“Jakinda mediku euskalduna nahi dugula, lasai asko jartzen digute erdalduna”
Osasunbidean dauden hizkuntza eskubide urraketez mintzatu da Joseba Otano Administrazioan Euskaraz taldeko kidea.
“Osasun etxera deitu duzu, larrialdi bat bada sakatu 1, euskaraz artatzea nahi baduzu sakatu 2 eta gaztelaniaz nahi baduzu sakatu 3 edo itxaron”, dio grabaturiko ahots batek osasun etxera deitzean. 2 zenbakia sakatu arren gehienetan gazteleraz erantzuten du harreran dagoen langileak, eta euskaraz ote dakien galdetzean ezezkoa izaten da erantzuna. “Euskarazko zerbitzurik ez dagoela edo gaizki antolatuta dagoela adierazten du horrek”, azaldu du Joseba Otanok, Administrazioan Euskaraz taldeko kideak.
“Kexa asko daude medikutan euskaraz egiteko aukerarik ez dagoelako; hala ere, Nafarroako Gobernuan Osasunbidea izango da ziurrenik lanpostu elebidun gehien dituen departamentua”, kontatu du. Gehitu du arreta “asko” aldatzen dela Nafarroako eremu batetik bestera: “Eremu euskaldunean daude gehienak, mistoan oso gutxi eta gainerakoan ez dago”.
Euskarazko zerbitzua urria izateak bi ondorio nagusi dituela salatu du: “Gure nortasuna ukatzen da eta leku batzuetan batzuk hobeto moldatzen direnez euskaraz komunikazio arazoak daude”.
Iruñeko Arrotxapea auzoan esaterako, denbora luzez ibili dira mediku euskaldun eske. 2016. urtean itxialdia eta sinadura bilketa egin zuten, eta manifestazio askoren ostean, 2018. urtean mediku euskaldun bat lortu zuten. Arrotxapean bizi da Otano: “Zegoen mediku euskalduna joan zen eta erdalduna jarri zidaten berriz”. Protesta egin, eta beste mediku euskaldun bat jarri diote: “Jakinda mediku euskalduna nahi dugula, lasai asko jartzen dute erdalduna”.
Eremu mistoan “lorpen handia” dela azpimarratu du, “oso zaila” delako euskarazko zerbitzua jasotzea: “Arrotxapean lortu badugu izan da borrokatu genuelako; egunero borrokatu behar da eskubideak lortzeko”.
Osasuna euskalduntze bidean
UEMA udalerri euskaldunen mankomunitateak osasun arreta euskaraz eskatzeko dei egin die herritarrei. Osakidetzak otsailean egindako inkesta baten arabera, erabiltzaileen %77 inguruk adierazi du zein hizkuntzan jaso nahi duen arreta, eta horietatik %19k adierazi du euskaraz artatzea nahi duela.
UEMAko Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako erabiltzaileen %60k adierazi du zerbitzua euskaraz jaso nahi duela. Horrez gain, bost herritarretik batek ez du osasunarekiko hizkuntz hauturik; bereziki horiei egin die dei UEMAK.
Herritarren ahalduntzeaz gain, erakunde publikoen lana nahitaezkoa dela azpimarratu du: “Osasun zerbitzua euskaraz jasotzea herritarren eskubidea da, eta beraz, erakunde publikoen betebeharra”.
EAEko biztanleen %23,9k osasun asegurua zeukan kontratatuta 2023an, Eustaten datuen arabera. 2021eko datuekin alderatuta, %4,1 gehiagok. Batez ere traumatologia, oftalmologia, ginekologia eta dermatologia kontsultak egin ziren. Aseguruen %61,3 enpresentzakoak edo bestelako... [+]
Iazko Gabonetan, hamabi ordurainoko itxaronaldiak izan ziren. Urtean 180 egunetan ezartzen ditu nolabaiteko murrizketak Osakidetzak.
.jpg)
Blanca Ester Díaz Pulido epaileak Osakidetzako 2018ko oposizioen filtrazioen inguruko ikerketari amaiera eman dio, sei urte eta erdi igaro ondoren. Akusatu guztiak absolbitu dituzte, 22 guztira, nahiz eta bi kasu behin-behingoz artxibatu dituzten.
Osasun Legea aldatzea beharrezkoa dela adierazi du Nafarroako Osasun kontseilariak, hala nola Osasunbidea enpresa-erakunde publiko bihurtzea, bestela “luze gabe sistemak porrot” egingo duela argudiatuta. Sindikatuak ez daude formula horrekin ados.
Kutsatze gutxiago egon ez dadin diagnostiko horiek lehenago egitea zein garrantzitsua den azpimarratu du Nafarroako Osasun zuzendari nagusiak. “Osasun-sistemara heltzeko zailtasun handiagoak dituztenengan” jarri du fokua aurtengo hiesaren Eguneko kanpainak.Nafarroak... [+]
Atun latatan aurkitu diren merkurio kopuruekin asaldatuta dabiltza herritarrak. Bloom erakundeak Europan egindako ikerketa baten arabera, Carrefour, Intermarché, Mercadona, Aldi... supermerkatu guztiek merkaturatzen dute atuna kutsaturik. Arrantza industrialak berehala... [+]
Haurdunaldiaren zazpigarren hilabetean hil zen Aduna, Amets Etxeberriaren alaba. Halakoetan, erru sentimendua da bizkar gainean emakume askok hartzen duen zama, dolua ere oztopatzen duena. Profesionalengandik jasotzen duzun tratua funtsezkoa dela dio Etxeberriak, horri aurre... [+]
Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]
Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]
Azala ez da azaleko gaia, kanpoarekiko muga eta gure buruaren babesa baizik. Ordea, kosmetiko industrialak erabiliz gero, toxiko kimikoak barneratzen ditu gure gorputzak azaletik, eta dutxako zulotik behera joaten direnean, ura eta Lurra ere kutsatzen ditugu egunero. Eredu... [+]
Kexak eta esker onak paretsu mantendu dira, baina erreklamazioetan bada aldea. Esaterako, aurtengo ekaina iazkoarekin alderatuta, ia %30 igo dira erreklamazioak.
Sexologian eta zoru pelbikoan aditua den Juncal Alzugaray Zurimendi fisioak zenbait gako eman ditu klimaterioa eta menopausia hobeto ulertzeko.