Kanaken kexua ez du eztitu Macronen bisitak
Irlan egon da maiatzaren 23an Frantziako presidente Emmanuel Macron eta loialistekin zein independentistekin, alde guztiekin bildu da. "Elkarrizketa politikoa" abiarazteko prestutasuna erakutsi die, baina independentistek diote horretarako baldintzarik ez duela jarri.
Jin eta joan. Egun bakarreko bisita egin du eta gustu gazi-gozoa utzi die kanakei Emmanuel Macron presidentearen bisitak. Nahiz eta Parisek "elkarrizketa politikorako" deia egin, horretarako baldintzak ez direla beteak diote independentistek. Hain zuzen, ez du ezer konkreturik hitzeman eta orokortasun handiz hitz egin die: hauteskunde-erroldari buruzko legea "bortxaz pasatzeko" intentziorik ez daukala erranik, "lasaitasuna lortzeko eta elkarrizketa berriz abiatzeko" helburuei "aste batzuk" eskainiko dizkiela zehaztu die. Ez du, ordea, atzera egin kexua piztu duen lege aldaketari dagokionez. Frantziaren menpe izaten segitzen duen Kanaky irlan istilu handiak piztu ditu Parisetik hauteskunde-erroldari buruzko legea moldatu izanak. "Elkarrizketa politikoa abiatu" eta hilabete baten buruan "adostasun orokor" bat lortzeko asmoaren berri eman die lekuko eragileei.
Errolda horren eguneratzeak kanaken pisua gutxitzeaz gain, 1998ko Noumeako Bake Akordioen muinaren errespetu-eza dakar. Apirilaren 2an bozkatu zuten horren alde Frantziako senatariek eta maiatzaren 15ean diputatuek. Probintziarako hauteskundeetarako bozkatzeko eskubidea zabaltzen die hamar urte baino gehiagoz irlan bizi direnei –Noumeako Akordioei segi, 1998 aitzin bozka-zerrendan ziren autoktono ez direnek zuten eskubidea–. Senatari independentista den Robert Xowiek gogorki hitz egin du konstituzio aldaketaren aurka: "Kanaken independentziaren aukera oro desagerrarazteko Frantziako Gobernuak duen helburua bete ahal izateko, herritartasun frantsesaren baitako herritartasun kanakaren diluzioa daukagu".
Istiluei dagokienez, Macronek "blokeo guztien bukaerarako deia" espero du eragile guztien partetik. Gogorki hitz egin du azken egunetan karrikan diren herritarren aurka, eta zehaztu du "auzo guztiak, itzulgune guztiak eta blokeo guztiak berreskuratzeko" neurri guztiak plantan jarriko dituela. Istiluak bukatu bezain laster larrialdi egoeraren bukaera erabakiko duela esan du Macronek. "Soldatak pagatzeko urgentziazko laguntza", "elkartasunezko diru funtsa" eta Kanaky "berreraikitzerako" eta "blokeoak pairatzen dituztenak laguntzeko" hainbat neurri ekonomiko hitzeman dizkie.
Erreferenduma "helburu"
Independentziari buruzko erreferenduma "helburuetan" dagoela erantzun die kazetariei, arratsaldean eskainitako prentsaurrekoan. Hala eta guztiz ere, hauteskunde-erroldaren moldaketa aitzina joaten bada, zaila izango dute baietzaren lorpena independentistek. %41,2 dira gaur egun autoktonoak. Funtsean, immigrazioa izan zen independentisten pisua lehertzeko Parisen estrategia politikoa. Pierre Messmer lehen ministroak Xavier Deniau Itsasoz haraindiko Frantziako estatu idazkariari 1972an bidali gutuna dugu horren froga: "Autoktonoen aldarri nazionalista gaindituko dugu baldin eta Pazifikoan sortu ez garen komunitateok gehiengoa osatzen badugu. Metropoliko eta Itsasoz haraindiko Frantziako frantsesen immigrazio masiboari esker ez litzateke mehatxatua izan behar Frantziak Kaledonian duen presentzia". 1969tik 1976ra 20.000 etorkin zuri instalatu ziren irlan, biztanleria %20 emendatuz, eta orduz geroztik, aitzina egin du zurien migrazioak.
Frantziako Estatuaren aurkako protestak aitzina doaz Kanaky irlan eta errepresioak ere ez dauka etenik. Uztailaren 10ean tiroz hil du errepide blokeoan zegoen Rock Victorin Wamytan gaztea. Independentisten artean ezaguna den familia batekoa da gaztea: 1998ko Noumeako Bake... [+]
Asteazkenean, ekainaren 19an, atxilotu zituzten eta Frantziako espetxeetara bidali dituzte asteburuan. Maiatzean izandako istiluetan bortizkeria ekintzak antolatzea leporatzen diete.
Asteazken goizean eskainitako ohiz kanpoko prentsaurrekoan eman du erabakiaren berri Frantziako presidente Emmanuel Macronek. Kanaken haserrea piztu zuen legeak, errolda horren eguneratzeak kanaken pisua gutxitzeaz gain, 1998ko Noumeako Bake Akordioen muinaren errespetu-eza... [+]
Kanakyko manifestariei elkartasuna adierazteko, EH Baik eta LAB sindikatuak deituta, elkarretaratzea egingo dute 19:00etan Baionako suprefetura aitzinean.
Astelehenaz geroztik Kanaky uharteetan protestak eta istiluak ari dira izaten. Gutxienez lau hildako izan dira Frantziako Gobernuaren arabera, baita zauritu ugari eta dozenaka atxilotu ere. Frantziako Asanblea Nazionalean Pazifikoko uharte hartako hauteskunde-erroldari buruzko... [+]
COVID-19ak eragindako osasun egoeragatik independentziari buruzko erreferenduma atzeratzea galdetzen zuten independentistek, hori gabe boikotatuko zutela abisatuz. Eskaerari elkor, hitzordu politikoa burutu zuen Frantziak abenduaren 12an. %96,49ak Frantziaren mende gelditzearen... [+]
Independentziaren hirugarren erreferenduma abenduaren 12an egingo da Kanakyn, baina independentistek ez parte hartzea erabaki dute, pentsatzen baitute COVID-19agatik ez dagoela baldintza egokirik. Frantziako Estatuak, ordea, hitzorduari eutsi dio, unionisten onerako.
Aste bateko negoziazioen ondorioz finkatu dute agenda politikoa Kanakyko loialisten, independentisten eta Frantziako Gobernuko ordezkarien artean. Noumeako akordioei segi, independentziari buruzko hirugarren eta azken erreferenduma ukanen dute Kanaky edo... [+]
Noumeako Akordioetan (1998) aurreikusitako hirugarren erreferenduma 2022ko udazkenean egitea eskatu dute Kaledonia Berriko Asanblean gehiengoa duten alderdi independentistek.
Otsailaren 17 honetan bertako Kongresuko 54 hautetsiek erabaki dute osaketa berria: independentisten aldetik, UC-FLNKS eta UNI Independentziarako Batasun Nazionala taldeek hiruna aulki jaso dituzte, eta Frantziaren baitan egoteko gogoz dabiltzan L’Avenir en confiance... [+]
Botoen %53,3 lorturik, ezezkoa atera da garaile urriaren 4an burutu Kanaky herriaren independentziari buruzko erreferendumean. 2018ko bozketarekin konparatuta, baietzaren aldeko botoa 3,4 puntu igo da.
“Nahi ote duzu Kaledonia-Berria burujabetza osora heltzea eta independente bilakatzea?”. Galdera horri erantzun beharko diote erreferendum bidez urriko lehen igandean Frantziaren menpe segitzen duen Kaledonia-Berriko herritarrek. 1853an indarrez kolonizatuak izan... [+]
Jende galdezketa edo erreferenduma iragan da Kanakian. Batzuentzat egun historikoa, beste batzuentzat zepo bat omen. Galdezketa hori ez da burujabetzarantzeko lehen urratsa baizik, nehork uste baino gehiago boz bildu baitute independentiztek eta Matignoneko itunak beste bi... [+]