Izpiliku fina, lurrin bat baino askoz gehiago
Banda eta belar-xuta ere deitzen zaio Lavandula angustifolia sendabelarrari, bai, ondo esan dut, sendabelarra baita nahiz askorentzat lurrin gozo edo aire girotzaile soila den oraindik ere. Izpiliku finak errenkadan landatutako soroen argazkiak topatuko ditugu belardendan, etxerako apaingarrien edozein dendatan eta baita farmazian ere. Autolaguntza liburuen azaletan eta psikologia aldizkarietan ere sarri ikusten da, zerbait esan nahi digu honek. Estetikoki erakargarria da antza eta boladan dago, bai begiz eta bai sudurrez ia gehienek ezagutuko duzuela ziur naiz.
Horrek zaildu egiten du ordea sendabelartzat jotzea. "Nola hartuko dut ba kolonia zaporeko infusioa?", "Ez al dago beste sendabelar erlaxagarririk, hain ona izan bazen ez zen perfumetarako erabiliko, ala?". Horrelako galderei erantzun behar izaten diet maiz, izan ere behin kategoria batean kokatu badugu sendabelar bat jai dago, ea nola egiten den hortik haratago ere badela ikusarazteko.
Lore helduak olio esentzial asko du, osagai anitzeko olioa. Taninoak, azido rosmarinikoa, kumarinak eta fitoesterolak edukitzeak lasaigarria dela esan nahi du, edozein espasmo mota baretzeko gai dela (hesteetakoak barne), zauriak garbitu eta sendatzeko gaitasuna daukala (izen zientifikoa ere hortik datorkio), menopausian hormonak orekatzeko balio duela, buruko, giharretako zein erreumako mina baretzeko baliogarri dela. Lore more lehorraren infusioa hartuta horiek denak baliatzeko moduan gara.
Udan loratzen zaigu eta eguzki betea dugun egunetan eguerdi aldera bilduta lurrin gehiago izango du. Udan hain ohikoak izaten ditugun beherako eta liseriketa arazoentzat gomendagarria da oso. Izan ere, hesteak baretzeaz gain, fermentazioak eragindako haizeak kentzeko ona da, baita duodenoko narritadura baretzeko ere. Gibelarentzat lasaigarri eta behazuna husteko lagungarri ere badenez esango nuke liseriketa aparatuarentzat ezagunagoak diren beste asko bezain ona badela.
Infusioa hartu ezin duenarentzat, xaboi edo perfume usaina duela esanez muzin egiten dionarentzat, udan edateko edari freskagarri eta ezberdina proposatuko dut. Litro bat ur, 250 ml izpiliku-fin infusio (postreko koilarakada bat edo birekin egindakoa, aukeran), 250 gr masusta eta gatz pittin bat irabiatu behar ditugu eta hozkailuan eduki ordubetez eta egunean zehar edan, otorduz kanpo. Edaterakoan eragin eta kontatuko didazue zer moduz egin duzuen lo, zelan baretu zaizuen amorrua edo bihotzerrea edo zer nolako freskura ederra sentitu duzuen gorputz osoan.
Bere olio esentziala destilatzeko sasoia dugu honako hau, Proventzaraino joan gabe Erriberrin ere bada halako lanak ikusteko aukera. Olio honen inguruan uste oker bat zabaldu zen, ginekomastia (gizonezkoei bularrak garatzea) eragiten zuela. Gaizki egindako ikerketa lauso baten ondorio okerra dela ziurtatu den arren bolo-bolo dabil, interneten egindako edozein bilaketa horren lekuko.
Aurreko urte bukaeran Elizondoko zahar-etxearen kudeaketa publifikatzeko jauzia eman zuen Baztango Udalak, eta geroztik, haren esku gelditu da egoitzaren antolaketa. Eskualdaketa horrekin batera, elikaduraren alorrean eraldaketa sustatzea izan da udalaren erabakietako bat... [+]
Bolada harroan da. Ondo harroan. Etxe ondoraino etorri zaizkigu bere arboladiak, ahuakatediak. Ahuakatea gero eta sukalde gehiagotan ikusiko duzu eta osasuntsua dela entzungo duzu barra-barra. Bere izenak dioen bezala, Persea americana, Ameriketatik dator, zehazki Mesoamerika... [+]
Zer behar du momentu honetan gure gorputzak? Kontzientzia hartu, gure ongizatean denborak, atsedenak, mugimenduak eta garaiko elikadurak duten eraginaz. Gure ingurune naturalak, jakintzaz ematen dizkigu urtean zehar behar ditugun elikagaiak eta, hala, elikagai freskoak,... [+]
Odei Etxeberri Bimboire, Gorka Roca Torre eta beraien seme Oihan eta Miru buruaskiak dira elikaduran. Horretarako, aztertu behar izan dute gorputzak zer elikagai eta zein kopurutan behar dituen; horiek zein janaritan dauden; urtaro bakoitzean horiek denak eskuratzeko zer landu... [+]
Gaurko artikuluari ekitera noalarik Chamaemelum nobile loretxoari larranbiloa, larramilua, amasabel-belarra edo bitxeleta deitzen diozuenak ere nire gogoan zaudete; zuetako batek idatzi baitit duela ez egun asko Instagrametik “gaur Goizueta aldean kamabillua bildu dut eta... [+]
Tolosatik abiatu eta Bedaion gora egin, Menditxiki aldera. Batean Bedaio, bestean Zarate, Gipuzkoako eta Nafarroako muga-mugan gara. Hantxe dira helburu ditugun lursailak, Itxitua eta Erlo, garai batean lahar, pagadi gaur egun: Gregorio Ugartemendia Zubillagaren basoa duzu.
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin... [+]
Duela gutxiko kontua da. Iberiar katamotza (Lynx pardinus), mundu mailako felino espezie mehatxatuenetarikoa, “galtzeko arriskuan” egotetik “kaltebera” kategoriara igaro da IUCNren Espezie Mehatxatuen Zerrenda Gorrian. Espeziea kontserbatzeko egindako... [+]
Zuhaitzen eta arbolen sarobean nabil azken urte hauetan. Larrean, abaroan eta biaoan hor nabil atera ezinik. Zuhaitzei eta arbolei aparteko begirunea diedala jabetua izango zara, tarteka behinik ARGIAren Bizi Baratzea txoko honetan ibiltzen bazara. Eta azkenaldi honetan,... [+]
Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa... [+]
Txikitan kaian arrantzatu ohi genituen ‘pantxito’ gehienak ziurrenik bisiguak izango ziren, baina nekez ikusten genituen bisigu handiak. Izatekotan, jatetxe ezagunetan izango zen, arraindegietako bisigu gehienak kanpotik ekarriak ziren bitartean. Egun, kostaldeko... [+]
Galdera hau jaso berria dut Bizi Baratzeako postontzian: "Gaia San Joan bezperako familia afarian atera huen, Unanue sagardotegian, Azpeitian. Seguran Santa Engrazia egunean erein behar ditugun haziak bedeinkatzen dira. Erein beharreko hazi guztiak eramatea komeni al da?,... [+]
2022an Nafarroako Liburutegien Sareak martxan jarritako proiektu berezia da hazien liburutegia. Clara Flamarique Goñi da Nafarroako Gobernuaren liburutegi zerbitzuko proiektuen arduraduna, eta honela gogoratu ditu hastapenak: “Zaragozako liburutegian martxan zuten... [+]
Ur azaletik gertu dabiltza arrainak igerian. Zerbait uretarantz gerturatzen ari da, hegan: arrano bat dator, bere atzaparrak aurrerantz luzatuta eta zaplast! Uretan sartu da, bete betean. Arraina harrapatu ostean burua uretatik atera du arranoak, baina arrainak hondorantz egiten... [+]