Itzalari begira
MOOR KRAD
Nork: Ertza konpainiak.
Noiz: urriaren 3an.
Non: Getxoko Muxikebarri aretoan.
---------------------------------------------
Bi urte atzera izan nuen Moor Krad obraren berri; hain zuzen, Ertza konpainiako kideek dantza pieza sortu eta estreinatu zuten garaian. Orduan, 2022an, Asier Zabaleta koreografoaren hitzen bitartez saiatu nintzen emanaldiak adierazi nahi zuena ulertzen. Gerora, Zabaletarekin izandako solasaldia testu bilakatzea egokitu zitzaidan. Gaurkoan, orduan jaso nuen informazioa dagokion formatuan ikusteko parada izan dut. Gaur bai, dagokion lengoaian ariko dira Zabaletaren esanetara jardun diren dantzariak.
Sortzaileen hitzetan, denok dugun –eta sarri ukatu nahi dugun– alderdi ilunari erreparatzeko asmoz ondutako proposamen eszenikoa da Moor Krad. Izenburuari buelta emanda, Dark Room (ingelesez, gela iluna). Joko horri segika, Muxikebarri aretoa oso toki egokia iruditu zait pieza taularatzeko. Beltz beltza da gela, beltzak besaulkiak, beltza oholtza eta beltza da teloia ere bai.
Oholtzan agertu dira lau dantzariak eta Iosu Yeregi abeslari lirikoa. Yeregik eskutan duen argia da iluntasunean ageri den izpi bakarra, eta fokoaren itzal-argi-itzal jolasa aski da datorrenaren lehen zantzuak agerian uzteko. Mehatxagarriak iruditu zaizkit dantzarien mugimenduak, elkarren artean kiribilduta askotan. Edozein kasutan, aske bizi dira dantzariak, ezkutatu gabe.
Yeregiren ahotsak eta gorputzak gidatzen du, nolabait, istorioa. Yeregik hezurmamitzen gaitu gu, hezurmamitzen du norberaren alderdi ilunari begira jartzen den gizabanakoa. Dantzaldian musika indartsua entzuten den arren, oso modu berezian janzten du pieza Yeregiren kantuak. Zabaletak aitortu du Yeregiren lana berebizikoa dela emanaldian: Henry Purcell eta John Dowland konpositore barrokoen hainbat pieza hautatu dituzte, eta zuzenean kantatu ditu abeslari lirikoak. Doinuei dagokionez, musika elektronikoaren eremura eraman dituzte pieza klasikoak. Kantatu ez ezik, dantzatu ere egin du Yeregik, dantzari profesionalekin integratuta.
Yeregik bere alderdi iluna irudikatzen duten dantzariekin hartu eman korapilatsua du, denok dugun bezalakoa. Kurioski, sedukzioak eta biolentziak janzten dituzte sekuentzietako asko; edo, behintzat, horiek dira identifikatzen errazenak.
Eszena sekuentzia sorta indartsua osatu dute artistek. Batzuetan gertu, besteetan urrun. Zenbaitetan besarkatuta, beste askotan borrokan. Horrelako zerbait da norberaren alderdi ezkutuarekin harremana, ezta? Batzuetan, agian, onartu egiten dugu. Baina, gehienetan, errefusatu. Eta, beraz, zer gertatzen da gure alderdi ezkutuari erreparatzen diogunean? Nora garamatza?
Ausartuko gara esaten Otsagabiko (Nafarroa) eta Eltziegoko (Araba) dantzak direla irailak 8 bueltako dantzarik ezagunenak. Ibilbide eta historia luzea dute eta azken hamarkadetan Euskal Herriko dantza talde askoren errepertorioetan jasoak izan dira.
Sei urte ditu. Gustura ari zen da dantzan. Baina gurasoek jakinarazi digute utzi egingo duela dantza. Arrazoia? Eskolan burla egiten diote lagunek dantzan aritzeagatik. Sei urte. Eta dagoeneko genero estereotipoen indarkeria sufritzen. Nahikoa da! Gurasoak, eskolak, irakasleak,... [+]
Lesakako ezpata-dantzariak San Fermin egunerako ezpata-dantzako entseguetan dabiltza azken hilabetean. Hamabost atera ohi dira dantzara, eta besteak titularren batek hurrengo urteetarako lekua utzi zain daude.
Transmisioa eta dantza taldeetako erreleboa aztertu nahi izan dugu Dantzan Ikasi topaketetan, eta gazte belaunaldiek lan egiteko ereduak ezagutu nahi izan ditugu “Gazteen parte-hartzea euskal dantzan” mahai inguruan: Eder Niño Barakaldoko... [+]
Iruñeko alkate Joseba Asironek prentsaurrekoan iragarri duenez, Duguna dantza taldeak jaurtiko du 2024ko Sanferminetako txupinazoa. Duguna izan da Iruñeko herritarren boto gehien jaso duen hautagaitza. Hain zuzen dantza taldearen sorreraren 75. urteurrena ospatzen... [+]
"Guri bizitza joan zaigu espaloitik begira". 80 urteko emakumearen arrangura iltzatuta geratu zitzaion Josune Zubeldiari. Hainbat belaunalditako bost emakumek hartu dute hitza emakumeek dantzetan, herriko taldeetan eta errituetan izan dituzten borroka, aldaketa eta... [+]
Gerratik ihesi 1937ko ekainean Donibane Garazin Bilbo eta inguruetako 600 haur jaso zituzten. Hiriburuko Ziudadelan Eusko Jaurlaritzaren menpeko eskola kolonia bihurtu zuten, eta bi urtean 8-14 urteko 800 bat haur igaro ziren bertatik. Haurrekin 80 bat heldu ere iritsi ziren:... [+]
Aste hondar honetan euskal dantzen hiriburu bilakatu da Hendaia. Akelarre dantza talde hendaiarraren 50. urtemugaren testuinguruan, Lapurdi, Baxe Nafarroa eta Xiberoako hamasei dantza talde elkartu ditu bertan Iparraldeko Dantzarien Biltzarrak.
Nola deitzen da dantzariek batak besteari ipurdian sua piztearen zirraraz jolasean aritzen diren dantza? Ba plego-dantza izan liteke, edo bizker-dantza, edo tatin-dantza sua ipurdian edo Izetz ixetukoa-Baietz ixetukoa... Ablitasen, Baztanen, Garesen, Bardozen zein... [+]
Iazko azaroko Sansaturnino eguneko ospakizunak gibelean utzita, Iruñeko Duguna dantza taldeak 75. urteurreneko ekitaldiekin aitzina eginen du martxo hondar eta apiril hastapenean. Ondorengo lerroetan taldeak berak azaltzen ditu ospakizunok.