Josu Martinez: “Interesgarriena Mirande gozatzea da, berarekin ados egon behar izan gabe”
Ostegun arratsalde honetan Mirande, film bat egiteko zirriborroa dokumentala ikusgai izango dute Ziburun, Baltsan elkartean 18:30etan. Josu Martinez zuzendaria ere bertan izango da solaserako. Ziburuko Azokaldiaren egitarauaren barnean, aurten lehenbiziz kultur ekitaldiak egingo dira datozen hiru asteetan ere Azkainen, Urruñan eta Donibane Lohizunen.
Zein ondorio atera duzu egindako zirriborrotik?
Zirriborroa horixe da, zirriborroa, eta hortik ez da ateratzen ondoriorik. Askotan gertatzen den bezala, hasieran baino galdera gehiagorekin bukatzen duzu. Miranderen gaiak, azken finean, gai unibertsalak lantzen ditu: hasi autorea eta obraren arteko harremanetik eta adierazpen askatasuneraino. Ez dago behin-betiko ondoriorik eta galderak egiten laguntzen badu, horrekin gelditzen naiz.
Baina zu zein helbururekin joan zinen dokumentala egitera.
Miranderen inguruan beti egon dira debate ugari. Bai bizi zenean, bai gero ere salaketa asko egin zaizkio, asko hitz egin da hari buruz, baina berak zer esaten zuen? Helburua, beraz, Miranderi hitza ematea izan da. Hori da ardatza. Arazo bakarra zen 50 urte zeramatzala hilda.
Mirande pertsona polemikoa izan da beti, bai bizi zenean, bai hil ondoren ere. Bizi izan zenean, oro har, ez zen ulertua izan. Gaur egun gehiago ulertzen da?
Ulertzea ez dakit den hitza, baina Mirande beti irakurtzen da bizi garen garaitik, eta garai batetik eta bestetik desberdin irakurtzen da. Mirande ez da aldatu, baina gu bai, horregatik, uste dut Miranderi buruz hitz egitea geure buruari buruz hitz egitea ere badela.
Zuk zer deskubritu duzu Miranderi buruz?
Gauza asko, pelikulan ikusten den bezala, baina hari buruz zenbat eta gehiago jakin, orduan eta ezezagunago egiten zait. Joxe Azurmendik idatzi zuen bezala, azaleko zikinkeria horren azpian badago Mirande izugarri interesgarri bat, “magikoa” esaten zuen berak. Koldo Mitxelenak eta Gabriel Arestik ere esan zuten ez diogula sekula eskertuko egin zigun oparia, eta guztiz ados nago. 1950eko hamarraldiko zenbat idazleren lanak zaizkigu oraindik gaurkotasunezkoak? Bere belaunaldiko idazle askoren lanak irakurtezinak zaizkigu, horietako asko oso gaizki zahartu dira, baina Miranderen obra oraindik oso gaur egunekoa da.
Mirandek pedofiliaz idatzi zuen, baina ez dakigu bere pedofiloa zen. Badakigu, aldiz, nazismoaren zalea zela eta arrazakeria ere aitortu zuen; abertzalea zen, baina bere garaiko ezker zein eskuineko abertzaleen ukatzaile, 20 hizkuntza ere bazekizkien... Figura oso konplexua zen.
Hala da bai. Martetar bat zen [irri egiten du Josuk]. Garaiz kanpo eta lekuz kanpo bizi izan zen eta beranduago bizi izan balitz beste bizitza bat izango zukeen, baina garai hartan ez zuen lekurik ez Euskal Herrian, ez Parisen. Interesgarriena Mirande gozatzea da, berarekin ados egon behar izan gabe.
Non gehiago ikusi ahal izango dugu pelikula datozen hilabeteetan?
Donostiako Zinemaldian estreinatu zen, Hazparnekoan ere egon zen eta udazkenean Iparraldeko zinemetan pantailaratuko dute. Apirilean Baigorrin egin dira emanaldia eta mahai-ingurua. Horrez gain, pelikularen eskubideak ETBk dauzka duela urtebete baino gehiagotik, baina ez dakit noiz eta nola emango duen.
Geroz eta ekoizpen gehiagok baliatzen dituzte teknologia berriak, izan plano orokor eta jendetsuak figurante bidez egitea aurrezteko, izan efektu bereziak are azkarrago egiteko. Azken urtean, dena den, Euskal Herriko zine-aretoak gehien bete dituztenetako bi pelikulek adimen... [+]
Otsailaren 24tik eta martxoaren 1era bitartean, astebetez 60 lan proiektatuko dituzte Punto de Vista zinema dokumentalaren jaialdian. Hamar film luze eta zazpi labur lehiatuko dira Sail Ofizialean; tartean mundu mailako lau estreinaldi eta Maddi Barber eta Marina Lameiro... [+]
Madrilen arkitektoentzako kongresu bat burutu berri da, arkitekto profesioaren krisiaz eztabaidatzeko. Arkitekto izateko modu tradizionala eta gaur egungoa desberdindu dute. Zertan den tradiziozkoa? Oscar bidean den The Brutalist filmean ageri den arkitekto epikoarena. Nor bere... [+]
Makroproiektu "berriztagarriek" sortzen dituzten ondorioak filmatu ditu Vidas irrenovables (Bizitza ez-berriztagarriak. Euskarazko eta frantsesezko azpitituluak prestatzen ari dira) dokumentalean Extremadurako (Cabeza del buey, Espainia, 1985) landagunean hazitako... [+]
Euskal herritar ugari saritu ditu Espainiako zine akademiak pasa den asteburuan banatu diren Goya sarietan. Artikuluaren bigarren partean, zeresana eman duten hainbat kontu aletuko ditugu.
Itoiz, udako sesioak filma estreinatu dute zinema aretoetan. Juan Carlos Perez taldekidearen hitz eta doinuak biltzen ditu Larraitz Zuazo, Zuri Goikoetxea eta Ainhoa Andrakaren filmak. Haiekin mintzatu gara Metropoli Foralean.
Zeresana ematen ari da Rami Younis kazetari eta aktibista palestinarraren LYD animaziozko film-dokumentala. Fikziozkoa da, Israelek inoiz okupatu gabeko Lyd hirian kokatua, zeinean ez den sekula ere britainiarren koloniarik egon, eta juduak eta arabiarrak elkarrekin bizi diren;... [+]
Eusko Jaurlaritzaren esku geratu dira beste bi eskumen: Itsasertzaren Antolaketa eta Kudeaketa, eta Zinematografia eta Ikus-entzunezko Jarduera. Astelehenean bildu da Transferentzien Batzorde Mistoa, Madrilen, eta han adostu dute bi eskumen horiek EAEra eskualdatzea.
ETB1ek Bizkarsoro filma estreinatu zuen Euskararen Egunean iluntzean. ETB2ri aldi berean gaztelaniazko azpidatziekin ematea proposatu bazioten ere, kate horretan Tasio eskaini zuten gaztelaniaz azkenean, eta horrek haserrea sortu du euskaldun askorengan sareetan.
Inguruan dituen emakume sortzaileek halakorik izateak harritu egiten du, baina berak urte askotan izan du iruzurtiaren sindromea. Irauteak erakutsi dio, ordea, gauza asko ondo ere egin dituela. 2021ean Espainiako Estatuko Goya saria irabazi zuen
Maite Arroitajauregirekin... [+]
Irungo ospitale zaharrean jaio zen Fermin 1963an, Muguruza Ugartetarrenean. Azken hamarkadetan euskal musikan eragin nabarmena izan duen artista da. Ez alferrik, bera izan da Kortatu eta Negu Gorriak taldeetako abeslaria eta alma mater-a, Esan Ozenki zigilu independentearen... [+]
Bizkarsoro filma (Josu Martinez, 2023) Donostiako zinema aretoetan proiektatuko dute ostiral honetatik aurrera (hilak 22); SADEko Iñaki Elorzak azaldu duenez, bi aste inguruz proiektatuko dute printzipioz, eta, arrakasta baldin badu, denbora gehiagoz. Hala azaldu dute... [+]