Kasik ehun ikaslek salatu dituzte Betharramgo ikastetxe katolikoan jasandako bortizkeria fisiko eta sexu indarkeriak
Berria egunkariak eman du salaketen berri, garai hartan bertan egondako ikasle batzuen lekukotasunak ere bilduz. 1960ko hamarkadatik 1990eko hamarkadaren bukaera artean gertaturiko indarkeria fisiko, sexu bortizkeria eta bortxaketei buruzko lekukotasunak bildurik, Paueko (Okzitania) prokuradore Rodolphe Jarryren esku gelditzen da afera.
Ehun bat lekukotasunez osatua da Lestelle-Betharramgo (Biarno) Notre-Dame-de-Betharram ikastetxe katolikoaren baitan bideratu bortizkeria fisikoen eta hitzezkoen, sexu indarkerien eta bortxaketen harira irekitako auzibidea. Indarkeria salaketak 1960ko hamarkadatik 1990eko hamarkadaren bukaera artekoak dira, eta orotara hamar bat apez, zaindari laiko edota ardurak zituzten ikasle zaharrago dituzte jomugan –gehienak zenduak, baina guztiak ez–. Zuberoatik hurbil, Ipar Euskal Herriko haur andana pasa izan zen ikastetxe horretatik, eta salaketa jarri dutenen artean ere badira batzuk.
Berria egunkariak eman du aferaren berri ostegunean. Testigantzak bildurik, Paueko (Okzitania) prokuradore Rodolphe Jarryren esku dira salaketak. Testigantza batzuei dagokienez preskripzio epea gaindurik izanik, ikusteke dago epaileak zer nolako jarraipena emanen dion eskandalu horri. 2018ko Schiappa Legeak luzatu zuen preskripzio epea 30 urtera, adin txikikoen bortxaketen kasuentzat, eta hamar urtera, sexu indarkerientzat (eta hogei urtekoa da 15 urtekoentzat). Beraz, legeari segi, duela 48 urte baino lehenago gertaturiko bortxaketei eta 28 urte baino lehenago pairaturiko sexu indarkeriei ez liekete segidarik emanen.
Urdin Euskal Herri Irratia-k ere eman zuen kasuaren berri iazko azaroan, eta ohartarazten duenari segi, aspaldian bazen ikastetxe horretako indarkerien berri. 1990eko hamarkadan argira ekarri zen gaia, nagusiki lurralde horretako politikari ezagunen umeak bertan eskolaratuak zeudelako. Tartean ziren, demagun, Frantziako ministro ere izandako Douste Blazy eta François Bayrouren haurrak.
Alain Despoutère ikasle ohia aritu da testigantza bilketa lan handia egiten. Bera dago Les anciens du collège et lycée de Bétharram, victimes de l’institution (Betharramgo kolegio eta lizeoko ikasle ohiak, erakunde hartako biktimak) Facebook kontu pribatuaren oinarrian, eta iazko urriaz geroztik ari da lekukotasunen metatzen. "Testigantza horiek biltzea mendeku bat da, nolazpait", dio Urdin Euskal Herri Irratiako mikrofonoan.
Izengoiti gisa Michel jarri zaio Berria-k dakarren lekukoari, eta kontatzen du nola ahanzturan jarri nahi izan dituen bizirikoak: "Ehortzi ditut barnean, bizitzen segitu behar baita". Dio ustez ez duela sexu indarkeriarik jasan, baina bai "kolpeak, kolpe anitz". Zaindari "perbertso" eta "sadikoei" buruzko oroitzapenak ditu, baita kolpe "bortitz" eta "bisiotsuenak" ere. Irekitako auzibide horrekin zer nahi duen ere zehazten du: "Egia errana izatea" eta biktimak "mintza daitezen" eta "zer gertatu den argitu dadin".
"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]
Gipuzkoako Batzar Nagusietako Kultura Batzordeak, EAJ, PSE eta PPren aldeko botoekin, azaroaren 22ko bilkuran erabaki du Eusko Jaurlaritzari eskatzea azter ditzala “euskal kulturan hain esanguratsuak diren” gurutzeak eta haien inguruko “ohiturak”... [+]
Biarnoko Lestelle-Betharramgo ikastetxe katolikoan ikasleek urtetan sufrituriko indarkeria fisikoa eta sexu-abusuak argitara eman ostean, biktimen eta Betharramgo kongregazioko ordezkarien lehen topaketa lotu dute, biktimei entzutea helburu. "Betharram ez da libratuko... [+]
Bermeon jaioa, frantziskotar eginik Hego Korean egin zuen bizimodurik gehiena, 40 urte. Sasoi batean mutil-koskorretan askok egin zuena egin zuen, komentura bidea hartu. Gero, handik mundura jauzi egin zuen Uriagerekak, bestelako hizkuntza eta kultura arrotzetara.
"Ez dut ezer musulmanen kontra"... baina mezetara gero eta fededun gutxiago joatea immigrazioarekin lotu du Cascanteko apaiz Jesús Planillo Bartosek, herriko festetan emandako sermoian. Esandakoek eliztarren artean marmarra eragin du, eta abadeak barkamena... [+]
Hil arte bizirik sentitzearen beharraz ari da Olatz Mercader. Gaixorik egon izan delako bere bertsio gutxitua hurbilegi ikusi duenak badaki zein garrantzitsuak diren konpromisoa, grina eta desioa.
Indarkeria fisikoa eta sexuala jasan izana salatua duten Betharramgo Notre Dame ikastetxeko kasik ehun ikasleei beste 26 salaketa batu berri zaizkie. Horien artean, oraindik ikastetxean lanean ari den begirale baten kontrakoa dago: 12 urteko mutikoa bortxatu zuela frogatu... [+]
Espainiako Gotzainen Batzarrak asteartean egindako bilkuran onartu du abusuak jasan dituzten biktimei kalte-ordain ekonomikoak ordaintzea, baina elizbarruti eta kongregazioek ez dute nahitaez bete behar izango. Espainiako Gobernuak gogor kritikatu du plana,... [+]
Paris, 1845. Frédéric Bastiat (1801-1850) ekonomialari eta politikari lapurtarrak Pétition des fabricants de chandelles (Kandelagileen eskaera) satira idatzi zuen. Protekzionismoaren aurkari sutsua, kandelagileek "bere argia salneurri baxuegitan... [+]
70 urteko apaizari urtebeteko espetxe zigorra jarri diote, baita bost urteko debekua adin txikikoekin lan egiteko ere. Bere ordenagailuan pedofiliazko edukia aurkitu zuten ikertzaileek. Itaiak elkarretaratzea egin du Baionan, epaiketa hasi aurretik.
El Paísek 24 testigantza jaso ditu idazle eta elizgizon legorretarrak egindako sexu-abusuak berresten dituztenak. Erasoak 8-9 urtetik 17 urtera bitarteko adin txikikoei egin zizkien. 1990. hamarkadan erasoez jakitun ziren Ezkiagaren lankideak, baina zituzten ekintzak... [+]
Auzoan Bizi Etxebizitza Sareak salatu du Berakah programa beste bi familia etxegabetzen saiatzen ari dela, iaz beste familia batekin egin zuen bezala. Dagoeneko salatutako hauetaz gain, Berakahko kasu gehiago ari dira heltzen etxebizitza sarera. Berakah programa Santa... [+]
Klaratarrek Urduñako komentua erosteko kontratua sinatu zuten, baina Elizak atzera egin du salerosketan eta mojek testu luzea argitaratu dute, zeinean Pablo de Rojas Sanchez-Francoren diziplinara batu diren. Mario Izeta apezpikuak eskumikatu zuen erlijioso hori 2019an... [+]