Ka… ttuk!
Ez nuen usteko egun batean zozoarekin komunikatzeko gai izango nintzenik. Miraria duela bizpahiru urte gertatu zen. Atarian geundela, zozo bat zalapartan entzun zen baratzean, zer arraio zen begiratzera joan eta erdiko pasabidean katua, ondoan tomate-makila gainetik txoria ttuk-ttuk-ttuk salatari. Baratzea zeharkatu nuen katua uxatzeko eta xoxoaren aldamenetik pasatzerakoan ez zuen alde egiteko zirkinik ere egin. Arraioa, etsaiaren etsaia izateagatik laguntzat hartu ote nau, pentsatu nuen.
Txoriez ni naizen kalekumeak baino esperientzia handiagoa dutenek jakingo dute hobeto baina bistakoa da zozoak badituela helburu ezberdinei lotutako kantu oso ezberdinak: Santa Lutzitatik hasten da arra emeen arteko propagandan, umatzeko denboran entzungo duzu bikotekideari kontutxoak esaten bezala txiruliruli, ar zein eme lurraldeagatiko liskarretan zalaparta deigarria egiten du… eta etsai bat sumatutakoan ttuk-ttuk-ttuk nabarmena, ingurukoak ohartarazteko. Maite ditugu zozoak, gure ortuko goldelariak. Etsai gutxi edukiko dute beldurgarriagorik gizakion bazkide naturalak diren katuak baino. Barrioan ugaritu direnek bederen ez dute begano bizitzeko asmorik: kale ertzean errukia pizten dizun pitxitxi zoragarri hori noizbait ikusten baldin baduzu arbolaren enborra eskalatuta adarretan barrena tigre baten keinuekin ehizean, konbentzituko zara. Etxe inguruetako gure azken lur-muturrak soropil antzu eta are hormigoi ere bilakatu ditugunetik, zozoak eta geratzen diren gainerako txori urrituak gozo laketzen diren azken txokoak dira baratzeak eta oraindik udaletako arkitektoek urbanizatu arazi gabeko bazterrak, jateko xomorroak eta aterpetzeko zuloak eskaintzen dituzten bakarrak. Horietara doaz ehizera katuak ere, txoririk ezean gutxienez sugandilaren bat harrapatzeko esperantzan. Horra, ttuk-ttuk-ttuk ari da berriro xoxo emea. Ez du huts egiten. Etxekoneko puma txiki nabarretako bat dabil txoriei zer edana eduki dezaten ipinitako ontziaren inguruan. Egia da inguruotan ez dela gehiago ikusten ez arratoi eta ez sagurik, baina akabo ere udaberrian amari zizare gehiago txi-txi exijitzen dioten zozokume buztangabe inozoak. Pitxitxik ez du errukirik.
Eskola inguruko natur guneak aztertu dituzte Hernaniko Lehen Hezkuntzako bost ikastetxeetako ikasleek. Helburua, bikoitza: klima larrialdiari aurre egiteko eremu horiek identifikatu eta kontserbatzea batetik, eta hezkuntzarako erabiltzea, bestetik. Eskola bakoitzak natur eremu... [+]
Andeetako Altiplanoan, qocha deituriko aintzirak sortzen hasi dira inken antzinako teknikak erabilita, aldaketa klimatikoari eta sikateei aurre egiteko. Ura “erein eta uztatzea” esaten diote: ura lurrean infiltratzen da eta horrek bizia ekartzen dio inguruari. Peruko... [+]
Biologian doktorea, CESIC Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiko ikerlaria eta Madrilgo Rey Juan Carlos unibertsitateko irakaslea, Fernando Valladares (Mar del Plata, 1965) klima aldaketa eta ingurumen gaietan Espainiako Estatuko ahots kritiko ezagunenetako bat da. Urteak... [+]
Nola azaldu 10-12 urteko ikasleei bioaniztasunaren galerak eta klima aldaketaren ondorioek duten larritasuna, “ez dago ezer egiterik” ideia alboratu eta planetaren alde elkarrekin zer egin dezakegun gogoetatzeko? Fernando Valladares biologoak hainbat gako eman dizkie... [+]
2022an galeperra galzorian izendatzea proposatu zuen Espainiako Zientzialarien Batzordeak, bere ehiza debekatzea ekarriko lukeena. Espainiako Gobernuak orain erabaki du ez ematea babes hori espezieari, eta ehiztarien lobbyak eskainitako informazioa erabili du horretarako.
Munduko landa eremu periferikoetan 4 milioi kilometro koadro laborantza lur abandonatu dira azken 75 urteotan. Orain arte arrazoi ekonomikoengatik uzten baldin baziren nagusiki, gerora, klima aldaketak ere horretara bideratuko ditu geroz eta gehiago. Bioaniztasuna babesteko xede... [+]
Lapurdiko hezegunea funtsezkoa da biodibertsitatearen biziraupenerako. Proposamena eremuan zabaldu dute eta Errobi inguruko sistema hidrauliko osoa barnean izango luke; Baionako, Angeluko, Basusarriko, Milafrangako eta Uztaritzeko Aturri ibaiaren ibaiadarrak, esaterako. Bost... [+]
Lagun txiletar batek bere herriko istorio bat kontatu dit, eta ahoa bete inplante utzi nau. Han “quintral” esaten dioten landare batena da, Tristerix corimbosus. Txile eta Argentina hegoaldeko baso epeletan bizi da, eta gure lurralde epeletan hazten den mihuraren... [+]
Copernicus ingurumen behategiaren arabera 2024ak errekorra hautsiko du Lurreko tenperaturari dagokionez, eta hori bakarrik ez, industria aurreko garaiko batez bestekoa baino 1,5ºC altuagoa izango da lehen aldiz.
Denborale batek hondamendia eragin du Mediterraneo mendebaldean, eta gutxienez 92 dira hildakoak eta dozenaka desagertu daude. Halako ekaitz bortitzen arrazoiak kostaldearen txikizioan bilatu behar direla ohartarazi zuen Millán Millán meteorologoak. Eta soluzioa... [+]
Jakoba Errekondok Ilargia eta landareak 2025eko agenda eskutan, ilargiaren arabera baratzeko lanak nola antolatu azalduko du eta entzuleen galderak zuzenean erantzungo ditu. Antton Olariagak argitalpen horretarako egin dituen hamabi piztiren ilustrazioak erakutsiko ditu eta... [+]
Beste hainbat intsekturen kasuen modura, hau ere “tigre” hitzaren itzalpean izendatzen dute herrialde batzuetan. Jakina, halako izena jarriz gero espero zitekeen ehizarako trebetasuna ezin falta! Eta halaxe da, bai.
Badira sei urte nire lehen erlezaintzako ikastaroa egin nuela. Gaur gaurkoz erlezaintza da nire ogibidea.
Lehen erleak erosi nituenean ez nekien arraza ezberdineko erleak zeudenik ere, auskalo zer erosiko nuen bakarren batek "erle beltza izango da, ezta?" galdetu zidan... [+]
"Irudia zuritzeko" estrategiak erabiltzen dituzte energia arloko enpresa nagusiek. Ekintza positiboak azpimarratu eta inpaktu negatiboa "estaltzen" dutela ondorioztatu du ikerketan parte hartu duen EHUko doktoregai Goizeder Blancok.
