Janari merkearen zepotik nola aterako?
Nolaz antolatu da laborantza guzia janari merkea eskaintzeko helburu bakarrarekin? Azkeneko berrogoi ta hamar urtetan, osoki aldatu egin dira asko gauza. Kontsumitzaileak ilabeteroko «gastuen» hiruetarik bata alokairuen ordaintzeko dauka, eta heren erdi bat doi doia atxikitzen du bata bestekoan janarien erosteko. Merke merkea hornituz janaria herritarrei, diru gehiago gelditzen da beste gastu eta erospenentzat, gainerateko ekonomia hazten da.
Heldu da gure Itsasuko herrirat uste baino lasterrago uhain berdearen ezpaina. Badaukagu guk ere saltoki berria, erosgai ekologikoak eta biologikoak ekartzen dauzkiguna. Deitua dute Ona’ta bio. Sekulako tira du azken urte hautan biologikoak, bereziki janariaren sailean. Saltegi haundiek ere ari diete leku berezia uzten bio ekoizpeneri. Karioxago da naski orainokoan, baina iduri luke ainitzez hobea dela osasunaren begiratzeko.
Labur eta motz erraiteko, goazen urratsean, on izanen da bio den guzia, eta arriskugarria bestelako den dena. Ez ditugu bi hitzez argituko guk hemendik hamaika auzi. Zer den jokoan nahi dugu agertzen hasi. Nolaz antolatu da laborantza guzia janari merkea eskaintzeko helburu bakarrarekin? Ainitz ekoiztu behar dute laborariek bizipidea ateratzeko sal prezio apalak baitituzte, onkailu kimikoak eta peztizidak eskulan gastuen mendratzeko eta errendamenduaren hobetzeko baizik ez dira. Eta gogoan atxiki behar da elikadura edo janariaren sektore guzia antolatzen duen eragile edo aktore nagusia agro industria dela. Saltegi haundien sareak ere baduela gaitzeko ardura. Laborariei nahi duten prezioan biltzen baitituzte lehengaiak. Kontsumitzailei hautu zabalaren ilusio maltzurra emanez, nahi dutena sakatzen baitiote, publizitatearen bidez konparazione. Industria eta saltegien legearen menpe gaude laborari eta kontsumidore guziz gehienak.
Azkeneko berrogoi ta hamar urtetan, osoki aldatu egin dira asko gauza. Kontsumitzaileak ilabeteroko «gastuen» hiruetarik bata alokairuen ordaintzeko dauka, eta heren erdi bat doi doia atxikitzen du bata bestekoan janarien erosteko. Guziz aldrebeskoak ziren aitzinetik ilabeteroko gastu zati horik: heren bat zoan janariari, heren erdia alokairueri. Merke merkea hornituz janaria herritarrei, diru gehiago gelditzen da beste gastu eta erospenentzat, gainerateko ekonomia hazten da.
Zernahi gostatzen dira aldiz janari industrialaren ondorioak. Duela guti oraino urtero 65 miliar bazoatzin Frantzia bezalako herrialde batean irauten duten eritasun eta gaitzen artatzeko. Diru zama ikaragarriak behar dira uraren garbitzeko edo ondarkinen tratatzeko, besteak beste. Eta hori dena diru publikoz ordaintzen da, gu guzien diruz. Badu nahitaez sekulako gastua herritarrentzat janari industrial merkeak.
Nola aterako gira denak, laborariak eta erosleak, zepo ikaragarri huntarik?
Bakotxari doakigu nahitaez indar dobleak egitea ekoiztean edo erostean. Ekoizleak edo laborariak arta bereziz hazten ahal ditu bere kabalak, eta baliatzen ahal halaber bere lurrak. Baita zuzeneko merkatuan saltzen ahal dio bere lanaren emaitza erosleari…
Eroslea ere axolatua ibil daiteke jaten duenaz, diruak edo gogoak laguntzen dutela frangotan eskutik eskurat erosteko janariak. Baitezpadakoa
hau guzia, ez duelarik ordea berehala edo egundaino herritar guziei eskainiko janari sendoa eta gozoa, asko baitira neke gorrian bizi direnak, lanik gabe eta bizipiderik gabe.
Ardura orokorrak eta kolektiboak hor dira, eta zenbatez larriagoak, hautetsi eta Herri buruzagiek dituztela giderrak, hurbileko ekoizpenekin oinarrizko elikadura osasuntsua lehenesteko. Eta elikadura honi doakion laborantza berriz asmatzeko, antolatzeko eta sustatzeko.
Ez dugu nahi jende xehearentzat janari industrial arrunta eta osagarriarentzat erdi arriskugarria, laborariak erdi ordaindu gabe ekoiztua.
Denentzat nahi ditugu lehenbaitlehen janari onak, biologikoak, hurbilekoak. Laborariari beren lanaren sari duina uzten dutenak.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Jakina da lan ikuskariak falta ditugula geurean. Hala ere, azken egunotan datu argigarriak ematea lortu dute: lan ikuskaritzaren arabera, EAEko enpresen %64ak ez du ordutegien kontrolean legedia betetzen. Era berean, lehendakariordeak gaitzetsi du, absentismoaren eta oinarrizko... [+]
Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]
Trumpen itzulera pizgarri izan da sendotuz doan eskuin muturreko erreakzionarioen mugimenduarentzat. Izan ere, historikoki, faxismoaren gorakada krisi ekonomikoekin lotuta egon da, baita sistemaren zilegitasun politiko eta ideologikoaren krisiarekin ere. Gaur egun, geldialdi... [+]
Batzuendako, dirutza izatea ez da nahikoa, eta euren ego hauskorrek diruaren txintxina ez ezik, protagonismoa ere eskatzen dute. Aberats okituak izatea nahikoa izango ez balitz bezala. Beti gehiago behar dute, anbizioa deritzote antsia horri, baina botere gosea eta nabarmendu... [+]
Iragan urtarrilaren hondarrean, Bretainiako lurraldeko bi hizkuntza gutxituei buruzko azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak publiko egin zituzten bertako arduradunek. Haiek berek aitortu zuten harriturik gertatu zirela emaitzak ikustean. Hain zuzen ere, egoerak eta... [+]
Silicon Valley-ko oligarkia AEBetako gobernura iritsi berritan lehertu da adimen artifizialaren (AA) burbuila. Txip aurreratuen erraldoia den Nvidia-k urtarrilaren amaieran izandako %16,8ko balio galera, egun bakar batean inoiz izan den burtsa balio galerarik handiena da... [+]
Gizakiok berezkoa dugu parte garela sentitzeko beharra. Parte izateko modu hori jasotako hezkuntza, ingurua... formateatzen joaten da.
Identitateak ezinegon asko sortzen du gizakiongan. Batzuetan, banaketak ere eragiten ditu, ezin dugulako jasan beste baten identitatearen... [+]
Fermin Muguruza jarraitzen duzu sareetan. Madrilgo kontzertuko bideo bat ikusi duzu bere kontuan: dantzari batek “Kongo askatu!” oihukatu du, bandera esku artean. Haren profila bilatu duzu: @c.kumaaa. Bilboko manifestazioaren deialdia zabaldu du. Ez zara joango,... [+]
Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.
Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]
Duela gutxi think tank izateko jaioa omen den Zedarriak bere 6. txostena aurkeztu zuen. Beren web orrialdean azaltzen dutenaren arabera, zedarriak ebidentea ez den bidea topatzeko erreferentziak dira. Hots, hiru probintzietako jendarteari bidea markatzeko ekimena. Agerraldi... [+]
Heldu zaigu EAEn 2025-26 ikasturterako ikastetxeetan matrikula egiteko garaia, eta etxe askotan etxeko txikienak urrats berria emango du hemendik gutxira, irailean, eskolaratzea, alegia. Euskal Eskola Publikoaz Harro Topaguneko kideok apustu sendoa egiten dugu eskola publikoaren... [+]
Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako Hezkuntza Lege berria onartu zenetik, aurrerantzean hezkuntza doakoa izango dela behin eta berriro entzuten/irakurtzen ari gara. Eragile desberdinei entzun diegu, baita Hezkuntza Sailari ere, eta hedabideei eskaintzen dizkiegun elkarrizketatan... [+]
Hilabetearen hasieran egin zuen EH Bilduk III. Kongresua, Iruñean. “Ez ohiko ondorioak” ateratzeko balio duen “ohiko kongresua” omen da, edo horrela jaso dute behintzat Zutunik ponentzian, zuzendaritzak proposatu eta militantziak aho batez onartu... [+]
Boterea eskuratzeko modu asko dago; denak ez dira politak. Bada boterea eta horrek berarekin dakarren erantzukizuna banatu nahi duenik, agintea bilatzen duenik. Beste batzuek errespetu lar diote eta pauso bakoitza hainbeste neurtuta ez dira gai erabakirik hartzeko. Boterea zer... [+]