Kazetaritza Bakurren: artazi turkiarrean saltoka

  • 2018ko udaberrian Ipar Kurdistanera –Bakur– euskal delegazio bat joan zen hango egoera lehen eskutik ezagutzera. Iñaki Etaio partaideetako bat izan zen eta bidaian ezagututakoa bederatzi artikulutan jaso du. Hau da seigarrena.
Dayîkên Aşîtîyê-rekin topaketa, Estatuaren errepresioak hildako senitartekoak.

2018ko maiatzaren 17an - 12:10

Turkiako erregimenean ezkerretik eta herri kurduaren alde egindako ekimen politikoa jardun arriskutsua bada, gauza bera esan daiteke Ankararen politikaren aurrean kazetaritza kritiko egiteari buruz. Espainiako Estatuan bezala, komunikabide gehienek ez dute sistema kritikatzen, ez bada azaletik, kazetaritza independente eta konprometituak arrisku dosia dauka, are gehiago Kurdistanetik egiten bada.

Jin News-eko Amed-eko egoitzara egindako bisitak kazetari independenteen baldintzak erakutsi zizkigun ordu eskas batean. Jin News 2012an sortutako eta emakumeek kudeatutako online komunikabidea da. Genero ikuspegia eta emakumeen kontrako zapalketa moten salaketa  oso presente daukate. Komunikabidearen egoitza ia 20 solairu dituen eraikin baten apartamentu bat da. Identifikazio-seinalerik ezak, azkar sartzeko eta irteteko argibideak eta itxigailu batzuetako ate blindatuak langileen eguneroko lana testuinguruan kokatzen dute. Komentatu zigutenez, informatzaileentzat urte gogorrenak 90. hamarkadakoak izan ziren. Garai horretan Turkiako Estatuaren errepresioa kurdu kutsua zeukan denaren aurka gupidagabekoa izan zen. 20 kazetari baino gehiago hil zituzten garai horretan. Gaur egun, informatzaileen desagertze fisikoa ohikoa ez bada ere, komunikabideen jazarpena, itotze ekonomikoa edota itxiera zuzena, baita kazetarien prozesatzea eta kartzelaratzea ere, erabilitako prozedurak dira. Izan ere, 2018ko urtarrilean 245 ziren espetxeratutako kazetariak, Stockholm Center for Freedom erakundearen arabera. Hori guztia populazio turkiarraren gehiengoan sakon eragin duen kriminalizazio-kanpainan kokatuta. Terrorismoaren propaganda egiteak hiru eta hamabi urte bitarteko espetxe zigorra dakar, eta hori da hain zuzen kazetaritza kurdua isiltzen saiatzeko gehien erabiltzen den akusazioa. Egin, Egunkaria eta Ardi Beltzaren itxierak eta euskal komunikabide batzuen langileen jazarpena aipatzen diegunean, ezagutzen dutela erantzun digute.

Guztiok esertzeko lekurik ez zegoen gela txiki batean, informatzaile kurduek azaldu ziguten Turkiako armadak eta talde jihadistek Afrin-en kontra egindako ofentsiban 200 bat kazetari atxilotu zituztela eraso horretaz informatzeagatik. Esan ohi da gerran lehenengo biktima egia dela. Honetan ere, erregimen turkiarrak ez zuen nahi lekuko deserosorik suntsitutako zonaldean. Bakarrik turkiar ikurra duten balkoiei eta umea besopean duten soldaduei argazkiak ateratzen dizkieten kazetari otzanak.

Informazioaren profesionalek aurre egin behar dioten beste oztopo bat gobernuak kazetari-kredentzialak ukatzea da, lanbide honetara gehitu nahi duten pertsona berrien lana nabarmenki zailtzen duena. Kontatu zigutenez, akreditaziorik gabe informatzeko lanetan ibiltzeak espetxean bukatzea ekartzen du sarri, momentuan aldean eramandako materiala galtzeaz gain. Kexa honekin batera beste ardura bat, kritikarekin nahastua: Europako kideengandik jasotako elkartasun urria.

Kasu batzuetan informazioaren aurkako presioa eta zentsura irrigarri izateraino heltzen dira. Wikipedia-rako sarrera blokeatuta zegoela esan zigutenean, konprobatu behar izan genuen, ikusteko, benetan, horrela zela. Hain “arriskutsua” den horrelako webguneak sarrera ezindua bazuen, gauza bera gertatu behar zuen eduki politikoagoak dauzkaten beste web-ekin. Izan ere, Kurdistani buruzko edukiak dauzkaten hizkuntza askotako webguneak blokeatuta zeuden ere.        

Kazetari taldearekin izandako bileraren ostean, bertsio ofizialarekin bat ez datorren edota bakearen eta elkar-ulermenaren alde egiten duen edozein testigantza isiltzeko saiakera ikusi ahal izan genuen berriz. Dayîkên Aşîtîyê (Bakearen aldeko amak) taldearen hamar kideetako baten etxean izandako topaketa hunkigarria izan zen. Emakume guztiek senitartekoren bat galdu zuten gatazkan. Beren zapi zuria buruan eta beren testigantzaren lasaitasun eta indarrarekin, Plaza de Mayoko amak eta amonak gogorarazten dituzte. Izan ere, haiekin kointziditu dute Zapiak Historiarako (2015) dokumentalean, Nora Cortiñas-ekin batera parte hartuz.

Afrin-en kontrako ofentsiba basatiaren eta eragindako biktimen deskribapen etsi baten ostean abisua heldu zen: poliziaren tanketa bat eta kalez jantzitako polizia batzuk eraikinaren azpian itxaroten ari ziren. Agur azkarraren ostean eskailerak jaitsi genituen, gure zain zegoen minibusean segituan sartzeko argibideak jasota. Baina alferrik izan zen. Poliziak gure bila joanak ziren eta ataritik atera bezain pronto haietako baten galdera motzak heldu ziren, ingelesez. Gure lagun kurdu baten bitartekaritzaren ostean eta polizia batek mugikorrarekin gure pasaporte guztiei argazkiak atera ondoren, joan ahal izan ginen. “Hau ohikoa da” komentatu ziguten lagunek. Jabetuak ginen horretaz. Jazarpena eta zentsura bezain ohikoa.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Kurdistan
2024-11-27 | Julene Flamarique
Espetxe zigorra ezarri dio Turkiak Beritan Canözer kazetari kurdu feministari

Urtebete eta hamar hilabeteko zigorra ezarri diote PKK Kurdistango Langileen Alderdiaren aldeko "propaganda2 egitea leporatuta. Canözerrek hamar urte daramatza kazetari lanetan. Tarte horretan sei bider aldiz miatu du bere etxea Turkiako Poliziak, bost aldiz atxilotu... [+]


2024-11-13 | Julene Flamarique
Iranen heriotza-zigorra jaso duen Pakhshan Azizi feminista kurduaren espetxekideek justizia eskatu dute

2023ko abuztuaren 4an atxilotu zuten etxean Teherango Inteligentzia Ministerioko agenteek. Desagerrarazi eta gero, fisikoki nahiz psikologikoki torturatu zuten Evingo espetxean. Orain heriotza-zigorra ezarri diote, eta espetxekideek haren aldeko defentsa eskutitza argitaratu... [+]


2024-10-31 | Justus Johannsen
ANALISIA
Öcalan gabe ez dago konponbiderik Turkiaren eta PKKren artean

Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]


2024-10-21 | Justus Johannsen
Beste bi kazetari kurduren hilketa
Turkiaren zapatako harri koxkorra

Bi kazetari, Hêro Bahadîn eta Gulistan Tara, eta haien txofer zihoan Rêbîn Bekir lankidea, Hewraman eskualde kurduan dokumental bat egitera zihoazen. Beren autoa misil batek jo zuen. Bekir zorteduna izan zen, autoa sutan lehertu baino lehen, inpaktuak... [+]


Sebahat Tuncel
“Ohikoa bihurtu da politikari kurduak espetxeratzea”

Sebahat Tuncel Kurdistango politikaria da, Turkiaren menpeko lurretan. Hainbatetan egon da kartzelan kurduen askapen mugimenduaren parte izateagatik, eta Turkiako Parlamenturako diputatu gisa hautatu zuten lehen presoa izan zen, 2007an. 2016an espetxeratu zuten azkenengoz eta... [+]


2024-07-22 | Justus Johannsen
ANALISIA
Turkia Irakeko Kurdistan konkistatzen ari da, PKKren aurkako borrokan

Helikoptero eta gerra hegazkin turkiarrek betetzen dute zerua Irak iparraldeko kurduen zonaldean. Azken asteetako operazio militar handian 381 kokaleku bonbardatu ditu Turkiako Aire Armadak Kurdistango Eskualde Autonomoan. Turkiako Defentsa Ministerioak adierazi du “talde... [+]


2024-03-20 | Aitor Aspuru Saez
Ibrahim Bilmez
“Öcalanen aurkako sistema garatu du Turkiak Imraliko espetxean eta beste preso politikoen aurka baliatu du”

Ibrahim Bilmez abokatua da eta Abdullah Öcalan buruzagi kurdua da bere bezeroa. Bere isolamendua salatu du Euskal Herrian otsailean, Turkiako errepresio eta inpunitate mekanismoak azalduta.


2024-02-15 | El Salto-Hordago
Ocalan, 25 urte preso eta erabat isolaturik, Espainia eta Europar Batasunaren oniritziarekin

1999ko otsailaren 15ean Abdullah Öcalan atxilotu zuten, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) eta mugimendu independentista kurduko burua. Turkiako zerbitzu sekretuek Kenyan atxilotu zutenetik, Marmara itsasoko uharte batean dagoen Iämralä-ko kartzelan isolatuta... [+]


2024-01-29 | Aitor Aspuru Saez
Lara Vilanova
“Estatu Islamikoko emakumeekin zubiak eraiki genituen elkarrizketarako, baina zintzoak izan behar ginen eta gezurretan ez erori”

Lara Vilanova (1983, Bartzelona) argazkigintza zuzendaria da eta The Return: Life after ISIS, Sinjar, Cuerdas edota Hondarrak filmetan hartu du parte. Abenduan Euskal Herria bisitatu zuen The Purple Meridians topaketetan parte hartzeko Durangon.


Urtzi Urrutikoetxea
“Ohorezko krimenen ondorioz eraildako emakumeen hilkutxak emakumeek eurek eramateak sekulako eragina izan du Kurdistanen”

Urtzi Urrutikoetxea nazioarteko kazetariarekin mintzatu gara Radio Kobanen, iaz idatzitako Kurdistan-Argi bat ekialde hurbilean liburuari buruz. Testuak azken urteetako gertakizunei erreparatzen die, eta atzerago ere begiratzen du herri kurduaren egoera politikoa eta... [+]


2023-05-22 | Aitor Aspuru Saez
“Osasun sistema oso ahula dugu, ahaleginak ISIS, Turkia eta Al Asaden kontrako defentsan bideratu direlako”

Siriako Ipar eta Ekialdeko Autoadministrazioko osasun esparruko ardurak ditu Ciwan Mustafak eta herri kurduak lideratzen duen proiektu politikoaren osasun ministrotzat jo daiteke. Mediku-Ekintza Koordinakundea gobernuz kanpoko erakundearen laguntzarekin Eusko Legebiltzarrean... [+]


Bederatzi kazetari kurdu askatu dituzte, zazpi hilabete preso eduki ostean

Epaiketaren lehen eguna amaituta eta bederatzi kazetari kurduak askatu dituzte. Urte erdia pasatxo preso eduki dituzte "terrorismoa" egotzita. Ankarako espetxean zeuzkaten eta orotara hamaika kazetariri erakunde terroristako kide izatea egozten diete.


Turkiako ezkerrak bat egin du Erdogan boteretik botatzeko

Parlamentuan ordezkaritzarik lortuko ez duten beldur, ezkerreko alderdi gehienek Kemal Kiliçdaroglu zentro-ezkertiarraren aldeko botoa eskatzea erabaki dute, egungo presidentearen aurkari nagusia dena.


2023-03-20 | ARGIA
HerriBiltzak udaberriko festa ospatu du kurduekin batera eta iraultzaren haziak ereiteari ekin dio

Behe Nafarroako Behorlegin asteburu osoko egitaraua eraman du aurrera herriBiltzak. Larunbatean Parisko Komunaren iraultzaren urteurrena gogoratu dute eta igandean kurduen eta euskaldunen arteko elkartasuna indartzeko udaberriko festa ospatu dute elkarrekin. Bi egunetan erein... [+]


Eguneraketa berriak daude