Izardun eta legadun
Italia herri bitxia da. Historia eta kulturaren altxor bat. Bazter miresgarriak. Gizarte zibilaren jenioaren sorlekua. Bankoa asmatu duen herria. Berrikiago tokiko garapenaren hainbat eredu berritzaileen ohantze izan dena: kooperatiba sozialak, distrikto industrialak, dezentralizazio produktiboa... Eta bizkitartean politikoki beti kaosaren bazterrean. Gaur sekulan beino gehiago, Lega (%17 bozetan) eta 5 Stelle (%32) alderdiek hitzartua duten gobernu paktua dela lekuko.
Lehen aldia litaike 5 Stelle-koek gobernu nazional batean parte har lezaketela. Legak aldiz frangotan parte hartu zuen goberno koalizioetan Berlusconi Kontseilu buru zelarik. Gobernu horren mentura bera Europarentzat desafio bat da. Eta populismoaren garaipen bat gehiago.
Gauzak nahitara nahasten dituztenak kontent izanen dira. Frantzia behere hortan, konparazione, on da nazionalismo guziak zaku berean sartzea (salbu frantsesa alabainan, unibertsalista delakotz), dela Lega, dela Katalana, dela Eskoziarra edo bertze. Alta, aski zako Legaren historiari behako baten emaitea konprenitzeko alderdi hori izaitekotz, Europako eskuin muturrekin dela sailkatu behar. Hastapenean “Lega Nord” deitzen zen Umberto Bossik 1989an Lombardiako Lega eta Italia iparraldeko bertze hamar mugimendu erregionalista eta nazionalistak elgarri josiz sortu zuen alderdia. 1990 urteetan berek asmatu Padania delakoaren beregaintasuna zuten aldarrikatzen. Bainan ber denboran Italia mailan federalismoa aldarrikatuz.
Bazka guziak on. Hastapenetik alderdi arrazista eta kanpotiarren kontrakoa da Lega: Italia hegoaldetik jinikakoen kontra lehenik, eta alabainan etorkinen kontra ere. Girixtinotasuna (eta neo-paganismo mota bat ere) erabiltzen dute identidade xoil bat bezala, islamaren arbuiatzeko doia. Artetan etorkinen alde lanean ari diren Elizaren sektoreekin kalapitak sortuz. Emeki emeki, Italia Iparraldearen beregaintasunaren aldeko oihuak eztitu dira, eta Legak premia eman dio Erromari. Matteo Salvini buruzagi berriaren eraginez, “Lega Nord” “Lega” bihurtu zen 2017an, eta premia eman zioten botere nazionalaren ardiesteari. Ainitzen iduriko, gauza on guti emanen du bi populismoen arteko juntak. Izardun eta Legadunek on lukete, agian, Sienan dagoen “Gobernu on eta gaixtoaren alegoria eta ondorioak” Ambrogio Lorenzetti-k 1338an tindatu obraren behatzea. Ikusi eta ikasi.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]
Bidea pausoka egiten da, eta hasiak egina dirudiela ikasi nuen aspaldi xamar. Baina jendeak esaldi hori edukiz betetzen ere ikasi nahi du. Bakarrik ezer gutxi lor genezake, hasi orduko etsi, akaso. Sekulako jendetza biltzeak ere antolaketa zaildu eta ikusi beharrekoa gandutu... [+]
Ez zuen egoki jokatu, neurriak hartu behar ziren, bestela, ez dugu ikasten. Itxuraz, ez zen ohartzen egindakoaren inpaktuaz, normal jarraitzen zuen, batzuetan, ingurukoek baino itxura zoriontsuagoz. Gainera, altuegi hitz egiten du, hori ez zaio inori gustatzen. Darabiltzan... [+]
Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]
Erretiratu berri den lankide-ohi baten omenez, Historiako irakaslea. Bejondeizula!
Hezkuntza-legeek azpimarratzen dute zein garrantzitsua den ikasleengan pentsamendu kritikoa sustatzea. Baina irakasle-klaustroak, garai batean ideien eztabaidarako eta proposamenak... [+]
Mendebaldeko herrialdeetako demokrazia liberalak demokrazia minimalista baten itxura gero eta handiagoa du. Definizioaren muina litzateke hauteskunde bidezko gobernu aldaketak errespetatzen direla. Horren aldaera autoritarioari Levitsky eta Way politologoek autoritarismo... [+]
Zutabe hau idazten nengoela, gaia aldatu behar izan dut, nire arreta osoa harrapatu dutelako Trumpen muga-zergek. Azalpen gutxi beharko duzue, leku guztietan da berria, Txinako produktuei %10eko zerga eta Kanadako eta Mexikoko produktuei %25eko muga-zergak jarri dizkie. Trumpek... [+]
Euskadi irratian baineraren ordez dutxa jartzeko iragarkiak etxeko komunean obrak ya hastera animatzen duen kuña hori. Obra erraza, inbestitze txikia eta aldaketa handia iragartzen da. Komunetako sanitarioen joerak aldatu dira eta ahoz aho zabaldu da zeinen eroso eta... [+]
Lan aste laburragoak ezartzeko politika orokorra ekarriko du 2025 urteak, enpresentzako kontratazio berrietarako kostu txikiak eta lan harremanetarako aldaketa norabide eraginkorra ekarriz.
Espainiako gobernu akordioa betetzeko helburuarekin, lanaldia astean 37,5 ordutara... [+]
Greba ataritan jaso nuen zuen e-maila, posta pertsonalean. Hasieran, beste askok bezala, grebaren aurrean ze aukera ditugun jakinarazteko zela pentsatu nuen. Baina ez, grebaren aurkako mugimendu politiko eta komunikatiboa zen jasotako e-maila.
Aitortuko dizuet ahozabalik utzi... [+]
Urtarrilaren 16an, Madrilgo administrazioko Trantsizio Energetikorako Ministerioak irrikaz eta kezkaz itxaroten genuen “Itsaraz” proiektuaren gaineko ingurumen-inpaktu adierazpena argitaratu zuen. Ebazpenak makroproiektu honen aurkako erabaki irmoa bezain argia... [+]
Asteburu honetan 'estetikoa' hitzaren inguruan pentsatzen aritu naiz, lagun batek esandako esaldi baten harira: “Lan hau estetikoa da”. Estetikoa hitzaren etimologia aztertu dut, badirudi jatorrian zentzumenen bidez hautematea zela bere esanahia, eta gerora... [+]
Aurreko egunean, Bilbon, lagun batekin elkartu nintzen Bira tabernan. Tar-tarrean ari ginen oso gustura eta esan nion: “Noski, Giputxia zarenez, kar-kar-kar”. Eta berak nabarmendu zuen ez zela gipuzkoarra. Nik ongi ulertu gabe, jarraitu nuen esaten, “A! ez?... [+]