Klima larrialdiaren aurrean Pirinioak lurralde “erresiliente” bihurtzeko plana diseinatu dute
Pirinoetako Lan Elkarteak egindako ikerlan baten arabera, mendikateko glaziarren erdia galdu da 1983tik, tenperaturaren batez bestekoa 1,6 gradu beroagoa da eta duela hamarkada batzuk baino %8 euri gutxiago egiten du orain. Datu kezkagarri horien aurrean, Klima Aldaketaren Pirinioetako Estrategia diseinatu dute, lurralde "erresiliente" bihurtzeko.
Zenbait lurraldetan klima larrialdia gehiago nabaritzen ari direla gauza jakina da. Pirinioak, Europa hegoaldeko mendikate zabal eta naturaz aberatsenetakoa, ez daude inertzia horretatik salbu, eta horren erakusgarri da ostegun honetan Bilbon Pirinioetako Lan Elkarteak (PLE) aurkeztu duen txostena. Elkarte horretan daude, besteak beste, Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta Akitania Berria eskualdea, eta ikerturiko eremuak Euskal Herriaren zati handi bat hartzen du, Erronkaritik ia Enkarterrietaraino.
Pirinioetako Klima Aldaketaren Behategiak egina, Adapyr izeneko proiektuaren barruan, bi urtez ikertu dituzte mendikateko hainbat eta hainbat ezaugarri, karbono emisioen eta habitat zein biodibertsitate galeraren ondorioz gizakiok eragin ditugun aldaketak neurtu asmoz.
1983tik Pirinioetako glaziarren erdia galdu egin da dagoeneko, eta 20 baino ez dira geratzen "oso egoera zaurgarrian". Esaterako, Anetoko glaziarrak azaleraren erdia galdu du 30 urtetan. Gainera, tenperaturaren batez bestekoa 1,6 gradu igo da 1959-2020 arteko epean, euri kopurua %8 gutxitu da, eta "uda" hilabete batez luzatu.
Horrela jarraituz gero, 2050 urtean elurraren sakontasuna erdira jaitsiko litzateke 1.800 metrotik gorako garaieran
Proiekzio batzuk ere egin dituzte. Horrela jarraituz gero, 2050 urtean elurraren sakontasuna erdira jaitsiko litzateke 1.800 metrotik gorako garaieran; zohikaztegiek –oso habitat bereziak milaka urtetan sortuak izan direlako– CO2a harrapatu beharrean isuri egingo lukete; ur-emariak gutxitu egingo lirateke; eta biodibertsitate galera handia espero da.
Gaur egun Pirinioen %59 basoek osatzen dutela dio txostenak –basoak baino mono-landaketak direnak kontuan hartzen badira, beti ere–. Hain justu, beste ikerketa baten arabera, arbola espezie batzuk zabaltzen ari dira goi mendietan, pinuak kasu, tenperatura igoeraren eta larreen esplotazioa gutxitzearen ondorioz garaiera altuagoan hazten ari direlako. Baina ikerlariek ohartarazi dute baso horiek CO2a harrapatzeko duten gaitasuna ahultzen ari dela.
Lurralde "erresilientea"
Nolanahi ere, datu kezkagarri horien aurrean, bestelako lurralde eredu bat sortzeko plana diseinatu dute, EPiCC izenekoa: Ekintza klimatikoan lankidetzan aritzeko estrategia bat deitu diote. Plan hori Europan "bakarra" dela azaldu dute eta hainbat irizpide jasotzen ditu, Pirinioak 2050 urterako lurralde "erresiliente" bihurtu daitezen.
Ikuspegi "sistemikoaren" bidez lortu daiteke ahaleginak modu inklusibo batean biltzea gako izan daitezkeen eremuetan, planaren egileen arabera
Zehazki, bost "sistema" definitu dituzte: klima; mendiari egokitutako ekonomia; natur ekosistemak erresilienteak; lurraldea eta bertako biztanleak; eta lankidetza bidezko gobernantza. Ikuspegi "sistemiko" horren bidez lortu daiteke ahaleginak biltzea modu inklusibo batean gako izan daitezkeen eremuetan, planaren egileen arabera.
Erronka batzuk ere jarri dituzte bide horretan, eta horiei nola aurre egin daitekeen azaldu: biodibertsiate galeraren aurrean, egungo inpaktuen ezagutza hobetu eta espezie zaurgarrienak babestu; eskaintza turistiko jasangarriagoa bultzatu, estazionalizazioa saihesteko eta tokiko ekoizpena kontuan hartzeko; eremu urbanoetan efizientzia energetikoa hobetu; lurraldeetako eragileekin elkarrizketak sustatu...
Hori guztia aurrera eramateko hainbat aholkularitza eta jarraipen batzorde sortu dituzte jadanik, eta Europar Batasuneko Life finantza tresnaren diru-laguntza eskatu dute.
Ez da lehen aldia Pirinioak bestelako eredu ekonomiko jasangarriago baterako erreferentzia direna. Nafarroan, Pirinioetako Planaren barruan sorturiko Pirinioetako Mahaiaren Ekintzailetza Lantaldeak hainbat ekimen bultzatu ditu Nafar Pirinioak ekintzailetza eraldatzailearen "ekosistema" izan daitezen.
Apirilean zen sartzekoa araua baina atzeratzea erabaki dute. Derrigorrezkoa izanen da ibilgailuetan agiria eramatea, ez soilik hiri eta herri nagusienetan sartu ahal izateko, baita kostalde osoko errepideetan mugitu ahal izateko ere.
"(Oiongo osoko bilkuraren) helburua argia da, legez legitimatzea tramitazioan irregulartasun nabarmenak dituzten megaproiektu energetikoak"
Joan den asteazkenean egun gogorra eta desatsegina bizi izan genuen, ez bakarrik Labrazarentzat, baita zentral eoliko,... [+]
Parke bakoitzak hirurogei hektarea izango ditu, eta 32 milioi euroko aurrekontua du proiektuak. Ingurumen eta baimen teknikoak berretsita, egitasmoari hirigintza baimena baino ez zaio falta eraikitzeari ekiteko.
Konturatu orduko, 119 arkume jaio dira etxean, eta hamahiru ardi baino ez zaizkigu gelditzen erditzeko. Aurrerakoak diren urruxak jada izendatuta dauzkagu; horrek, inplizituki, esan nahi du hiltegira eramango ditugunak zeintzuk diren badakigula. Bereizte ariketa horretan... [+]
Hotza gogor ari du. Ez denean, baina aurtengo neguan lurralde batzuk ederki jotzen ari du. Eta intsektuek nola irauten dute, udaberriarekin indarrean berragertzeko? Kaleko galdera izan dut bart. Hortik intsektuen adimendu eta buruargitasunera koxka ttikia dago. Berritu ditugu... [+]
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Trebea, burutsua eta iheskorra; olagarro arruntak, izenak hala adierazten ez badu ere, aparteko trebetasunak ditu. Itsas molusku zefalopodo haragijale honek txundituta gauzka, bere ezaugarri eta ahalmen bitxiekin. Ornogabe guztien artean adimentsuena da, besteak beste.
Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]
Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]
Nafarroa eta Ezkio-Itsaso lotuko lituzkeen alternatibak Aralar barnean 22 kilometroko tunel bat zulatzea suposatuko luke, eta 1.300 milioi euroko kostua izango luke. Lotura hau igaroko litzatekeen herri ugarietako udalek nahiz bizilagunek, ordea, lanei ekiteko eduki beharreko... [+]
Junts eta ERC abstenitu egin dira bozketan eta popularrek aurkezturiko ez-legezko proposamena aurrera atera da, PP, Vox eta UPNren botoekin. 2027 eta 2035 urteen artean ixtea aurreikusten diren Espainiako Estatuko zazpi zentral nuklearren bizitza erabilgarria handitzea ekarriko... [+]
Faroe uharteetan, Ipar Atlantikoko artxipelago bat, Danimarkaren kontrolpean, urtero ehunka zetazeo hiltzen dituzte –normalean milatik gora–. Batzuek "tradizioa" deitzen diote, hainbat mendetako antzinatasuna duelako. Baina odolez gorritutako hondartzan... [+]
Ukrainako fluxua eten ostean, Errusiako gasa jasotzen jarraituko duela iragarri du Eslovakiak, eta Transnistriak uko egin dio Europaren "laguntzari".
Bizkaiko Foru Aldundiak abiatutako proiektuak "herritarren benetako beharrei" erantzuten ez diela salatu dute, Subflubiala EZ! plataformak deituta. Autobideak eraiki ordez, instituzioek garraio publikoa sustatu behar dutela adierazi dute.
Bi langileak oroitzeaz gain erantzukizunak eskatu dituzte, Zaldibar Argituk igandean Eitzagan eginiko ekitaldian. Justiziaren mantsotasuna salatu dute, sumarioa oraindik instrukzio fasean dagoelako.