Jon Harluxet, Duzunaritzeko laboraria: “Duela 50 urte, etxalde bezainbat hazi mota bazen”
Jon Harluxetek Duzunaritzeko bere etxaldean nagusiki euskal arto gorria ereiten du. Lekuko arraza eta barietateen garrantziaz mintzatu zaio Laborari astekariari.
Biodibertsitatea ttipitzen ari dela, zoin dira arrazoinak, noren falta da?
Biodibertsitatearen berreskuratzeko interesa zoin den erranez ihardetsiko dut. Biodibertsitatearen begiratzea eta baliatzea beharrezkoa da beste laborantxa modelo batetarat joaiteko. Nahi bada tokiko laborantxa herrikoia egin, hots bere inguramena eta bere ekosistemak baliatzen dituena, tokiari egokia zaion genetika ukaitea beharrezkoa da. Toki guziak desberdinak direnez, toki bakotxari egokia den genetika atxeman behar da. Laborantxa herrikoia egin nahi bada, ezinbestekoa da bioaniztasunaren lantzea.
Azken urteetan, laborantxa mota batek desagertarazi ditu ainitz kabale eta landare mota...
Azken hamarkadetan bai... kabaletan landaretan bezala. Hazien kondua hartzen bada, nork kontrolatzen du egun hauen iturria? Katalogo batean hautatzen dira bainan ez da gehiago aniztasunik. Izugarria da galdu dena. Sagarretan hasi da lan bat hemen, baratzezainek hasia dute ere, bainan 50 urtez ainitz galdu da. Duela 50 urte, toki bakotxak bazituen bere haziak gai guzietan, etxalde bezain bat mota bazen denendako. Bioaniztasuna, genetika, beste batzuri utzi ditugu. Laborantxaren garapenaren ondorioa da, produktibismoaren ondorioa. Logika industrialean, dena zatitzen da, hazi egilea alde batetik, esne egilea bestetik, transformatzailea bestalde, etab.
Etxe haziak lantzen dituzue. Ohartzen zirezte alorrean desberdinak direla, hobeki ihardokitzen dutela?
Beren abantailak eta beren mugak badituzte. Abantail argia da hazirik ez dela erosten gehiago. Ekonomikoki ez da guti. Ni ohartu niz tokiko arto gorriak baduela gustu hobea. Ez da harrigarri, betidanik jendek jaten zuten hemen eta selekzioa gustuaren gainean egin dute ere, ez dute gustu txarrekoa atxiki. Alde ezezkorra da 50 urtez ez dela selekzionerik egin arto mota hortan eta ez dela egokitu gaurko beharreri. Lehen, ostoak kentzen zituzten eta gero zangoko gaineko partea mozten zuten, eskuz, behieri emaiteko, ondorioz haizeak makur gutiago egiten zuen nahiz artoa haundia izan.
Gaurregun, ez niz ari osto eta gaineko buruen kentzen. Beraz haizearengatik beranta hartzen dugu, artoak ez du aski ihardokitzen. Jakin behar da ere 50 urtez lan haundia egin dutela hazi egileek Ameriketan, obsesioa bezala, errendamenduaz eta haizeari ihardokitzeaz. Ahal guziak hortan sartu dituzte. Hortan gibelatuago gira, galtze pixka bat bada biltzean, alorraren itxura ez da beti ederra.
Amalur proietuak euskal laborarieri bide hortarik joaiteko gogoa sortu behar luke?
Alabainan hori nahi ginuke. Zer nahi desmartxa bada gaurregun tokiko ekoizpen eta tokiko laborantxari buruz bainan sentsu hortarat joaiteko tokiko genetika landu behar da, tokiko errealitatean. Sail guzietan. Ekonomikoki ere, gure eskualdea eta laborantxa ttipiak ateratu nahi badira, balioa eman behar zaio ekoizpenari, hots ekoizpena desberdindu behar da. Ipar orratz horren hartzeko, bioaniztasuna landu behar da.
Euskal Sagardoa Jatorri Deiturak erronka ezarria dio bere buruari: Euskal Herri osoko sagar eta sagardogileak biltzea. “Sagardoaren kultura lurralde osoan dago, eta lurralde osoan mantendu dira sagardotarako sagarrak”, esan digu Unai Agirrek, sor-markaren... [+]
“Aterako dut sagar zuku bat?”. Galdera horrekin hasi da Barrundiako Ekonomatoko kide Koldo Lopez Borobia, Susana Lopez de Ullibarri eta Santi Txintxurretarekin izandako elkarrizketa. Sagar zukuaren bueltan eta sagarrondoz inguratutako lorategian elkartu gara. Hau ez... [+]
ELB sindikatuak ardien mihi urdinaren eritasuna pairatu dutenendako elkartasunera deitzen du. Abendu hastapenean,departamenduko 650 ardi etxalde hunkiak izan dira. Kasu zenbaitetan, hamarka ardi galdu dituzte hazleek, bereziki marroak. Etxalde batzuek erraterako marroen %80... [+]
Bide honetatik jarraituta, mende amaierarako, 5.000 milioi pertsona baino gehiago biziko dira lur idorretan. Arazo humanitario, ekonomiko eta sozial ugari eragingo lituzke horrek.
Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
Kanboko bi hautetsi nagusiak (auzapeza eta lehen axuanta) errabiatuak dira. Hiru herritarren kontra plainta ekarri dute, Marieneako pentzearen alde protestatzeagatik. Bigarren aldia da enetzat, goizeko 06:00etan, ohetik ateratzen gaituztela (bizilagunarekin), hamar bat... [+]
Emakume bat ikusi zuen Xabier Arriagak Gernikako kafetegi batean kafesnea esne gaingabetuarekin eta gurinezko opil batekin hartzen. Orduan konturatu zen nolako kontraesanetara ohitu nahi gaituen sistema kapitalistak.
EAEko ekoizpen ekologikoaren kontseilua da ENEEK-Ekolurra, eta zertifikazioaz gain, eredu ekologikoaren aldeko sustapen lana ere egiten du elkarteak. “Gaur egun, argi ikusten dugu etorkizuneko eredua dela ekoizpen ekologikoa, eta badagoela honi buruzko informazioa emateko... [+]
Apirilean Kanboko Herriko Etxean sartu eta han egindako protestekin lotuta hiru lapurtar atxilotu ditu asteazkenean Frantziako Poliziak. Aske geratu badira ere, otsailean epaituko dituzte. Herriko Etxearen babesarekin, Bouygues enpresak duen etxebizitza eraikuntza... [+]
Filipe Laskarai eta Benjamin Charron atxilotu dituzte jendarmeek asteazken goizean, apirilean Kanboko Herriko Etxean sartu eta han egindako protestekin lotuta. Marieniako lurrekin ez espekulatzea eskatu zuten laborari eta ekintzaileek ekintza hartan.
Ekolurrak irailaren 23a, Europar Batasuneko Nekazaritza Ekologikoaren Eguna, aprobetxatu du tresna berria aurkezteko. Elikagai ekologikoak kontsumitzeko erraztasunak eman nahi dizkie herritarrei, Sareko bilatzailearekin: Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako ekoizle ekologikoen 269... [+]
Hemen gatoz, atzera ere, hausnarra berritzera. Edo behintzat saiatzera. Edo horrekin amestera. Ez dakit, ordea, berritik zer izango dugun; izan ere, antza, munduak lehengo lepotik burua jarraitzen du. Barkatu okerra: gizakiok jarraitzen dugu lehengo lepotik.
Plastikoan bilduta saltzen dizkigute zuritutako sagarra, mandarina, ahuakatea eta abar. Eta ez gaitu lotsagorritzen.