortasunean ohitura aldaketak sustatzea…

“Horrek guztiak bagaramatza gaur egun kontsumitzeko dugun moduaz hausnartzera, bada, hausnartu egin beharko dugu, baina ezer egiten ez badugu berdin-berdin aldatu beharko dugu gure bizimodua etorkizunean. Hori bai, planifikatu gabe eta egoerak behartuta. Zartakoa ikaragarria izan daiteke”, diosku Andaluzek. “Dena den, posible da askoz gutxiago kontsumitzea kalitatezko bizimodu bati eutsiz”.