Irungo Udalak Pikoketan fusilatutako emakumeen argazki argitaragabe bat berreskuratu du
Gazte Komunistetako afiliatuak ziren Mercedes (Mertxe) López Cotarelo eta Pilar Valles Vicuña, 16 eta 18 urtekoak hurrenez hurren. Irungo frontean lehenengo lerroan borrokatu zuten lehenengo bi emakumeak izan ziren, baita fusilatuak izan ziren lehenengoak ere.
85 urte geroago, Irungo Udalak Pikoketan fusilatutako emakumeen argazki argitaragabe bat berreskuratu du. Hainbat ikerlan egin dira Pikoketan gertatutakoari buruz, baina, orain arte, ez zegoen bi irundar gazteen aurpegia ikusterik. Hain zuzen ere, Mercedes (Mertxe) López Cotarelo eta Pilar Valles Vicuña ziren, 16 eta 18 urtekoak hurrenez hurren.
Mertxe zein Pilar, Gazte Komunistetako afiliatuak, Irungo frontean lehenengo lerroan borrokatu ziren lehenengo bi emakumeak izan ziren, baita fusilatuak izan ziren lehenengoak ere.
Astelehen honetan emandako prentsaurreko batean, Irungo Udaleko Memoria Historikorako ordezkari Santi Jiménezek haien irudia ezagutarazi du, zeina udal webgunean ikus daitekeen, www.irun.org helbidean. Ordezkariak nabarmendu nahi izan du «berriki irekitako Memoria Historikoaren Bulegoak egiten duen lana; izan ere, gerraren eta diktadura frankistaren biktimen alorrean Udalak egin duen apustu handi bat da bulego hori».
Bestalde, aipatzekoak dira 1936 eta 1945. urteen arteko biktimen datu-basea sortzeko ikerketan lortzen ari diren emaitzak ere. Orain arte, 3.100 pertsona baino gehiagoren izenak jaso dira erregistro batean, 1939 eta 1942. urteen artean Irungo kontzentrazio-esparrutik pasatu ziren 1.760 pertsonak kontuan hartu gabe.
85 urte
1936ko abuztuaren 11n, asteartearekin, Irungo Gazte Komunisten garnizio txiki bat, zenbait karabinerorekin batera, Pikoketa baserriaren inguruan zegoen, arma laburrak eta metrailadore bat eskuetan. Beorlegui teniente koronelaren zutabeak ustekabean harrapatu zuen, laino sarria eta goizeko lehenengo ordua izaki, eta bertan zeuden guztiak armetan iragan zituen; guztira, hamahiru lagun, izen-abizenak dituztenak.
Pikoketako gertakarietatik 40 urtera, 1936an fusilatutakoen gorpuak berreskuratu ziren, eta, 85 urte geroago, “Irungo Udala memoria historikoaren esparruan egiten ari den lanari esker, egiaranzko eta biktimen aitorpeneranzko beste pauso txiki bat ematea lortu dugu, Mercedesen eta Pilarren erregistro fotografiko bakarra berreskuratuta. Horrela, egiaranzko eta biktima guztien aitorpeneranzko beste pauso bat eman dugu”, adierazi du Santi Jiménezek.
Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]
Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose... [+]
1936ko Gerran milaka haurrek Euskal Herria utzi behar izan zuten faxisten bonbetatik ihes egiteko. Frantzia, Katalunia, Belgika, Erresuma Batua, Sobietar Batasuna eta Amerikako herrialdeetara joandako horien historia jasotzeko zeregin erraldoiari ekin dio Intxorta 1937... [+]
Ezpatak, labanak, kaskoak, fusilak, pistolak, kanoiak, munizioak, lehergailuak, uniformeak, armadurak, ezkutuak, babesak, zaldunak, hegazkinak eta tankeak. Han eta hemen, bada jende klase bat historia militarrarekin liluratuta dagoena. Gehien-gehienak, historia-zaleak izaten... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
Hamarkada askotako eskaeraren ostean, Parisko Marceau etorbidearen 11. zenbakian dagoen jauregi historikoa EAJren esku geratu da azkenean. Jeltzaleentzat, balio monetariotik harago, balio sinboliko itzela du eraikin horrek, erbestearekin eta faxismoaren kontrako borrokarekin... [+]
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
1937 eta 1940 artean, Eusko Jaurlaritzak bere zerbitzu sozialen bidez, Iparraldeko osasun zentro handiena izango zena zabaldu zuen Bidarten: La Roseraie ospitalea. Helburua zen Hego Euskal Herritik gerraren ondorioz uholdeka zetozen zauritu eta elbarriak artatu eta... [+]
Iruñea, 1939. Urte hasieran, hiriko zezen-plaza kontzentrazio-esparru modura erabili zuten frankistek. 3.000 gerra presorentzako edukiera izan zuen ofizialki; Nafarroan une horretan fronterik ez zegoenez, gerra presotzat baino errepresaliatu politikotzat jo behar dira han... [+]
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
"Gerraren Oroimena" izeneko ibilbidea osa dezakezue noiznahi Usurbilgo erdigunean.
Segundo Hernandez preso anarkistaren senide Lander Garciak hunkituta hitz egin du, Ezkabatik ihes egindako gasteiztarraren gorpuzkinak jasotzerako orduan. Nafarroako Gobernuak egindako urratsa eskertuta, hamarkada luzetan pairatutako isiltasuna salatu du ekitaldian.
Iruñerrian, eta Nafarroan orohar, une honetan memoria historikoaz hitz eginez gero, mahai-gainera indarrez aterako da Iruñeko Erorien Monumentuaren afera. Eraikina 1942an eraiki zen Francoren alde altxatutako hildakoei gorazarre egiteko. Elkarte memorialista... [+]