Jankide ala jaki
Deabruak gobernatzen ditu metaforak, eta gisako adimen-jolasak.
Batzuetan, errealitatearen deabrua izaten da maisua. Zenbat hilabete daramatzagu “arauetan oinarritutako nazioarteko ordena” ospetsuaren aditzerarik gabe? Ez zen ba nolanahikoa “rules-based international order” hori; siglaz ere ematen zizuten: RB(I)O.
Hara: "Madrilen egin zen NATOren Goi Bileraren amaierako prentsaurrekoan, [Bidenek] ohartarazi zien Errusiari eta Txinari munduko demokraziek 'arauetan oinarritutako ordena' (RBO) defendatuko zutela. […] 2022ko urriaren 12an, Segurtasun Nazionalerako Estrategia eman zuen argitara AEBetako presidenteak; estrategia horrek behin eta berriz aipatzen du RBO, 'munduko bakearen eta oparotasunaren oinarria' delakoan. 'Arauetan oinarritutako ordena' esamoldea hain maiz erabiltzen dute AEBetako buruzagi politikoek, demagun, Biden presidenteak eta Antony Blinken Estatu idazkariak, ezen, Harvardeko Unibertsitateko Kennedy Eskolako Stephen Walt irakaslearen arabera, 'badirudi lan-baldintza bihurtu dela AEBetako atzerri-politikaren aparatuan goi-postu bat izateko'".
Gazako sarraskia hasi zen arte. Orain, nonbait, ezin da RBO aipatu. “Arauak” eta “ordena” dezenteko sarkasmoa liratekeelako, ezta? Deabrukeria bertsua duen “nork bere burua defendatzeko eskubidea” da, batzuetan, haren ordezkoa.
Beste batzuetan, logikaren deabrua sartzen da tartean, eta ez da hobea hura. Horrelakoetan ia beti aurkituko dugun Blinkenek harekin ere topo egin du. Duela hamar egun Municheko Segurtasun Konferentzian otu baitzitzaion botatzea: “And if you’re not at the table in the international system, you’re going to be on the menu”. Euskarara ekarrita: nazioartean, jalea ez bazara, jakia izango zara.
Ez da batere berria aburua, ezta Estatu Batuen kanpo-politikan ere. Eta bistan da gardena dela: hurkoa jaten ez baduzu, hark jango zaitu.
Gardenegia, agian: mahaiaren metaforak apenas lausotzen duen mezuaren agresibitatea. Horrexegatik, etxerako, “lagunartean”, erabili ohi zen orain arte. “He might be an SOB, but he is our SOB”, eta gisakoak bezala.
Blinkenek, ordea, jendaurreko hizpidera ekarri du goi-mailako mintzaleku batean. Eta gainera, aliatuekin harremanak lantzeaz ari zela: Jaishankar eta Baerbock zituen mintzaide une hartan. Estatu Batuek beti mahaian eserita jaten aritzeko asmoa dutela argi geratuko al zitzaien. Eta eskaintzen zitzaien hautabidea ere nahiko agerikoa da: jankide (baina inork ez du esan guztiek berdin jango dutenik) edo okela.
Jaki izango liratekeen beste batzuek berehalaxe ulertu dute.
Protestak uztailaren 29an Southport-en izandako erailketen ondorioz piztu ziren, hilketa leporatu dioten gazteaz informazio faltsua zabaldu ondoren. Erresuma Batuko lehen ministro Keir Starmer-ek “krimen antolatua” izan dela salatu du, eta atxilotutakoek... [+]
"Ez dugu aukerarik, hauxe da gure lantokia. Eusten saiatuko gara ". Itxiera eragozteko, Italiako fabrika bateko langileek "industria behetik birmoldatzearen" aldeko apustua egin dute, ekoizpen-bitartekoak beraiek kontrolatuta. Kanarietako energia-komunitate... [+]
Espainiako Poliziaren sindikatu nagusiarekin egindako akordio baten arabera, eskuin muturreko taldeak "defentsa pertsonaleko formakuntza" eskainiko die 30.000 agenteri.
Bengalako golkoko krisiak jauzi kualitatiboa egin du jada Bangladeshen: estatu-kolpearen izena ez, baina izana baduen mugimenduan, Sheikh Hasina lehen ministroa agintetik kendu eta erbestera joanarazi du Armadak. Baina Bangladeshko krisi politikoak lehen bezalatsu jarraitzen du,... [+]
Su-eten Olinpikoaren urraketak Errusia 2024ko Pariseko Jokoetatik kanpo uzteko balio izan du, baina Israelekin ez dute berdin jokatu, hasiera-hasieratik kutsu politikoa duen lehiaketa batean parte hartu ahal izan baitu.
2022ko otsailaren 28an atxilotu ondoren, aske utzi dute bere aurkako frogarik eta bistako epaiketarik gabe. Bizkaiko kazetariaren talde juridikoak informatu du “preso dauden hainbat kazetari libre uzteko” Errusiak eta Poloniak adostu duten trukeagatik geratu dela... [+]
Hamas, Iran eta beste hainbat eragilek Israeli egotzi diote erasoa, baina oraingoz ez du egiletza onartu. Horrez gain, Hezbollahko agintari garrantzitsu bat hil du Israelek asteazkenean Beiruten, eta ostegunean Israelgo Armadak ziurtatu du Hamaseko buru militarra hil zuela Gazan... [+]
Emmanuel Macron Frantziako presidenteak Marokoko Mohamed VI erregeari gutuna bidali dio babesa adierazteko.
Bederatzi militar sionista atxilotu dituzte, Sde Teimango kartzelan preso palestinar bati egindako torturengatik; besteak beste, metalezko barrak sartu zizkioten ipurtestetik. Kolono "zibilen" eta soldaduen protestak piztu dira torturatzaileekin elkartasunez, eta... [+]
AEBetako hauteskunde presidentzialetarako hautagaiek Israeli babesa berretsi diote Netanyahuk herrialdera egindako bisita baliatuta, Alderdi Demokratarena barne. Demokraten hautesle ugarik, ordea, genozidioaren inguruko jarrera jarri dute bozka emateko baldintza gisa.
Muturreko lehorteak eta euriteak dira beroketa globalak Pakistanen duen inpaktuaren alde agerikoena. Ez dira hain ezagunak, ordea, hondamendiek piztu eta bizkortzen dituzten gaitz sozialak, eta zenbat eta nola oztopatzen duten azken horiek Asiako herrialdearen garapen oso eta... [+]
Aragoiko Asabón errekak zeharkatzen duen lurraldeak hainbat ustekabe eder gordetzen ditu. Ez naiz historialaria, eta, hortaz, ez dut halako kronika historiko bat eginen. Bereziki mendizale gisa mintzatuko naiz, aspaldi honetan nire gogoak –nire senak– halako... [+]
Hamasen erasoaren ezohiko muntak, eta Israelgo gerra-kabineteak hari emandako erantzunaren desmasiak zerikusi zuzena dute ondorio geopolitikoen sakonerarekin. Ekialde Ertainean eta nazioarteko aliantzetan aldaketak eragin ditu genozidioak: Israelek zer irabazi eta galdu du?... [+]
