Kaletarrek landa eremua inbaditu dute
Baserri eta herri txikietako bizilagunak kexu dira: mendira ihes egiteko kaletar gero eta gehiagoren joerak ekarri du ingurua autoz betetzea, jendea etxe atariraino barneratzea, animaliak aztoratzea, zaborra pilatzea, hirian betetzen dituzten arauei landagunean muzin egitea… Errespetua eta sen ona eskatu dute, bertan jendea bizi dela aintzat hartzea.
Pandemiak ondorio ulergarria ekarri du azken hilabeteotan: hiritarrek mendi aldera egiten dute arnasa hartzera, baina konturatu gabe hainbatetan sortzen den masifikazioak arnasa kentzen diela landagunean bizi direnei. Autoak adibide garbia dira: landa eremuko bide estuetan pilaketak eragiten dituzte, larrialdi egoeratan bidea oztopatzen dute, eremu pribatuetan eta xendra bazterretan nahieran aparkatuta egon ohi dira, nekazal guneetara makinaria ezin garraiatu geratu daitezke bizilagunak autoek traba egiten dutelako… Horiek Gasteizko Kontzeku Elkartearen salaketetako batzuk.
Sortutako zaborra jaso gabe geratzen dela edota baserritarren intimitatea urratuz jendea otordua egitera edozein gunetan sartzen dela eta hesiak igarotzen dituztela, horiek herritarrek egiten dituzten kritikak, besteak beste.
“Nazka-nazka eginda gaude”
Abel Segurola artzain azpeitiarra elkarrizketatu dute Euskadi Irratian. Kaletarrek mendian paseatzera ateratako zakurrek ardiak izutu dizkiotela azaldu du, ardietako bat lepotik heldu eta ito dutela, eta beste bat zauritu. “Nazka-nazka eginda gaude, ez dituzte kartelak errespetatzen eta eskatzen duguna da jabeek zakurrak pixka bat kontrolatu ditzatela”. Hirian lotuta daramatzaten zakurrak, landa eremuan kontrolik gabe libre dituztelako haserre mintzatu da Segurola.
Azken finean, bizikidetza da gakoa. Errespetua eta enpatia eskatzen du landako jendeak, bisitariak kontziente izan daitezen eragiten duten inpaktuaz eta buruarekin joka dezaten, batzuen aisialdi gune dena beste batzuen bizitoki delako.
Duela gutxiko kontua da. Iberiar katamotza (Lynx pardinus), mundu mailako felino espezie mehatxatuenetarikoa, “galtzeko arriskuan” egotetik “kaltebera” kategoriara igaro da IUCNren Espezie Mehatxatuen Zerrenda Gorrian. Espeziea kontserbatzeko egindako... [+]
Akainak edo kaparrak batetik, eltxo tigreak bestetik, Euskal Herrian duten presentziaz eta gurean dauden espezieez mintzatu zaigu Aitor Cevidanes ikertzailea. Osasuna eta ingurumena hizpide, dituzten arriskuez, herritarron uste faltsuez eta klima aldaketaren nahiz gizakion... [+]
Ordenagailua itxi, txankletak jantzi, eguzki-kremaz laztandu. Nora zoaz oporretan? Oporrak egitea nonbaitera joatea dela normalizatu dugu, deskantsuak distantzia behar duelako, diogu. Eta bidaia egitean, turista bilakatuko gara, izendapen aldaketak deserosotasun bat sortzen... [+]
Txikitan kaian arrantzatu ohi genituen ‘pantxito’ gehienak ziurrenik bisiguak izango ziren, baina nekez ikusten genituen bisigu handiak. Izatekotan, jatetxe ezagunetan izango zen, arraindegietako bisigu gehienak kanpotik ekarriak ziren bitartean. Egun, kostaldeko... [+]
Ur azaletik gertu dabiltza arrainak igerian. Zerbait uretarantz gerturatzen ari da, hegan: arrano bat dator, bere atzaparrak aurrerantz luzatuta eta zaplast! Uretan sartu da, bete betean. Arraina harrapatu ostean burua uretatik atera du arranoak, baina arrainak hondorantz egiten... [+]
Erleek jaiotzetik hil arte duten joera bat da garbitzeko gaitasuna. Jaio bezain laster hasten da bera jaio den abaraska garbitzen, puskatu dituen argizari zatiak erlauntzatik kaleratzen.
Ingurumena, bioaniztasuna, uraren gestioa eta haurren beharrak oinarri hartuta, ikastetxeetako patioak aldatzeko proiektu kolektiboa jarri dute martxan Pirinio Atlantikoetan; Euskal Herriko lau herrik hartuko dute parte. Iruñean ere, itzal eta landare gehiago izango... [+]
Astebete pasatxo eman dut artaldeaz hausnarrean. Lehenago ere eskaini izan dizkiot tarteak artalde kontzeptuari ematen zaion erabilerari, baina orain dela astebete izandako elkarrizketak berritu du hari buruzko hausnarra eta paper honetara ekarri nau.
Kakalardo adar-luze honen irudiak ez du zalantza izpirik uzten: ez du parekorik. Gure lurretan, eta Europa osoan ere, genero honetako espezie bakarra da. Bere tamaina handiak (kakalardo bat izateko, noski) eta bere kolorazioak gure begietan betiko txertatzen dira ikusteko... [+]
Gaztea denean ez du zalantzarako tarte askorik uzten. Suge gorbatadunak badu ezaugarri bat gainontzekoetatik bereizten duena: gorbata. Gorbata, edo batzuek deitzen dioten moduan, lepokoa. Izan ere, kolore arre edo ilun, berdexka edo urdina izan badaiteke ere gorputza, buruaren... [+]
Iñaki Mezquita Aranburu (Alegia, Gipuzkoa, 1959) Aranzadi Zientzia Elkarteko kidea da, odonatuzalea eta argazkilari naturalista. Iberiar Penintsulan bizi diren 84 burruntzi eta sorgin-orratzen izenak jaso ditu euskaraz. Zerrenda ofizial egiteko azken urratsaren zain daude... [+]
Maiatzean Elena Quispe Tincuta (El Alto, La Paz, Bolivia, 1998) eta Cecilia Llusco Alaña (El Alto, La Paz, Bolivia, 1985) txolita eskalatzaileak Hego Euskal Herriko hiriburuetan izan ziren Cholitas dokumentala aurkezten Alboan, Entreculturas eta Oxfam GKEen ekimenez... [+]
Udako solstizioa gerturatzen ari den honetan, euskal kostaldean itsas dortokak ikusteko aukerak ugaritu dira. Gure uretan ezagunena Egiazko kareta (Caretta caretta) da. Ale helduen oskolaren batezbesteko tamaina, 120 cm-ko luzera zuzenera eta 200 kg-ko pisura irits daiteke... [+]
Saguzarrek Chiroptera taldea osatzen dute. “Cheir” eskua, “pteron” hegala, antzinako grezieran. Beraz, eskuetan hegalak. Hegan egin dezakeen ugaztun bakarra izanik, airea konkistatu eta sekulako arrakasta lortuta, mundu osoan ia 1.500 saguzar espezie... [+]