Jankide ala jaki
Deabruak gobernatzen ditu metaforak, eta gisako adimen-jolasak.
Batzuetan, errealitatearen deabrua izaten da maisua. Zenbat hilabete daramatzagu “arauetan oinarritutako nazioarteko ordena” ospetsuaren aditzerarik gabe? Ez zen ba nolanahikoa “rules-based international order” hori; siglaz ere ematen zizuten: RB(I)O.
Hara: "Madrilen egin zen NATOren Goi Bileraren amaierako prentsaurrekoan, [Bidenek] ohartarazi zien Errusiari eta Txinari munduko demokraziek 'arauetan oinarritutako ordena' (RBO) defendatuko zutela. […] 2022ko urriaren 12an, Segurtasun Nazionalerako Estrategia eman zuen argitara AEBetako presidenteak; estrategia horrek behin eta berriz aipatzen du RBO, 'munduko bakearen eta oparotasunaren oinarria' delakoan. 'Arauetan oinarritutako ordena' esamoldea hain maiz erabiltzen dute AEBetako buruzagi politikoek, demagun, Biden presidenteak eta Antony Blinken Estatu idazkariak, ezen, Harvardeko Unibertsitateko Kennedy Eskolako Stephen Walt irakaslearen arabera, 'badirudi lan-baldintza bihurtu dela AEBetako atzerri-politikaren aparatuan goi-postu bat izateko'".
Gazako sarraskia hasi zen arte. Orain, nonbait, ezin da RBO aipatu. “Arauak” eta “ordena” dezenteko sarkasmoa liratekeelako, ezta? Deabrukeria bertsua duen “nork bere burua defendatzeko eskubidea” da, batzuetan, haren ordezkoa.
Beste batzuetan, logikaren deabrua sartzen da tartean, eta ez da hobea hura. Horrelakoetan ia beti aurkituko dugun Blinkenek harekin ere topo egin du. Duela hamar egun Municheko Segurtasun Konferentzian otu baitzitzaion botatzea: “And if you’re not at the table in the international system, you’re going to be on the menu”. Euskarara ekarrita: nazioartean, jalea ez bazara, jakia izango zara.
Ez da batere berria aburua, ezta Estatu Batuen kanpo-politikan ere. Eta bistan da gardena dela: hurkoa jaten ez baduzu, hark jango zaitu.
Gardenegia, agian: mahaiaren metaforak apenas lausotzen duen mezuaren agresibitatea. Horrexegatik, etxerako, “lagunartean”, erabili ohi zen orain arte. “He might be an SOB, but he is our SOB”, eta gisakoak bezala.
Blinkenek, ordea, jendaurreko hizpidera ekarri du goi-mailako mintzaleku batean. Eta gainera, aliatuekin harremanak lantzeaz ari zela: Jaishankar eta Baerbock zituen mintzaide une hartan. Estatu Batuek beti mahaian eserita jaten aritzeko asmoa dutela argi geratuko al zitzaien. Eta eskaintzen zitzaien hautabidea ere nahiko agerikoa da: jankide (baina inork ez du esan guztiek berdin jango dutenik) edo okela.
Jaki izango liratekeen beste batzuek berehalaxe ulertu dute.
Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.
Irulegi irratiak elkarrizketatu du AEBetako Montana estatuko Auzitegi Nagusiko epaile Katherine Bidegaray. Gurasoak behe nafartarrak zituen, aita Mendibekoa eta ama Ahatsakoa.
Adosturiko puntu batzuk aldatzen saiatzea leporatu dio Benjamin Netanyahuk Hamasi, baina azken honek informazioa gezurtatu egin du berehala. Urtarrilaren 15eko arratsaldean adostutakoaren arabera, hiru fase lituzke meniak eta igandean abiatzekoa dute. Bizkitartean, erasoekin... [+]
Hainbat enpresak aniztasun eta inklusio politikak aldatu dituzte Donald Trumpen gobernu berriari ongietorria egiteko.
Sindikatu abertzaleko 100 bat kidek Portuko sarrera blokeatu dute Santurtzin, eserialdi baten bitartez. Ekimen horren bitartez Palestinari elkartasuna erakutsi eta genozidioa salatu dute.
96 urte zituela eman du azken hatsa Jean-Marie Le Penek aurtengo urtarrilaren 7an. Heriotza bat festatzea ez bada ohikoa ere, hori gertatu da beretzat: milaka herritar batu dira Frantziako Estatuko hainbat hiritan, suziri, kantu eta xanpai botila artean, eskuin muturreko... [+]
Inor ez ala denok. Klima larrialdia inork ez pairatzeko aldaketak bideratu ezean, behintzat guztiek pairatu dezagula. Zuk –irakurle–, nik –Jenofa–, haiek –pobreak– eta haiek –aberatsak–. Satisfaziorik ez zidaten eragin Los... [+]
Donald Trumpek urtarrilaren 20ean berriro hartuko du AEBetako lehendakari kargua, eta bigarren agintaldia izango du Etxe Zurian. Aurreko agintaldian, 2017-2021ean, lotsa gutxirekin ibili bazen erabakiak hartzeko orduan, agintaldi honetan konplexu urri horiek ezabatuko ditu eta... [+]
Eskua bularrera eroan, eta bostekoa ukatu dio Siriako agintari berriak Alemaniako Kanpo Arazoetarako ministroari, ministro emakumeari. Modu adeitsuan, baina arbuioa jasan du Annalena Baerbock-ek. Aurretik, Al-Golani siriarrak, ordea, luzatu eta astindu dio eskua Jean-Noel Barrot... [+]
Garabidek antolaturik, Hizkuntzak Biziberritzeko Formazio Programaren barruan izan zen gurean Alex Pancho Robles (Camiri, Bolivia, 1995) iragan urrian. Guarania da, eta guaraniera hiztuna. 8 milioi hiztun inguru dira Bolivia, Brasil, Argentina eta Paraguain barrena, hizkuntza... [+]
Zeresana ematen ari da Rami Younis kazetari eta aktibista palestinarraren LYD animaziozko film-dokumentala. Fikziozkoa da, Israelek inoiz okupatu gabeko Lyd hirian kokatua, zeinean ez den sekula ere britainiarren koloniarik egon, eta juduak eta arabiarrak elkarrekin bizi diren;... [+]
Pitzatu samar dagoen astakirten baten ateraldia bailitzan hartu zen –Europan batik bat, baina baita gainerako bazterretan ere– 2019ko abuztuan Donald Trump, AEBetako presidenteak Groenlandia erosteko azaldu zuen asmoa.