Eusko Jaurlaritzak espetxe eskumena hartu eta urtebetera, egindako bidearen balorazio oso baikorra egin du Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburu Beatriz Artolazabalek, Eusko Legebiltzarreko Giza Eskubideen Batzordean, azaroaren 16an: “Pauso azkarrak, luzeak eta seguruak eman ditugu”.
Jaurlaritzak helburu nagusi bat ezarri zion bere buruari eskumena hartzean: presoen %40 egotea 3. graduan, erregimen irekia delako birgizarteratze datu onenak ematen dituena. Irailaren 26an, Zaballako Arabako espetxean, Artolazabalek nabarmendu zuen bere sailaren lanari esker helburu horretatik “oso hurbil” gaudela EAEko espetxeetan. Datu zehatzik ez zuen eman, ordea.
"Urtebeteko epea estuegia da, akaso, egindako lana epaitzeko. Baina zintzotasuna, datuak ez bihurritzea eta errealitatea ez desitxuratzea, gaurdanik exijitu beharreko zerbait da"
Sailburuak azaroan Legebiltzarrean emandako datuen arabera, 1.562 preso daude Basauri, Martutene eta Araba espetxeetan, eta horietarik 441 daude 3. graduan. Kopuru horiek hartuta, matematikak dio %28,2koa dela 3. graduan dagoen preso kopurua. Jakina, subjektiboa da %40ko helburuarekiko 11,8 puntuko aldea (%29,5) “oso hurbil” egotea den edo ez, baina beste datu batek lagundu dezake neurria hartzen: Espainiako Espetxe Erakundearen datuen arabera, 2021eko urrian, Jaurlaritzak eskumena hartzean, %27,03 ziren 3. graduan zeuden presoak. 1,17 puntuko igoera, beraz. Ez dirudi hain baikorki baloratzeko moduko datua. Agian Jaurlaritzak ez ditu aintzat hartzen behin-behinean preso dauden 181 pretsonak portzentajeak ateratzeko orduan. Ez litzaidake zuzena irudituko, presoak baitira finean, epaiketa edo kondena gabe preso gainera, baina kontuak horrela aterata %31,93 lirateke 3. graduko presoak egun, eta 2021eko urrian eskumena hartzean, %31,22. Hau da, %40ko helburuarekiko aldea gutxiago litzateke, 8,07 puntu, baina aurrerapena are mantsoagoa, 0,71 puntuko igoera –eta %31tik %40ra pasatzea ez da horren erronka handia–. Berriz ere: ez dirudi hain baikorki baloratzeko moduko datua.
Zerrendatu zituen lorpenen artean, honako hau ere azpimarratu zuen Artolazabalek: urtebetean Jaurlaritzak hamabi etxebizitza “gaitu” dituela ziurtatu zuen, “100 presori” aukera ematen diotenak zigorra espetxetik kanpo betetzeko: sei Araban, hiru Gipuzkoan eta hiru Bizkaian. Bizkaiko eta Gipuzkoako egoera ez dut ezagutzen. Baina, Arabari dagokionez, etxebizitza horiek funtzionamenduan zeuden jada Jaurlaritzak espetxeen kudeaketa hartzerako. Aldea da lehen Aldundiaren ardurapekoak zirela, eta eskumenaren transferentziarekin Jaurlaritzak hartu dituela bere gain. Jaurlaritzak ez du Araban bederen etxebizitza berririk “gaitu”, “gaituta” zeuden aurretik.
Zailtasun propio eta heredatuak ez dira gutxi, eta urtebete epe estuegia da, akaso, epaitzeko “pertsona zentroan” jarri nahi duen “euskal espetxe eredu” berriaren ezarpena –bide batez, horra oximoron borobila: “pertsonan zentratutako espetxea”; hala ere, denak eraitsi bitartean, ongi etorriak espetxeak presoentzako bizigarriago egiten dituzten neurriak–. Baina zintzotasuna, datuak ez bihurritzea eta errealitatea ez desitxuratzea, gaurdanik exijitu beharreko zerbait da.
Presoa ziegan aurkitu dute hilik ostegun iluntzean. Eusko Jaurlaritzak esan du suizidio kasu baten aztarnak dituela. Gainera, Jaurlaritzak 2021ean espetxeen eskumena jaso zuenetik hiltzen den zazpigarren presoa da.
Ostiralean aurkitu zuten hilotz, “gaindosi” zantzuekin, Naiz-ek argitaratu duenez. Jaurlaritzak ez du heriotza baieztatu asteartera arte, eta autopsiaren emaitzen zain dagoela adierazi du. EAEko espetxeen eskumena hartu zuenetik espetxean hiltzen den seigarren presoa... [+]
Espetxeetako osasun zerbitzuaren gabeziez mintzatu da Libertad Francés Lecumberri, Salhaketa Nafarroa elkarteko koordinatzailea: “Osasun arloko langileak espetxeko logikekin eta irizpideekin kutsatzen direnean, zenbait eskubideren bermatzaile izan beharrean,... [+]
Kartzeletako funtzionarioen protestak aitzakiatzat hartuta, milaka preso erabat giltzapetuta eduki dituzte Kataluniako sei espetxetan.
Iragan astean Oroitz Herrero 26 urteko irundarra hilik aurkitu zuten Arabako Zaballa espetxeko bere ziegan. Eusko Jaurlaritzaren arabera “heriotza naturala” izan zen. Gaztearen senideek ARGIAri adierazi diote, ordea, Herrerori ez diotela arreta mediku egokirik eman... [+]
Eusko Jaurlaritzak espetxeen transferentzia bere gain hartu zuenetik, duela bi urte eskas, laugarren heriotza izan da euskal kartzeletan, hirugarrena Zaballako espetxean.
Salatu du larunbatean bere burua urkatu zuen presoari ez zitzaiola suizidioen aurkako protokoloa ezarri eta ziegan bakarrik zegoela, aurreko egunetan “ondo ez zegoela” adierazi bazuen ere. Azpimarratu du Jaurlaritzak espetxeen eskumena hartu zuenetik bere buruaz... [+]
Salhaketa Arabak eman du heriotzaren berri. Elkartearen arabera, 47 urteko jatorri hegoamerikarreko gizonezkoa da hildakoa, eta bere burua urkatu du. Jaurlaritzak espetxeen eskumena hartu zuenetik Arabako espetxean hiltzen den bigarren presoa da.
Maiatzean ekin zioten gose grebari 17 preso politikok. Haien eskubide kultural eta territorialak errespetatzea, lege antiterrorista bertan behera uztea, Lanaren Nazioarteko Erakundearen 169 hitzarmena onartzea eta preso politiko maputxeen askatasuna exijitu dituzte.
Pasa den larunbatean (hilak 22) hasi ziren presoen arteko borrokak Ekuadorko Guayaquil hiriko Litoral espetxean. Iturri ofizialek jakinarazi dute 31 preso hil direla, eta hamahiru zauritu –baita polizia bat ere–. Poliziak eta Armadak "kontrola" berreskuratu... [+]
Presoen arteko liskar batek eragin ditu hilketak, polizia iturrien arabera. Azken urteetan Honduraseko espetxe batean gertatu den ezbehar handienetarikoa da.
Preso dauden pertsonen artean portaera suizida areagotu egiten da, faktore psikologiko eta soziodemografikoengatik. Hego Euskal Herrian, 2023an, bi presok egin zuten beren buruaz beste astebetean. Orain gutxi, Eusko Jaurlaritzak “laguntzarako presoen” irudia... [+]
Iragan urteko Frantziako Estatuko presondegien bilanak egoera gordina utzi du agerian. Dominique Simonnot txostenaren arduradunak azpimarratu du kartzelak jendez gainezka direla, beren edukieraren %200eraino batzuetan. Gain populakuntza horri lotzen dizkiete baldintza oker... [+]
Garikoitz Etxeberria Goikoetxea preso lizartzarrak gose greba hasi zuen Zaballako espetxean apirilaren 19an, zelda partekatzera behatu eta uko egin zionean zigor bezala isolamenduan jarri zutela salatzeko. Orain, beste zazpi preso batu dira gose grebara elkartasunez.