Itsasoaren igoerari aurre egiteko urgentziazko deia estatu aberatsenei, Pazifikotik
Itsasoaren heina 9,4 zentimetroz igo da azken 30 urteetan, baina guneka anitzez handiagoa da igoera –besteak beste, Pazifikoko eremu batzuetan 15 eta 30 zentimetro artekoa da–. Beroketa efektuko gasen isurketak ttipitzeko eta klima larrialdiari aurre egiten laguntzeko dirulaguntzak bideratzeko deia luzatu diete munduko herri aberatsenei Pazifikoko Irlen Foroaren baitatik.
"Ozeanoen beroketa bizkortu egin da azken hamarkadetan. Inoiz ez dira 2023an bezain beroak izan ozeanoak. Beroketa horrek eta izotz-geruzaren ttipitzeak dakarte mundu mailako itsasoaren heinaren igoera". Horra Nazio Batuen Erakundearen Munduko Meteorologia Erakundearen abisua. Itsasoaren heina 9,4 zentimetroz igo da azken 30 urteetan, baina guneka anitzez handiagoa da igoera –besteak beste, Pazifikoko eremu batzuetan 15 eta 30 zentimetro artekoa da–.
Tongako Erresumako hiriburuan abiaturiko Pazifikoko Irlen Foroaren kari plazaratu dute datua. Errealitateak datuak berretsi nahi balitu bezala, 6,9 graduko lurrikarari aurre egin behar izan diete foroaren lehen egunean. Hemezortzi estatu biltzen ditu topaketak, eta horien artean anitz dira itsasoaren igoerari aurre egin ezinean. Adibidez, Tuvalu irlaren puntu gorena 4,6 zentimetroetara da eta egoerak berdin segituz gero, hemendik 30 urtera hiriburuaren erdia erabat desagerturik izanen dute marea goraz eta hemendik 80 urtera irlaren %95ak erregularki pairatuko ditu uholdeak.
1971tik berotegi-efektuko gasen isuriek metatutako gehiegizko beroaren % 90 baino gehiago xurgatu dute ozeanoek, orain arteko oreka erabat desorekatuz. Itsasoko uren beroketa kezkagarria da, itsasoaren igoeraz gain bestelako ondorio meteorologikoak dakartzalako ere (uholdeak, tenpestak, zikloiak eta abar). Hori horrela, klima aldaketaren ondorioei aurre egin beharrean dabiltza egunerokoan mundu mailako milioika herritar. Klima larrialdian gutxien eragiten dutenak dira, ordea. Injustizia hori azpimarratu nahi izan du bertan egon den NBEko idazkari nagusi Antomio Guterresek ere.
Klima justizia
Ondoko mezua luzatu nahi izan du Guterresek: "Mundu mailako arduradunek hartuko dituzten erabakien araberakoa izanen da Pazifikoko irlen geroa, baita munduarena ere. Pazifikoa salbatzen badugu, orduan mundua salbatuko dugu". Mundu mailako herri aberatsenak batzen dituen G20 taldeko estatuen esku da nagusiki aldaketa, hain zuzen, horiek direlako arazoaren erantzule: isurketen %80aren oinarrian dira.
COP28 gailurrean hitz emandakoa betetzeko deia egin diete Pazifikoko estatuek herri aberatsenei. Hala nola, klima larrialdiari aurre egiteko dirulaguntzak bideratzeko engaiamendua errespetatzeko beharra azpimarratu diete. Pacific Resilience Facility izeneko diru fondoa adosturik badute ere, oraingoz hitz emandakoa ez da betetzen: 2026rako 500 milioi dolar bideratu behar dituzte, baina oraingoz 116 milioi dituzte jarrita. "Isurketen %0,02aren oinarrian dira Pazifikoko herritarrak, eskandalagarria da krisi klimatikoa beraiek pairatzea", 350.org GKEko kide Savio Carvalhoren hitzetan.
Dena dela, argi daukate itsasoaren igoerari aurre egiteko azpiegiturak ez direla nahikoak izanen eta benetako aterabidea beroketa efektuko gasen isurketaren gutitzean dutela. GIEC Klima Larrialdiari Buruzko Gobernu Arteko Taldeak behin eta berriz azpimarraturik du gradu bakoitzak duela bere garrantzia: 1,5 graduko beroketa izan beharrean 2 gradukoa baldin bada, orduan 10 zentimetroz handiagoa izango dela uren igoera.
Agorrilaren 30ean emanen diote bukaera Pazifikoko irlak batzen dituen foroari.
Aurtengo urtarrila 1850. urteaz geroztik beroena izan dugu. Gainera, aurreko hilabeteen joera mantentzen du, azken hemeretzi hilabeteen artean, hemezortzigarrena da bero erregistroak apurtzen.
Nature Medicine aldizkarian publikatutako artikuluaren arabera, berotegi efektuaren ondorioz handiagoa izango da beroak eragindako heriotzen igoera hotzak eragiten duen heriotza jaitsiera baino. Gainera, beroarekiko egokitze onenak ere ez luke arazoa guztiz konponduko.
Igande arratsaldean Greenpeace-ko 30 kide inguruk Urdaibaiko proiektuaren kontrako ekintza burutu dute Bilboko Guggenheim museoan. Hamar landare eta animalia-espezie errepresentatu dituzte.
Munduko landa eremu periferikoetan 4 milioi kilometro koadro laborantza lur abandonatu dira azken 75 urteotan. Orain arte arrazoi ekonomikoengatik uzten baldin baziren nagusiki, gerora, klima aldaketak ere horretara bideratuko ditu geroz eta gehiago. Bioaniztasuna babesteko xede... [+]
AEBetako Ozeanoko eta Atmosferako Administrazio Nazionalaren (NOAA) ikerketaren emaitza zabaldu du Nature Climate Change aldizkariak: bereganatzen zuen karbono dioxido eta metano kopurua baino gehiago isurtzen du orain tundrak.
-(1).jpg)
Brasilen suteek 30,86 milioi hektarea baso eta eremu natural suntsitu zituzten iaz, Italia osoaren azalera baino gehiago. Suteek %79ko igoera izan zuten 2023arekin alderatuta, Fire Monitorren ikerketa batek agerian utzi duenez.
Inor ez ala denok. Klima larrialdia inork ez pairatzeko aldaketak bideratu ezean, behintzat guztiek pairatu dezagula. Zuk –irakurle–, nik –Jenofa–, haiek –pobreak– eta haiek –aberatsak–. Satisfaziorik ez zidaten eragin Los... [+]
Hodeiak murrizten ari dira eta horrek eragin nabarmena du klima-aldaketan, NASAko ikertzaile-talde batek ondorioztatu duenez. Terra satelitearen datuak aztertuta, ikusi dute azken 20 urteetan, pixkanaka, baina etengabe, murriztu dela hodeien estaldura. Amerikako Batasun... [+]
Muturreko lehorte eta euriteak normaltasun berria bilakatu zaizkigu. Areagotzen dituzten kalte ekonomiko eta ekosistemikoen artean, laborantzak pairaturikoak ez dira txikienak. Bereziki, lehorte garaietan zaluegi idortzen diren edota eurite handietan ur guzia xurgatu ezin duten... [+]
Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]
220km/h baino abiadura handiagoko haize-boladek astindu dute Frantziako kolonia den Mayotte uhartea. Funtsezko azpiegiturak suntsitu, eta irlaren zati handi bat inkomunikaturik utzi du; biktimen zenbaketa zaildu du horrek. “Premiazko neurriak” hartuko dituela iragarri... [+]
Plastiko kutsadurari konponbide bat adosteko goi-bilera zikloa bukatu berri dute, Hego Koreako Busan hirian iragandako bosgarren gailurrean ere porrot eginda: hitzarmenik adostea ez dute lortu, nagusiki plastiko esportatzaile handiek negoziaketak oztopatu dituztelako. Bitartean,... [+]
Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.
Azken hamar urteetan turismoak eragindako CO2 isurketen emendioa ekonomia orokorrarena baino bi aldiz handiagoa izan da. Nature Communications aldizkari zientifikoak abenduaren 10ean plazaratu ikerketaren emaitzak dira.
Hizkuntza matematikoa ondo ulertu eta interpretatzeak badu garrantzia ikasketa prozesuan; horixe esan ohi diegu guk geure ikasleei, bederen. Matematiken lengoaia unibertsala da, eta oro har, interpretaziorako errore marjina txikia izan ohi da. Nekez marraztuko genuke hiruki bat... [+]