Bero saparekin lurreko arkakusoak harrotu egiten dira; aurtengo uda honekin ezin alaiago dabiltza, ugaldu eta ugaldu, salto eta salto batetik bestera. Txiki-txikiak izanagatik, 5 mm baino txikiagoak dira; bista ona baduzu, laster antzemango dituzu baratzean. Berak ikusten ez badituzu ere, nabarmena da nondik pasatu diren: landareen hostoak zulo txiki borobilez josita ageriko dira.
Lurreko arkakusoei “kakalardo arkakusoak” ere esaten zaie. Lurreko arkakusoak dira, bere ustez nahiko berorik ez denean edo euria egiten duenean lurrean ezkutatzen direlako. Kakalardo arkakusoak, Alticini tribukoak direlako; hau da, beste kakalardoen antza dute elitro gogorretan eta azpiko hegoetan, baina arkakusoek dituzten atzeko hanken parekoak dituzte. Beraz, hegan egin dezakete, eta baita jauzi izugarriak ere. Espeziearen arabera, 1,5 eta 5 mm artekoak dira. Tamaina eta kolore desberdinetakoak daude, baina denek dituzte jauzi egiteko atzeko hankak oso garatuak, antena luzeak gustuko jakiak topatzeko eta hegan egiteko elitro eta hegoak. Arkakuso espezie bakoitzak bere landare ostalaria du, eta huraxe da bere jaki gozoa. Badaude patatarena (Solanum tuberosum), betarrabarena edo erremolatxarena (bazka-erremolatxarena Beta vulgaris subsp. vulgaris var. conditiva eta erremolatxa gorriarena Beta vulgaris subsp. vulgaris var. crassa), koltzarena (Brassica napus var. oleifera) eta abar, baina geurean ezagunena aza jendearen (Brassica oleracea barietateak) arkakusoa da; “gurutzedunen arkakusoa” ere esaten zaio, azatarren familiarena, alegia. Izena hauxe du: Phyllotreta nemorum. Bizkar ilunaren gainean marra hori deigarriak ditu, eta 3-4 mm luze da.
Orain negu osorako landatzen direnean erasotzen dio, hotza etorri artean, azaren familiari, bai burua egiten dutenei eta bai lorea egiten dutenei (azalorea, brokolia, erromaneskua…). Hostoetan kosk egin eta zulotxo borobilak egiten ditu. Erasoaren ondorioz, hostoak ihartu egin daitezke, eta landarea ahuldu egingo da, ez da behar bezala haziko eta kaskarragoa izango da; uzta urrituko da eta landareak itxura txarra izango du.
Nola aurre egin arkakusoei? Bioaniztasuna sustatu: jarri hesiak (hegaztientzat eta trikuentzat), urmaelak (batrakioak erakartzeko), harri pilak (narrastiak) eta abar. Lurra eta ingurua heze eduki; gogoratu, berozale amorratuak dira. Azatarren inguruan, landatu uraza (Lactuca sativa), isats arrunta (Citysus scoparius), tagetesa (Tagetes patula), kosmosa (Cosmos spp.) eta erromeroa (Rosmarinus officinalis). Busti asentsio-belarraren urarekin (Artemisia absinthium). 2 mm baino begi txikiagoa duen sarea ere jar daiteke.
Dagoeneko baratzean badabil, uxatzeko aza hostoen minda edo purina prestatu: plastikozko ontzi batean jarri 10 litro uretan 3 kilo aza hosto; estali aire asko hartzeko moduan; nahasi egunero indarrez, aparrik sortzen ez den arte; iragazi, erantsi litroko 5 litro ur eta busti landareak, baita azpiko lurra ere, 3 egunero.
Arkakuso honetara ohitzen ahal gara; gero eta bero gehiago, orduan eta lurreko arkakuso gehiago. Klima aldaketaren izurriteak.
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko handitasunaren menpeko sentitzen naiz urtero.
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.
Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]
Noizbait. Noiz izan ote zen? Noizbait landareren batek lorea egitea erabaki zuen. Bai, bai, landareek ere erabakiak hartzen dituzte, eta guk maiz ez bezala, erabakiak bete egiten dituzte. Eta loreak sortu zituzten.
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Katalanen ustetan artzainak engainatzen omen ditu hegazti honek: “enganyapastors”. Espainiar eta latindarrek, aldiz, ahuntzari esnea kentzen diola diote, hortik datorkio hain zuzen ere izen zientifikoan (Caprimulgus europaeus) islatzen den caprimulgus (capra... [+]
Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]
Leihatila honetan behin baino gehiagotan azaldu ditugu Ama Naturaren engainuak bere izakiak babestearren. Batzuetan, erle edo liztor itxura zuten euliak ekarri ditugu, beste batzuetan inongo arriskurik ez duten arrisku-kolorazioko intsektuak ere bai (kolorazio aposematikoa... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Nori ez zaio gustatzen ahuakatea? Ia denok atsegin dugu fruitu berri hori, di-da amaren batean etxekotu zitzaigun. Zenbat urte da ba dendaero ikusten hasi garela? Gure mahaietara iritsi aurretik, historia luzea du.
Udaberri aurreratua ate joka dabilkigu batean eta bestean, tximeletak eta loreak indarrean dabiltza. Ez dakit onerako edo txarrerako, gure etxean otsailean tximeleta artaldean ikustea baino otsoa ikustea hobea zela esaten baitzen.
Administrazio Epaitegiak arrazoia eman dio EH Bilduk Lizarrako plantilla organikoaren hizkutnz profilen aurka jarritako helegiteari.