Deustuko Unibertsitateak kaleratu berri zaitu, zer gertatu da zehazki?

Ekainean jakinarazi zidaten abuztuaren 31n eten nahi zutela nire kontratua. Egun horretan, iragarri bezala, bertan behera geratu zen eta lan bitartekaritzaren prozesua abiatu zen. Urrian aitortu didate ez dela bidezkoa izan kaleratzea, baina ezer gabe geratu naiz. Alde ona izan da elkartasun uholdea jaso dudala eta hunkitu nauela.

Momentuz, langabezia kobratzen ari naiz eta irauten ari naiz tailerrak eta ikastaroak eskaintzen. Niretzat kolpe larria izan da, Euskal Herrira etortzea baitzen nire apustua. Urte luzez bilatu dut hona etortzea, erabat integratua nago eta euskara ikasten. Egungo egoeran hemen jarraitzea agian ez da bideragarria.

Zer argudiatu du Deustuko Unibertsitateak zu kaleratzeko?

Berez, ez dute azalpen argirik eman, baina bi gatazka nagusi egon dira. Alde batetik, nire jarrera kritikoa gizarteko digitalizazio prozesuei dagokienez, eta, bereziki, adimen artfizialaren zabalpena gizarte prozesuetan; justizian, hezkuntzan...

Hain zuzen, lotura estua dute kontratatu ninduen Etika Aplikatuko Zentroak, Ingeniaritza Fakultateak eta unibertsitatearekin harremanetan dauden enpresek. Horien helburua da prosezu horiak abiatzea eta zentroa baliatzea etikaz margotzeko. Alegia, euren asmoa da fidagarritzat jotzea digitalizazio prozesua, nolabait, zentroak etikoki babestu duelako, balizko arriskuak baztertuta.

Nire jarrera izan da prozesu horiek ukatzea eta kritikoa izatea eta hori gatazkatsua izan zen. Esaterako, jardunaldietan parte hartzea proposatzen zidatenean, nik adierazten nuen kontrako iritzia nuela eta erantzuten zidaten hobe zela ez joatea. Edo leporatzen zidaten jarrera integrista izatea eta elkarrizketara itxita egotea.

Hori ez zen egia, ni eztabaidatzeko prest nengoen eta akademiako ikuspuntutik, digitalizazioaren ukazioa izan beharko litzateke balizko jarrera bat. Edonola ere, praktikan, kapitalismoaren kontrako jarrera kritikoa ez da onartzen Deustuko Unibertsitatean, bere enpresa aliantzak zalantzan jartzen baitira. Halaber, gatazka sortzen da ikasleekin, enpresa eliteak sortzeko erakundea baita.

Zein izan zen beste gai gatazkatsua?

Bestea izan nire kritika trantsizio ekosozialen estrategia hegemonikoei, eta hori justizia globalari lotuta. Mehatzaritzako enpresekin harremana zuen ikerketa zen institutuaren lan ildo garrantzitsua eta ni ez nintzen neutrala enpresa horiek sortzen dituzten kalteen eta jatorrizko herri eta komunitateen arteko harremanean. Finean, Deustuk argudiatzen du Hego Amerikan derrigorrez emango direla erauzte prozesuak eta bitartekoen banaketa bilatu behar dela konpainia mehatzarien jarduera zuritzeko.

Nire jarrera hasieratik izan zen azaltzea garapen eta hazkunde kapitalista ez direla jasanagarriak eta deshazkundea proposamen politiko positiboa bilakatu behar dela. Izan ere, energia eta material iturriak agortzen ari dira eta errealitate ukaezina da. Elektrizitatearen eta hornigaien garestitzea edo gasaren krisialdia agertu dira eta jarraituko dute gurekin.

Nire ustez, egungo egoera erabili behar da demokrazian, autonomian eta berdintasunean sakontzeko eta ez kontrakoan. Ikuspegi horrek tentsioa sortzen zuen. Desadostasun horiek islatu ziren azaldu nuenean ez nengoela prest sinatzeko garapen jasangarriaren kontzeptuan oinarritutako testuak, ez baita bideragarria.

Edonola ere, Deustuko Unibertsitateak ezagutzen zituen zure ideiak aurretik, ezta?

Bai, hautaketa prozesu luzea gainditu nuen, elkarrizketa ezberdinak gaindituta. Hala ere, heldu nintzenetik konfidantza falta nagusi zen eta nire lehenengo bisitan esan zidaten Deustuko Unibertsitatea ez dela EAJko erakundea, PP, PSOE edo Ciudadanoseko jendea ere bazegoelako. Hori bai, azpimarratu zidaten Ezker Abertzaleko kiderik ez zegoela.

Edonola ere, jesuiten kultura ere atzean dago eta gatazkak ez dira azaleratzen, oro har, jarraipen isila egiten dute eta oharrak hartzen dituzte.

Oztopoak izan dituzu lan egiteko?

Zigortu dute nire prozedura autonomoa, beste unibertsitateekin harremana izatea edo liburua argitaratzea. Euren ustez, nire buruzagiaren onarpena beharrezkoa zen beti. Autoritarismoa oso presente dago eta ezin da besteekin harreman berdinzalea izan. Jerarkiaren eta menpekotasunaren kultura dago.

Ziurrenik, nire klaseek arazo gehiago sortu dituzte, baina ez didate adierazi. Hala ere, irakasle moduan, ingeniaritza ikasleekin hitz egitean, nik azaldu diet teknologia zer den eta zein den bere eginkizuna kapitala eta estatuaren sistema barruan eta bere ondorio ekologikoak. Litekeena da asko eroso ez izatea horrekin.

Adostasuna egon da zure lankideen artean kaleratzeari dagokionez?

Ez, aldebakarrez hartutako erabakia izan da. Francisco Javier Arellano Yanguas dekanoak hartu du, eta Francisco Javier Contreras Etika Aplikatuko Zentroaren zuzendariaren babesa izan du. Nire lankideei nik jakinarazi nien gertatutakoa, ez zekiten ezer eta euren ustez hanka-sartzea da.

Horrek erakutsi dit nire kaleratzea erakundearen politika izan dela, eta ez nire lankideen iritziaren ondorioa.

Noiz uste duzu erabaki zutela zu alboratzea?

Ziurrenik, dekanoarekin batera menpekotasunari buruzko testu bat sinatzeari uko egin nionean. Garapen jasangarriaren kontzeptuan oinarritu nahi zuen eta, esan bezala, ni ez nago ados. Uste dut hor erabaki zutela nire kontratua ez berritzea.

Marra gorri asko jarri izan ditudala esan didate lankideek, baina nik ez dut inor engainatu. Hasieratik esan nuen nire jarrera kritikoa zela teknologiari dagokionez, baina nire betebeharrak alderatu gabe.Hau da, nik ez diot uko egin artikuluak idazteari, baina bai nire izenean sinatzeari. Malgua izan naiz eta inoiz ez dut Deustuko Unibertsitatearen kontra ezer egin.

Zein neurrian aurten argitaratu duzun liburuak lagundu du egoera hau okertzen.? Testu kritikoa da teknologiarekin garapen kapitalistaren testuinguruan.

Oso modu hotzean jaso zuten, hortaz, suposatzen dut ez zutela gogoko izan. Zaila da jakitea, ez baitute arrazoi zehatzik eman nire kaleratzea azaltzeko.

Nik nabarmendu nahi dut unibertsitateak ikasi duela esperientziaz eta horrela adierazi duela. Hain zuzen, nire hutsunea betetzeko atera duten plaza ez da egonkorra, baizik eta prekarioa, bi urtekoa, loturarik ez sortzeko. Horrez gain, zehaztu dute zein ildo politiko izan behar duten hautagaiek. Nire kasuan zen teknologiaren filosofia -kritiko izatea posible zen-, eta nire ordezkoak adimen artfizialaren etika landuko du, hau da, ezingo du hori ukatu. Horrek esan nahi du bilatzen ari direla euren tesi kapitalista eta akademikoekin bat egingo duen norbait.

Uste duzu zure ibilbide akademikoa zalantzan dagoela?

Unibertsitateko munduan zaila da tokia topatzea nonbaiten norbaitek ez bazaitu babesten erakundean bertan. Urte eta erdi egon nintzen Deustun lanpostua topatzeko eta ohikoena da plazak banatzea unibertsitateetan bertan, eta ez kanpoko jendearekin. Salbuespen gutxi daude. Adibidez, Zaragozako Unibertsitatea edo Euskal Herriko Unibertsitatea interesatuta daude, baina hizkuntza eskakizuna bete behar dut eta, hortaz, hori epe ertainerako kontua da. Doktoretza ondoko beka lortzen badut EHUn egin nahi dut. CSICek ere eskaini dit kontraturen bat, baina Madrilera itzuli beharko nintzateke eta kontratu prekarioak dira. Deustun, printzipioz, lanpostu finkoa nuen.

Bestalde, egoera honek guztiak galdera egitera eraman nau, ea unibertsitatea ote den tokia gizarte eraldaketarako, horretara bideratzen baitut nire lana. Hori dela eta, ekonomia sozial eraldatzailera batzea baloratzen ari naiz.