Izena duen guztia omen da
Mendebalde osoko aurreneko zibilizazioaren historia misterio laino batez bildurik dago. Ustez, Tartessos izan zuen izena eta Kristo aurreko IX. eta V. mendeen artean garatu zen; Iberiar penintsularen hego-mendebaldean, Guadiana eta Guadalquivir ibai-harroen artean. Greziako eta Erromako iturri klasikoek (Hekateok, Herodotok, Rufo Festo Avienok...) aipatu zuten lehen aldiz eta Herkulesen zutabeez bestalde kokatu zuten, hots, Gibraltarreko itsasartea eta gero.
Alabaina eztabaida handia dago kultura tartesikoaren inguruan. Izan ere, ikerlari batzuen aburuz Tartessos ez zen existitu. Uste horren bultzatzaile nagusiak Alvaro Fernandez Flores eta Araceli Rodriguez Azogue dira, 2002 eta 2005 artean El Carambolo aztarnategia indusi zutenak. Haien ustez, lurralde horietan kultura materialak kolonia feniziarren ezaugarri tipikoak ditu, eta beraz, ezin daiteke esan Tartessos zibilizazio beregain eta burujabea izan zenik, feniziarren kolonia huts bat baizik. Korronte tartesoeszeptikoak sona handia izan du, batik bat 2011n Huelvan egin zuten kongresua eta gero, eta haren oihartzunak Sevillako Museo Arkeologikoraino iritsi dira. Izan ere, han ikusgai dagoen El Caraboloko altxorra pieza “feniziartzat” izendaturik dago.
Ikerlari gehienak, ordea, ez datoz bat tartesoeszeptizismoa-rekin. Adituen arabera, kultura material tartesikoak ezaugarri bereizgarriak ditu. Gainera, aurten Casas del Turuñuelo aztarnategian arbelezko taulatxo bat aurkitu dute, ustez, tartesierazko abezedario bat grabaturik daukana. Hala ere, zibilizazio hura existitu bazen, ez dakigu zer izen zuen eta nola esaten zioten beren buruari; Tartessos exonimo bat baitzen, hau da, kanpokoek jarritako izena.
Kristo aurreko 500. urtearen inguruan, bat-batean, Antzinaroko iturriek Tartessosi erreferentziak egiteari utzi zioten. Zenbaiten aburuz, tsunami handi batek haren itsas-portuak suntsitu zituen eta horrek gainbehera ekarri zuen. Horregatik, Tartessosen azkena Atlantidaren mitoarekin lotu izan da sarri. Beste batzuen ustez, Mediterraneoko itsas-potentzien oreka aldaketa batek gainbehera ekonomikoa ekarri zuen. Greziak, Tartessosen aliatu komertzialak, Mediterraneo mendebaldean influentzia galdu zuen eta Kartagoren eraginpean geratu bide zen. Izenaz eta izanaz gain, Tartessosen bukaera ere misterioetan bildurik dago.
CNT sindikatuak egin duen eskaera ofiziala babestu du udaleko koalizio abertzaleak, eta faxistekin batera lurperatu zituzten biktima guztiak bilatzeko eskatu du.
Gasteiztarrarekin bederatzi dira ihesaldian parte hartu zuten identifikatutako pertsonak. Guztira, Nafarroako DNA Bankua sortu zenetik 43 pertsonaren datuak lortu dituzte.
Badakigu gerra bat noiz hasten den, baina ez noiz amaituko den. Hainbatetan entzun dugu esaldi hori, eta topikoa dirudi, baina arrazoirik ez zaio falta, gaur egun munduan barrena bizirik segitzen duten gatazka ugariei erreparatuz gero. Gauza bera esan liteke 1936ko uztailaren... [+]
Atacamako Desertua Fundazioak eremu horretako geoglifoak suntsitzen ari direla salatu du sare sozialetan; hainbat argazkiren bidez, basamortura 4x4 ibilgailuetan doazen bisitariak eragiten ari diren triskantza erakutsi dute. 1000 eta 1520 urteen artean egindako geoglifo handiak... [+]
Knustrup (Danimarka), 1546ko abenduaren 15a. Tycho Brahe astronomoa jaio zen. Besteak beste, Kopernikoren Ilargiari buruzko teoria hobetu zuen, errefrakzioei buruzko lehen taula osatu zuen eta Johannes Keplerren irakaslea izan zen.
Beraz, astronomiaren alorrean egindako... [+]
Mendebaldeko herrialde aberats gehienetan ultraeskuina etengabe eztenka ari da migratzaileekiko gorrotoa eta arrazismoa akuilatzen. Deportazio planei ekitea izan da gobernu askoren erantzuna, izan afganiarrak talibandarren eskutan uzteko, Alemania pentsatzen ari den moduan, edo... [+]
XIX. mendearen bukaeratik Lehen Mundu Gerrara arte xiberotarrek gutun bidez ukandako komunikazioa ikertu du Elorri Arkotxak Nafarroako Unibertsitate Publikoan eginiko tesian.
Hamaika TBk estreinatutako Esker Onez saioa dedikatu diote Tafallako editore eta Ezker Abertzaleko militante historikoari.
Sorgin ehizari buruzko historia ezagunenak XVI. eta XVII. mendekoak dira Euskal Herrian: Erronkarin, Zugarramurdin eta Lapurdin, inkisidore eta torturatzaileen amorrua jasan zuten herritar ugarik. Hain justu 1525ean, duela ia 500 urte Pirinioetan lehen prozesu orokorra hasi... [+]
Erromatar Inperioko hiri gehienetan kartzelak zeudela pentsatu arren, garai hartako espetxeen arrastorik ia ez da aurkitu aztarnategietan.
Berriki, ordea, Matthew Larsen Kopenhageko Unibertsitateko arkeologoak Korintoko erromatar espetxea identifikatu du. 424... [+]
Geissenkloesterle (Alemania), dela 42.000 urte. Danubio ibaiaren arroko kobazuloan bizi zirenek txirula bat egin zuten hegazti hezurrak eta mamut bolia erabiliz. Garai bertsuan, Esloveniako Divje Babe kobazuloko biztanleek ere txirula bat egin zuten hartz baten femurra baliatuz... [+]
Kalean eginen den antzezlan batek garai bateko Iruñean bizi ziren hamar emakume izanen ditu protagonista. Memoria Eszenikoa izenarekin emakume haien bizipenak, sentimenduak, pairatutako errepresioak eta isilarazitakoak kontatuko dituzte hiru aktorek. Alde Zaharrean barna... [+]
XIX. eta XX. mendeetan ohikoa zen hiri nagusietako kaleetan ikustea janzkera tradizional ikusgarria zuten emakume batzuk, sendabelarrak saltzen. Ansotarrak ziren, Aragoiko Ansó ibarrekoak. Erakusketa batek haien historia kontatu digu, eta bide batez azalerazi du atzean... [+]