Harrabots handia sortu du jakiteak Arturo Espejo Guardia Zibileko teniente jeneral izendatu zutela 2022an eta orain Grande-Marlaskak igoera hori justifikatzea, esanez Espejo inoiz ez dutela inputatu ezertan.

Lourdes Zabalzak asteazken honetan Radio Euskadin adierazi duenez, "Betiko kontua da. Auzia zabalik zegoenean, bertsio ofiziala zalantzan jartzen zuten epaileak alboratu egiten zituzten. Horrela ezinezkoa da”. Egoera horren aurrean neurri batean etsita daudela erantsi du Zabalzak: "Horma apurtezin bat dugu aurrean, oso ondo babestuta dagoen harresi bat. Geroz eta itxaropen gutxiago dugu”.

Jaurlaritzak bai, Espainiako Gobernuak ez

1985ean Mikel Zabalza atxilotu, torturatu eta hil zutenetik bertsio ofizial bat egon da beti, lehen unetik Euskal Herrian, oro har, inor gutxik sinetsi zuena. Baina familiak bertsio ofizial hori bizkarreratu behar izan du 2022ra arte, iaz Eusko Jaurlaritzak onartu zuen arte Mikel Zabalza arrazoi politikoengatik izandako biolentziaren biktima izan zela. Beste era batera esanda, onartzen duela Guardia Zibilak eragindako torturen ondorioz hil zela. Eta Eusko Jaurlaritzako ordezkariek, erakundearen Balorazio Batzordeak egindako azterketa txostena eman zioten eskura iazko otsailean Lourdes Zabalzari. 37 urte pasatu behar izan ziren Eusko Jaurlaritzak ofizialki ezeztatzeko Guardia Zibilaren bertsio ofiziala. Espainiako Gobernuak, aldiz, inoiz ez du horrelakorik onartu oraindik, eta beste hainbat kasutan bezala, bertsio ofizialari eusten dio.

Auzia behin eta berriz artxibatzen da

Justizia administrazioak ere urrats ñimiñoak eman ditu auzia argitzeko. Ikerketaren lehen fasean auzipetu zituzten Gonzalo Pérez García eta Arturo Espejo tenienteak, eta Fernando Castañeda guardia zibila. Bertsio ofizialean, hiru horiek izan ziren Endarlatsako tunelean zegoen zuloa ikuskatzera joan zirenak Zabalzak ihes egin zuen unean. 1988an artxibatu zuen auzia Gipuzkoako Lurralde auzitegiak, behin-behinekoz, froga falta argudiatuta. Pérez García koronel izendatu zuten geroago eta Arturo Espejo teniente jeneral iaz.

1995ean ireki zen berriz auzia, Diario 16 egunkariak argitara eman zituenean Guardia Zibileko Gómez Nieto sarjentuaren eta Perote teniente koronelaren arteko elkarrizketa grabatuen berri, non lehenak aitortzen dion bigarrenari Zabalza Intxaurrondon torturen ondorioz hil zutela. 2021ean audioa bera argitaratu zuen Publico-k, eta hizketaldia garbi entzuten bada ere, orduko auzitegiak ez zuen aintzat hartu grabazioa, ondoko bi arrazoiengatik: bat, Gómez Nietok ukatu egin zuen elkarrizketa hori izan zenik, eta bi, Espainiako CESIDek –gaurko CNIk– ukatu egin zuen bere artxiboetan halakorik egotea.

2000. urtean Pedro Luis Miguéliz kontrabandistak Donostiako epaitegi batean deklaratu zuen Enrique Dorado guardia zibilak esan ziola Zabalza Intxaurrondoko kuartelean hil zela, berak eta Felipe Bayok torturatzen ari zirenean. Epaileak, orduan ere, auzia artxibatu zuen, froga nahikorik ez zegoela argudiatuta.

PSOEren eta PSEren ikuspegi desberdinak

Espejoren izendapena jakin zenean, PSEko idazkari nagusi Eneko Anduezak bere desadostasuna agertu zuen, “lotsatuta eta haserretuta gaude gertatutakoagatik", eta aukera dutenean “sumindura adieraziko diogu bai Marlaskari, bai Zabalzaren sendiari ere". Patxi López Espainiako Kongresuko talde sozialistaren bozeramaileak bat egin du Anduezarekin. PSOEko senatariek, aldiz, tinko txalotu zituzten Marlaskaren hitzak.

Lourdes Zabalzak adierazi duestimatzen dituela Anduezaren hitzak: “Uste dut hitz zintzoak direla, baina Madrilek agintzen du. Denborak esango du. Dena den, lasaitzen gaitu PSOE barruan baten batzuk gure alde egotea".