Joxe Arregiren erailketa, edo hamarkada bat markatu zuten egunak
Kronika bat literatura estiloan. Edo fikziorik gabeko nobela bat. Ez da erraza Xabier Mendigurenen lan berria sailkatzea, baina berak argitu duenez, “ez da historia, ez da saiakera eta ez da kazetaritza lana”. Rodolfo Walshen eta Truman Capoteren ildoari jarraituz, ez-fikziozko nobela sortu du Joxe Arregi zizurkildarraren erailketaz hitz egiteko Oso latza izan da bere azken lanean.
1981eko otsailaren 6tik 16rako tartean garatzen da istorioa. Tarte horretan, Guardia Zibilak Arregi atxilotu, torturatu eta hil zuen eta gazte batzuek haren gorpua erreskatatu zuten. Mendigurenen ustez, 1975eko trantsizio politikora atzera begira ari dira garaia bizi izan zuten asko, “nostalgiatik baino”, zer kontatua badagoelako.
Eta urte hartako hilabete hartan zer esanik ez: ETA(m)-k Lemoizko zentral nuklearreko ingeniari burua zena bahitu eta erail zuen; Karlos Garaikoetxeak Espainiako erregeei ongietorria eman zien Gernikako juntetxean, eta ekitaldian, HBko ordezkariek Eusko Gudariak abestu zuten; otsailaren 23an Tejerok estatu kolpe saiakera egin zuen Madrilen; eta hilabete bukaeran, ETA (pm)-k behin betirako izango zen su-etena eman zuen.
Gatazka politikoaren eskema
Mendigurenek azaldu du, garai hartan, “eskema politiko-sikologiko” bat sortu zela, 1989-1992 arte iraun zutenak. Azaldu duenez, “eskema” horretan, “HBren munduak” garaipena posible zela sinetsi zuen: sufritu beharko zela, gauza “itsusi eta gogorrak” egin beharko zirela, baina garaipena posible izango zuen “erresistentzia kultura” bat sortu zela. Aldiz, ETA (pm)-ren inguruak, estatua garaitzea ezinezkoa zela sinetsita, demokrazia ontzat emango luke, bide horretan are gehiago sakonduz. Hilabete hartako gertakari hauek guztiek, posizioak indartu zituzten, eta hor dago, akaso, Arregi gertakari lazgarria kontatzearen garrantzia gaurkotua.
Urteetara jakin zenez [hona hemen gertakaria jaso zuen albistea], Arregiren gorpua lurperatuta zegoela hainbat gaztek lurretik atera, eta argazkiak egin zizkioten, gertatutakoa ezagutu zedin. Gazte horien artean zeuden Juan Kruz Unzurrunzaga eta Bixente Ameztoi. Bada, eleberriak, Arregi, Unzurrunzaga eta Ameztoiren bizitzak nahasten ditu, garaiaren argazki bat eman aldera. Hildako Arregi, eta “berpiztu” zutenak, alegia.
Sinbolismo erlijioso handia du, beraz, lanak. Ez alferrik, Joxe Arregiren pasioa, herioa eta berpiztea da eleberriaren azpititulua. Eta portada Andrea Mantegnaren Kristo Hila.
“Oso latza izan da” izan ziren Joxe Arregiren hitzak, kartzelara sartu eta hiru preso politikok galdetu ziotenean zer egin zioten. Erakundeen aitortzarik jaso gabe urteak eman ostean. Belaunaldi batean “iltzatuak” geratu ziren hitzok. Belaunaldi hura ari da atzera begiratzen orain, eta erreskatatzen garaian kontatu ezin zirenak, edo kontatuta ere, ahanzturan geratu zirenak. Torturak, tamalez, jarraitu zuelako urteetan zehar, “era sistematikoan aplikatzen”.
ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
Lazkaon 1960-70ko hamarkadan galdu ziren inauteriak berreskuratzeko asmotan dabiltzala irakurri dugu azken asteetan. Festa haietatik abiatuta herriko hainbat talde elkartu eta otsailaren 28an plazaratuko dira inauteriak ospatzera. Xehetasun gehiago jakin nahian Oin Arin dantza... [+]
Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]
Tafallan, nekazal giroko etxe batean sortu zen 1951. urtean. “Neolitikoan bezala bizi ginen, animaliez eta soroez inguratuta”. Nerabe zelarik, 'Luzuriaga’ lantegian hasi zen lanean. Bertan, hogei urtez aritu zen. Lantegian ekintzaile sindikala izan zen;... [+]
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
Eraispenaren aldeko elkarteek manifestazioa antolatu dute larunbatean Iruñean. Irrintzi Plazan manifestazioaren deitzailea den Koldo Amatriarekin hitz egin dugu.
Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]
Astelehenean abiatu zituzten lanak eta frankismo garaiko 20 biktima berriren gorpuak topatu dituzte honezkero. Asteburura arte luzatuko dute gorpuzkiak lurpetik ateratzeko hirugarren kanpaina.