Irungo Udalak Pikoketan fusilatutako emakumeen argazki argitaragabe bat berreskuratu du
Gazte Komunistetako afiliatuak ziren Mercedes (Mertxe) López Cotarelo eta Pilar Valles Vicuña, 16 eta 18 urtekoak hurrenez hurren. Irungo frontean lehenengo lerroan borrokatu zuten lehenengo bi emakumeak izan ziren, baita fusilatuak izan ziren lehenengoak ere.
85 urte geroago, Irungo Udalak Pikoketan fusilatutako emakumeen argazki argitaragabe bat berreskuratu du. Hainbat ikerlan egin dira Pikoketan gertatutakoari buruz, baina, orain arte, ez zegoen bi irundar gazteen aurpegia ikusterik. Hain zuzen ere, Mercedes (Mertxe) López Cotarelo eta Pilar Valles Vicuña ziren, 16 eta 18 urtekoak hurrenez hurren.
Mertxe zein Pilar, Gazte Komunistetako afiliatuak, Irungo frontean lehenengo lerroan borrokatu ziren lehenengo bi emakumeak izan ziren, baita fusilatuak izan ziren lehenengoak ere.
Astelehen honetan emandako prentsaurreko batean, Irungo Udaleko Memoria Historikorako ordezkari Santi Jiménezek haien irudia ezagutarazi du, zeina udal webgunean ikus daitekeen, www.irun.org helbidean. Ordezkariak nabarmendu nahi izan du «berriki irekitako Memoria Historikoaren Bulegoak egiten duen lana; izan ere, gerraren eta diktadura frankistaren biktimen alorrean Udalak egin duen apustu handi bat da bulego hori».
Bestalde, aipatzekoak dira 1936 eta 1945. urteen arteko biktimen datu-basea sortzeko ikerketan lortzen ari diren emaitzak ere. Orain arte, 3.100 pertsona baino gehiagoren izenak jaso dira erregistro batean, 1939 eta 1942. urteen artean Irungo kontzentrazio-esparrutik pasatu ziren 1.760 pertsonak kontuan hartu gabe.
85 urte
1936ko abuztuaren 11n, asteartearekin, Irungo Gazte Komunisten garnizio txiki bat, zenbait karabinerorekin batera, Pikoketa baserriaren inguruan zegoen, arma laburrak eta metrailadore bat eskuetan. Beorlegui teniente koronelaren zutabeak ustekabean harrapatu zuen, laino sarria eta goizeko lehenengo ordua izaki, eta bertan zeuden guztiak armetan iragan zituen; guztira, hamahiru lagun, izen-abizenak dituztenak.
Pikoketako gertakarietatik 40 urtera, 1936an fusilatutakoen gorpuak berreskuratu ziren, eta, 85 urte geroago, “Irungo Udala memoria historikoaren esparruan egiten ari den lanari esker, egiaranzko eta biktimen aitorpeneranzko beste pauso txiki bat ematea lortu dugu, Mercedesen eta Pilarren erregistro fotografiko bakarra berreskuratuta. Horrela, egiaranzko eta biktima guztien aitorpeneranzko beste pauso bat eman dugu”, adierazi du Santi Jiménezek.
Otxandioko bonbardaketaren erantzule nagusietako bat da Angel Salas Larrazabal urduñarra. Hortaz, herritarren aurka Euskal Herrian eginiko lehen bonbardaketan parte hartu zuen.
Gurasoak hilik, etxeko ganbara husteari ekin zioten
seme-alabek. Hainbat gauzaren artean, koaderno eta paper sorta, argazkiak eta nahi beste agiri. Bego Ariznabarreta Orbeak aita aspaldi zenduaren gerrako memoria harrigarriak zurian beltz irakurri, eta jabetu zen altxorraz,... [+]
Larunbatean aldundian egindako ekitaldian Azconaren biloba María Jesús Fuertesek jaso ditu gorpuzkiak, bere seme-alabekin batera. Ekitaldian gogorarazi dute 1936-1945 urteen artean 376 pertsona exekutatu zituztela, horietatik 299 epaiketarik gabe.
Pilotari famatua izan zen, munduko txapelduna, baina tartean behin baizik ez zuen Euskal Herrian jokatu, Mexikon jaio, hazi eta hantxe bizi baitzen, gurasoak haraxe joanda 1936ko gerratik ihesi. Abertzalea, Mexikoko euskal etxeko presidentea, Jaurlaritzaren aholkularia,... [+]
Hari buruzko aipamenik apenas iritsi zaigu historia liburuetan, baina Jesús Carrera Olascoaga (Hondarribia 1911 – Alcala de Henares 1945) Espainiako Alderdi Komunistaren idazkari nagusi izatera iritsi zen. Frankistek atxilotu, torturatu eta fusilatua, bere... [+]
"Garai batean, nire herrian, kateme guztiek Remigia izena zuten, kateme belaunaldi oso bat, Iruñeko ikuspegi panoramiko ederrenak konkistatu zituztenak”. Horrela hasten da Remigia Etxarren funanbulistaren bizitza kontatzen duen Argako erregina antzezlana... [+]
86 urte bete dira asteazkenean Iruñean 795 preso errepublikarrek Europako ihesaldi handiena egin zutela. Aldiz, abantzu 800 iheslari horietarik bakarrik hiruk erdietsi zuten muga trabeskatzea.
Madrilgo Cuelgamurosen, Erorien Harana deituriko monumentuan arkeologoak egiten ari diren indusketetan etengabe ari dira jasaten eskuin muturreko jendeen presioa, hala adierazi du Pako Etxeberria auzitegi-medikuak. Egunotan, biktima errepublikarren senideek bisitatu ahal izan... [+]
Andatza mendia memoria leku bihurtu zuen Usurbil 1936 elkarteak apirilaren 13ko birsortze historikoan. Herritarren lan boluntarioarekin berreskuraturiko lubakiak antzezleku bihurtu ziren egun batez. Gerraren eraginez Usurbilen jazotakoak elkarbanatzeko enegarren ekimena izan da.
87 urte bete dira ostiral honetan, 1937ko apirilaren 26an abiazio faxistak Gernika bonbardatu eta sarraskitu zuenetik. Urtero legez ekitaldi andana antolatu dute erakunde eta eragile sozialek. Tartean, pasealekuan eta Astra fabrikan dauden sirenak martxan jartzea.
Ángel Salas Larrazabal militar frankista urduñarrak gidatzen zuen hegazkinak bonbak bota zituen Otxandioko Andikona plazan zibilen aurka, 1936ko uztailaren 22an. Gutxienez 61 herritar hil ziren. Frankismoan hainbat kargu militar eta politiko izan zituen, eta 1991n... [+]
Irisarriko herrigunera sartu orduko, hantxe, etxe baten atarian, ikurrina eta estelada. Jokin Etxebarriaren bizitokia duzu. Gerrako ume izandakoa, hamaika ibilera –eta hamaika baino gehiago ere bai–, han eta hemen egindakoa. 92 urtek nahi beste bizitzeko aukera... [+]
Otsailaren 21ean Missak Manouchian eta Melinée Assadourian senar-emazte armeniarren gorpuzkiak Pariseko Panteoian sartuko dituzte ohore guztiekin. Poeta eta partisano komunista, Manouchianek ekintza ikusgarriak gidatu zituen Bigarren Mundu Gerran okupaturiko Frantzian,... [+]
1936ko Gerra amaitzear zela, Franco diktadoreak Pirinioetan milaka bunker eraikitzea agindu zuen. Mendian horiek ikusten aspaldi ohituak gaude, baina ez genekien defentsarako lerro erraldoi bat osatzen zutela, eta azken urteetan berreskuratzeko ekimenak jarri dira abian. Izan... [+]