“Jakinda mediku euskalduna nahi dugula, lasai asko jartzen digute erdalduna”
Osasunbidean dauden hizkuntza eskubide urraketez mintzatu da Joseba Otano Administrazioan Euskaraz taldeko kidea.
“Osasun etxera deitu duzu, larrialdi bat bada sakatu 1, euskaraz artatzea nahi baduzu sakatu 2 eta gaztelaniaz nahi baduzu sakatu 3 edo itxaron”, dio grabaturiko ahots batek osasun etxera deitzean. 2 zenbakia sakatu arren gehienetan gazteleraz erantzuten du harreran dagoen langileak, eta euskaraz ote dakien galdetzean ezezkoa izaten da erantzuna. “Euskarazko zerbitzurik ez dagoela edo gaizki antolatuta dagoela adierazten du horrek”, azaldu du Joseba Otanok, Administrazioan Euskaraz taldeko kideak.
“Kexa asko daude medikutan euskaraz egiteko aukerarik ez dagoelako; hala ere, Nafarroako Gobernuan Osasunbidea izango da ziurrenik lanpostu elebidun gehien dituen departamentua”, kontatu du. Gehitu du arreta “asko” aldatzen dela Nafarroako eremu batetik bestera: “Eremu euskaldunean daude gehienak, mistoan oso gutxi eta gainerakoan ez dago”.
Euskarazko zerbitzua urria izateak bi ondorio nagusi dituela salatu du: “Gure nortasuna ukatzen da eta leku batzuetan batzuk hobeto moldatzen direnez euskaraz komunikazio arazoak daude”.
Iruñeko Arrotxapea auzoan esaterako, denbora luzez ibili dira mediku euskaldun eske. 2016. urtean itxialdia eta sinadura bilketa egin zuten, eta manifestazio askoren ostean, 2018. urtean mediku euskaldun bat lortu zuten. Arrotxapean bizi da Otano: “Zegoen mediku euskalduna joan zen eta erdalduna jarri zidaten berriz”. Protesta egin, eta beste mediku euskaldun bat jarri diote: “Jakinda mediku euskalduna nahi dugula, lasai asko jartzen dute erdalduna”.
Eremu mistoan “lorpen handia” dela azpimarratu du, “oso zaila” delako euskarazko zerbitzua jasotzea: “Arrotxapean lortu badugu izan da borrokatu genuelako; egunero borrokatu behar da eskubideak lortzeko”.
Osasuna euskalduntze bidean
UEMA udalerri euskaldunen mankomunitateak osasun arreta euskaraz eskatzeko dei egin die herritarrei. Osakidetzak otsailean egindako inkesta baten arabera, erabiltzaileen %77 inguruk adierazi du zein hizkuntzan jaso nahi duen arreta, eta horietatik %19k adierazi du euskaraz artatzea nahi duela.
UEMAko Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako erabiltzaileen %60k adierazi du zerbitzua euskaraz jaso nahi duela. Horrez gain, bost herritarretik batek ez du osasunarekiko hizkuntz hauturik; bereziki horiei egin die dei UEMAK.
Herritarren ahalduntzeaz gain, erakunde publikoen lana nahitaezkoa dela azpimarratu du: “Osasun zerbitzua euskaraz jasotzea herritarren eskubidea da, eta beraz, erakunde publikoen betebeharra”.
Udaberri aurreratua ate joka dabilkigu batean eta bestean, tximeletak eta loreak indarrean dabiltza. Ez dakit onerako edo txarrerako, gure etxean otsailean tximeleta artaldean ikustea baino otsoa ikustea hobea zela esaten baitzen.
Gazteagotan baino lotsa handiagoa dauka, baina horrek ez dio saltsa askotan ibiltzeko gogoa kentzen Leire Zabalza Santestebani (Iruñea, 1990). Beste gauza askoren artean, Motxila 21 musika taldeko kidea da. Nabarmendu du musika gauza asko aldarrikatzeko bide izan... [+]
Miopia gero eta gehiago eta gero eta lehenago ari da garatzen, eta horren arriskua da dioptriak gehitzen joatea eta helduaroan begiari lotutako hainbat gaitz izateko aukerak dezente handitzea. “Eguzki-argia jasotzea inportantea da, eta denbora asko ez igarotzea oso gertu... [+]
Julen Linazaroso Macsonrisas-eko kideak azaldu duenez, sari-bolek, harrapakin-kutxek eta enparauek bideojokoetan ordu gehiago jokatzea dute helburu. 35 eta 64 urteko pertsonen artean bideojokoen erabilerak gora egin du 2023tik 2024ra, Ipsosek emandako datuen arabera.
Ostegunean egoera hori ikertzeko eta zuzentzeko eskatu dio EH Bilduk Nafarroako Gobernuari legebiltzarreko osoko bilkuran. UPNk eta PPk bat egin dute eskaerarekin, eta Osasun Departamentuak urtebete du ikerketa gauzatzeko.
Alberto Martínez Jaurlaritzarne osasun aholkulariak jakinarazi du erabakia, Gasteizeko Legebiltzarrean. Langile guztiak subrogatuko dituztela ere esan du.
Future Game proiektuak EAEko gazteen osasun mentalaren inguruko ikerketa egin du. 18-35 urteko gazteen %87,7ak osasun mentaleko tratamenduak osasun publikoak bere gain hartu beharko lituzkeela pentsatzen du; %64,5ak osasun mentalaz hitz egitean haien iritzia kontuan hartzen ez... [+]
Amparo Viñualesek, Erronkariko alkateak, salatu du Erronkariko, Burgiko, Gardeko eta Bidankozeko kontsultategiek arreta txikitu beharko dutenez prebentzioan eragingo duela.
Erretzailea ez izan arren tabakoaren kea jarraikortasunez irensteak ekar ditzaken osasun arazoak ikertu ditu Bartzelonako Osasun Globaleko Institutuak, eta frogatu du arrasto arriskutsuak uzten dituela haurren DNAn.
Bost hilabete pasatxo beteko ditu Eusko Jaurlaritzak martxan jarritako Euskadiko Osasun Itunaren Mahaiak, eta martxorako bukatuta nahi zuten eztabaida prozesuaren helmuga bileraz bilera urruntzen doa. Ezarritako metodologiak, mahaira deitutako erakundeen zerrendak, kanpoan... [+]
Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.
Milaka pertsona kalera atera dira larunbatean, Eusko Jaurlaritzari eta Osasun Sailari "konponbide errealak" eskatzeko, Osakidetzaren arazo estrukturalak konpon ditzaten.
Prozesu onkologikoetarako tresnak lantzen ditu Paula Barrio yoga onkologikoko irakasleak: “Gorputzarekin eta lesionatutako zonaldearekin konektatzen dugu”.