Itxiturako langa, zabalik
Demokrazia handienen hauteskunde-urtea omen den honetan, gure artean ez dute harrera abegikorra aurkitu hirugarrena omen denarenak. Otsailaren 14an egingo dira Indonesiako hauteskunde orokorrak. Ezikusia egin ez zaienean, judizio mindu samarren itu izan dira.
Munduko hirugarren demokrazia –herritarren zenbatekoaren arabera– omen den Indonesiari, itxura denez, ez dio bereziki axola kanpokoen ezkortasun horrek. Eta sailkapena bera ere maiseatuz erantzun ohi dute batzuetan: egun berean 200 milioi herritarrek bozkatu ahal duten herrialde bakarra direla munduan diote, arrazoiz. Indian hauteskunde nagusiak hainbat astez luzatzen baitira, eta Estatu Batuetan, biztanleak gehiago diren arren, botoa emateko eskubidedunak ez dira Indonesian adina.
Baina bitxikeriak alde batera, Indonesiako aurtengo hauteskunde orokorrek (presidentea eta presidenteordea, diputatuak eta senatariak, eta lekuko erakunde legegileetako kideak hautatzen baitira aldi berean), esanahi desberdin samarra dute barrura nahiz kanpora begira. Etxerako, azken hamarkadan doi-doiak izan diren barne-oreka politikoak alda ditzakete, betiere haustura ikaragarrien itxarokizunik gabe; baina gogoan izanik herrialdearen insularitateak berak (eta Konstituzioak) eskumen zabalak esleitzen dizkiela tokiko erakundeei, eta testuinguruak oso desberdinak direla batzuetan eta besteetan.
Kanpo-politikarako, ordea, erabakigarria da presidentea (de facto, hark beretzen baitu kanpo-harremanetako kartera, indar armatuen burutzarekin batera). Horrexegatik, aurtengo hauteskunde hauen inguruko ikusmin apurra presidentetzarako bozketan bilbatzen da. Apurra diot, inkestek nahiko argi iragartzen dutelako Prabowo Subianto / Gibran Rakabuming tandemak irabaziko dituela hauteskundeak; eta inkognita bakarra delako lehen itzulian nagusitzeko behar den % 50eko maila gaindituko ote duten.
Korapilo politikoa hortik aurrerakoa da. Bi agintaldiz presidente izan den (eta horrexegatik, oraingoan hautagai izan ezin zuen) Joko Widodok mundu-parte hartan gero eta kiskalgarriagoa den USA-Txina jazargoan erabateko neutraltasunari eutsi dio tentuz. Horren ondorioa da Estatu Batuen “Indo-Pazifikoko Estrategiaren” erdi-erdiko laukia ez ezik espazio horren guztiaren langa den Indonesiak ez duela parte hartzen jokoan. Eta, beraz, langarik gabeko ate zabala duela hesiak Txinarentzat.
Gaia hauteskunde-kanpainan apenas aipatu den arren, begiraleek diote Prabowok berretsi eta areagotu egingo duela Jokowiren neutraltasun-politika. Eta hori ez dute gustukoa batzuek. Bestearen alde jartzea dela deritzotelako.
Genozidioa zoritxarrez modan dagoen hitza da. Rafael Lemkinek 1946an egin zuen definizioaren arabera, “talde nazional, etniko, arrazazko edo erlijioso bat erabat edo partzialki suntsitzeko asmoz egindako ekintzak” dira genozidioa. Ekintza horiek “taldeko kideak... [+]
Indonesiako hiriburu Jakartaren itsasoratzeari aurre egiteko eta jakartarrek nozituriko kutsadura arazoari erantzuteko, hiri erraldoi bat zerotik eraikitzen dabiltza, Borneo oihan zabalean. Lekualdatzeak bideratu eta hiriburu berria bilakatuko da Nusantara izeneko sortu berria... [+]
Azaroaren 18an lurrikara izan zuten herrialdean, eta gutxienez 268 hildako zenbatu dituzte. Azken aldian beste zenbait lurrikara izan dira Italian eta Mexikon, baina kalteak askoz txikiagoak izan dira, nahiz eta intentsitate gogorragoak izan. Eraikinen osaera izan liteke... [+]
Gutxienez 125 lagun hil ziren larunbatean Indonesiako Kanjuruhan estadioan, Arema eta Persebeya Surabaya taldeen arteko partida amaitzean. Jasandako porrotarekin suminduta, Aremako zaleek zelaira salto egin zuten, eta ostean Persebeyakoek; elkar eraso egiteaz gain, jokalarien... [+]
Borneo, duela 31.000 urte. 10-13 urte arteko mutiko batek istripu bat edo gaixotasun bat izan zuen eta kalte larriak eragin zizkion ezkerreko hankan. Mutikoaren bizia salbatzeko, oina anputatu zioten, hanka berna-bizkarretik ebakita.
Indonesiako poliziak maiatzaren 26an Junawal Bin Sukino nekazari sindikalista atxilotu izanak kexua eta amorrua piztu ditu bertako nekazari ttipien artean. Beste behin, haien oinarrizko eskubideei tu egin eta multinazionalen mesederako hartu erabakia delako. Bioaniztasunaren... [+]
118.000 kutsatu daude herrialdean, horietatik 3,583 hildako. Ostiralean kaleratutako datu berriek 6.000 kasu berri eman dituzte egun bakarrean, orain arte emandako daturik altuena. %5eko igoera izan dute kutsatze berriek.
Indonesiako bigarren hiririk handienean, Surabayan, agintariek droneak baliatu dituzte asteartean covid19 birusaren aurkako desinfektantea spray moduan airean botatzeko.
André Vltchek kazetaria, ARGIAren irakurleak azaroko LARRUN gehigarrian –Gerrako ekologia– ezagutu duena, Borneo uhartean ari da filmatzen munduko txikiziorik handienetako baten kronika izango den dokumentala. Duela gutxi arte bioaniztasunaren paradisu... [+]
1888ko abuztuaren 27an, Krakatoa sumendiak eztanda egin zuen Ekialdeko Herbeheretar Indietan, egungo Indonesian. Eztanda handik 5.000 kilometrora ere entzun zen, planetaren hamahirurenean edo, bestela esateko, lurrazal osoaren %7,7an.