“Jakinda mediku euskalduna nahi dugula, lasai asko jartzen digute erdalduna”
Osasunbidean dauden hizkuntza eskubide urraketez mintzatu da Joseba Otano Administrazioan Euskaraz taldeko kidea.
“Osasun etxera deitu duzu, larrialdi bat bada sakatu 1, euskaraz artatzea nahi baduzu sakatu 2 eta gaztelaniaz nahi baduzu sakatu 3 edo itxaron”, dio grabaturiko ahots batek osasun etxera deitzean. 2 zenbakia sakatu arren gehienetan gazteleraz erantzuten du harreran dagoen langileak, eta euskaraz ote dakien galdetzean ezezkoa izaten da erantzuna. “Euskarazko zerbitzurik ez dagoela edo gaizki antolatuta dagoela adierazten du horrek”, azaldu du Joseba Otanok, Administrazioan Euskaraz taldeko kideak.
“Kexa asko daude medikutan euskaraz egiteko aukerarik ez dagoelako; hala ere, Nafarroako Gobernuan Osasunbidea izango da ziurrenik lanpostu elebidun gehien dituen departamentua”, kontatu du. Gehitu du arreta “asko” aldatzen dela Nafarroako eremu batetik bestera: “Eremu euskaldunean daude gehienak, mistoan oso gutxi eta gainerakoan ez dago”.
Euskarazko zerbitzua urria izateak bi ondorio nagusi dituela salatu du: “Gure nortasuna ukatzen da eta leku batzuetan batzuk hobeto moldatzen direnez euskaraz komunikazio arazoak daude”.
Iruñeko Arrotxapea auzoan esaterako, denbora luzez ibili dira mediku euskaldun eske. 2016. urtean itxialdia eta sinadura bilketa egin zuten, eta manifestazio askoren ostean, 2018. urtean mediku euskaldun bat lortu zuten. Arrotxapean bizi da Otano: “Zegoen mediku euskalduna joan zen eta erdalduna jarri zidaten berriz”. Protesta egin, eta beste mediku euskaldun bat jarri diote: “Jakinda mediku euskalduna nahi dugula, lasai asko jartzen dute erdalduna”.
Eremu mistoan “lorpen handia” dela azpimarratu du, “oso zaila” delako euskarazko zerbitzua jasotzea: “Arrotxapean lortu badugu izan da borrokatu genuelako; egunero borrokatu behar da eskubideak lortzeko”.
Osasuna euskalduntze bidean
UEMA udalerri euskaldunen mankomunitateak osasun arreta euskaraz eskatzeko dei egin die herritarrei. Osakidetzak otsailean egindako inkesta baten arabera, erabiltzaileen %77 inguruk adierazi du zein hizkuntzan jaso nahi duen arreta, eta horietatik %19k adierazi du euskaraz artatzea nahi duela.
UEMAko Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako erabiltzaileen %60k adierazi du zerbitzua euskaraz jaso nahi duela. Horrez gain, bost herritarretik batek ez du osasunarekiko hizkuntz hauturik; bereziki horiei egin die dei UEMAK.
Herritarren ahalduntzeaz gain, erakunde publikoen lana nahitaezkoa dela azpimarratu du: “Osasun zerbitzua euskaraz jasotzea herritarren eskubidea da, eta beraz, erakunde publikoen betebeharra”.
.jpg)
Osasun Publikoaren Aldeko Herri Plataformak (OPA) manifestazioak deitu ditu otsailaren 1erako. Mobilizatzeko deia egin dute osasunaren pribatizazioari aurre egiteko, lehen arreta indartzeko, osasun arloko langileen baldintzak hobetzeko, prekaritateari aurre egiteko eta kudeaketa... [+]
Bi erizainetatik batek lanean eraso sexistak jasaten dituela azalerazi du Erizainen Ordenak joan den urte bukaeran egin ikerketak. 21.000 erizainek ihardetsi dute, sektore pribatu, publiko eta liberaletik. Hauetan 2.500 gizonak dira.
Dibertsitate genetikoaren ikuspegitik inoizko metaanalisi zabalena egin dute, depresioaren arriskuarekin lotutako geneak identifikatzeko. Horri esker, aurrez ezagutzen ez zituzten 700 aldaera eta 300 gene inguru aurkitu dituzte.
Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]
.jpg)
Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.
Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]
.jpg)
Sánchez, 2019tik 2024ra Plangintza, Antolamendu eta Ebaluazio Sanitarioko zuzendaria izan zena, azaroan hasi zen Mutualia enpresako mediku-zuzendari gisa. 2024ko udan kargua utzi eta hiru hilabete eskasera egin zuen jauzia enpresa pribatura, Jaurlaritzaren oniritziarekin.
Garbiñe Elizegi baztandarra erizaina da. Abenduan, Zeelanda Berrian egin duten Osasun Ekitaterako Erizaintza Indigenari buruzko Ikerketa izenburuko bilkuran hartu du parte. Bere tesia aurkeztu du: Euskal emakumeek eta genero ez-normatiboek Euskal Herrian osasungintzan... [+]
Vithas San José klinikak fitxatu du Jaurlaritzako Osasun sailburu ohia, kargu publikoa utzi eta urte eta erdira.
Arazo mentalak dituztenen kopurua haziz doa, oraindik ere estigma sozial handia dute atzean eta, horri aurre egiteko, buruko nahasmenduren bat dutenak lan mundura bideratzen saiatzen da Elkarkide, Nafarroako Parlamentuan azaldu duenez. Lan horretan jarraitzeko laguntza eskatu du.
Dezibelio eta argiztapen muturrekoak ohiko diren makro-ikuskizunen eta makro-estimuluen garaiotan, autismodun haurren bueltako elkarteek aspalditik egindako eskaera zabaltzen ari da pixkanaka, baita Errege Magoen desfileetan ere: ez musika, ez argiztapen, ez abiadura... [+]
EAEko biztanleen %23,9k osasun asegurua zeukan kontratatuta 2023an, Eustaten datuen arabera. 2021eko datuekin alderatuta, %4,1 gehiagok. Batez ere traumatologia, oftalmologia, ginekologia eta dermatologia kontsultak egin ziren. Aseguruen %61,3 enpresentzakoak edo bestelako... [+]
Iazko Gabonetan, hamabi ordurainoko itxaronaldiak izan ziren. Urtean 180 egunetan ezartzen ditu nolabaiteko murrizketak Osakidetzak.