Goizean goiz hasi dira borroka feminista aldarrikatzeko mobilizazioak Nafarroan. “Aurrean izanen gaituzue”, ohartarazi dute. Eta halaxe izan da. Antolatu indarrak, batu borroka feministara lelopean egin dira mobilizazio jendetsuak. Mezu zuzen eta argia aukeratu du mugimendu feministak aurten eta, erradikaltasuna erakutsiz, borroka eguna izan da martxoak 8, ororen gainetik.
Azken bi urteetako mobilizazioen ondoren, grebarik gabe zer gertatuko geunden, eta kaleak bete dira. Indarrez hartu ditu berriro ere kaleak mugimendu feministak Nafarroako hiriburuan. Antolakuntzaren beharra azpimarratzeko izan da gaur borroka eguna, eta borrokarako premia hori agerian gelditu da.
Goiz zein arratsaldez ekitaldiak izan dira Iruñean; manifestazioa izan da jendetsuena. Ozen plazaratu ditu mugimendu feministak bere aldarriak: antolatzea beharrezkoa dela, eta dei egin dute borroka feministara batzera. Mobilizazioez gain, mugimendu feminista egunero eraikitzen delako auzoz auzo eta herriz herri.
Aurreko bi urteetako greba feministek aztarna utzi dute eta sare deszentralizatua eratu da txokoz txoko Nafarroan. Hain zuzen ere, mobilizazio nagusiak Iruñean izan arren, goizean, batez ere, Pirinioetatik Erriberaraino mugitu dira milaka emakume eta espazio publikoa okupatu dute. Gainera, martxoaren 8ra soilik mugatu beharrean, feministek asteburu osora luzatu dituzte mobilizazioak.
Masiboa bezain bizia agertu da mugimendu feminista. Elkarrekin dantza egin, besarkatu, oihukatu, borrokatu, zaindu, babestu... Borroka eguna festa giroan iragan da Iruñean eta aniztasuna loratu da ekitaldietan. Andre gazte zein heldu, bertakoak zein beste herrialde batzuetatik iritsitako emakumeak, kaletarrak zein landa eremukoak... batu dira han eta hemen. Beste behin ere eta iragarri bezala, indartsu atera dira kalera borroka egitera. Dei egin dute, egunerokoan, bere errealitatetik eta saretik, antolatzeko. Su txikian salda berotzen jarraitzeko.
Mugimendu feministaren izenean hitza hartu dute goizeko ekitaldian Iruñerriko hainbat kolektibok. Eta bertan ikusi da zein anitza eta askotarikoa den mugimendua. Aniztasuna ardatz, bizitza erdigunera ekarri nahi dutelako talde guztiek: aniztasun funtzionala duten emakumeek, ikasleek, migratzaileek, arrazializatuek, pentsionistek, indarkeria sexistaren aurkako taldeek, kolektibo feministek, internazionalistek... Indar erakustaldi kolektiboa agerian utziz eguneroko borrokei heltzeko.
Oraindik garaipen baino erronka gehiago dituztela eta antolatzea bide bakarra dela adierazi dute mugimendu feministako kideek. Elkarren artean zaindu eta babestera deitu dute. Migratutako eta arrazializatutako emakumeak mintzatu dira mobilizazioetan: “Mundu bizigarri bat nahi dugu, baina soilik guztientzat baldin bada. Denok ala inor ez”. Emakumeen Mundu Martxak hogei urte beteko dituela aurten, eta bat egin dute harekin: “Ez ditugu onartuko mugak eta politika arrazistak”. Antolakuntza da feminismoaren giharra eta indartzea da xedea. Argi dute, gainera, zein den haien feminismoa: “inklusiboa, antikapitalista eta antikolonialista”. Emakume guztien aldarrikapenak eta zapalketak izan dituzte ardatz, eta bizitza bizigarriak aldarrikatu.
Mugimendu feministak lortu du, aurten ere, kapitalaren logikari bizitzarena ezartzea. “Ozen eta argi esan dugu jendarte eredu hau bizigaitza dela pertsona gehienontzat, eta jasanezina planetarentzat”. Zuriketa morearen eta feminismo indibidualistaren aurrean kolektiboki jardutearen garrantzia azpimarratu dute: “Gure erronketako bat da edukiz hustutako feminismo bati aurre egitea, gure indarra baliatu nahi baitu feminismoa kontsumo objektu bihurtzeko eta harekin aberasteko”. Eta erakutsi da, bai Iruñean eta baita Nafarroako beste txokoetan ere, nola ari diren lanean kolektiboak, egunero antolatzen, emakumeak zaintzen eta babesten eta asanbladetan parte hartzen. Feminismoa ere, praktika bat delako, eta ezeren gainetik, kolektiboa. Hortaz, orain xedea indar berriak batzea da, komunitate feminista eraikitzen jarraitzeko. Azken urteetan kalean erakutsi den indarra antolakuntzan islatzeko.
Hemen Ahotsa-info-k mobilizazioaz egindako bideoa ikus liteke:
Azken bi hamarkadetan indarkeria matxistaren gaia lehen lerrora ekarri du mugimendu feministaren borrokak, besteak beste, eta bikote arteko indarkeria edo “familia arazo” gisa deskribatzen zenak, eremu publikora eta kalera egin du salto. Indarkeria matxistaren... [+]
Desengainu handia hartu dute euskal feminista askok jakin dutenean Chimamanda Ngozi Adichie idazleak haurdunaldia esternalizatu duela, alegia, surrogate batek ernaldu duela bere haurra, diru truke. Guztiok izan beharko genuke feminista saiakeraren egilea da Adichie, besteak... [+]
Izenburua aski argia da: Zuzi iraxegia. Euskal emakume idazleak eta literatura klasikoa (TZ, 2025). Eta 300 orrialdeko liburu mardulean, XIV. mendeaz gero gurean izan diren emakume idazleen gainean jardun du, irakasleari dagozkion azalpenak emanez bezainbat, testu klasikorik... [+]
Ostegun gauean emakume bat bortxatzea egotzita atxilotu zuten gizon bat larunbatean. Gizona kasua argitu arte zaintzapean dago. Mobilizazioa egin du Itaiak astelehenean 18:30ean, Baionako Herriko Etxean, eta horren erantzukizuna azpimarratu du.
Laura Macayaren liburua ekarri du euskarara Katakrakek. Amaia Astobizak itzuli du, feminismoaren baitako eztabaidak ireki eta beste begirada batzuetatik ekiteko helburuarekin.
Indartsua, irribarretsua eta oso langilea. Helburu pila bat ditu esku artean, eta ideia bat okurritzen zaionean buru-belarri aritzen da horretan. Horiek dira Ainhoa Jungitu (Urduña, Bizkaia, 1998) deskribatzen duten zenbait ezaugarri. 2023an esklerosi anizkoitza... [+]
Pippi Kaltzaluzeren istorioak lehenengoz kaleratu zirenetik 80 urte bete direla-eta, leku berezia eskaini diote Boloniako Nazioarteko Haur eta Gazte Liburu Azokan. Azkarra, independentea, errebeldea, lotsagabea, menderakaitza, apur bat basatia, sormen handikoa, ausarta eta... [+]
Gozamen aparta bezain deskribatzeko zaila dakar, norbaiten hitzak irakurri edo entzun ostean, zera pentsatzeak: “Horixe zen neu aurreko hartan azaltzen saiatu nintzena!”. Idazlea eta itzultzailea da María Reimóndez, eta galegoz aritzen da, hizkuntza... [+]
Bai ikastetxeek antolaturiko eskolaz kanpoko jarduerek, bai aisialdiari loturiko ekintzek eta udalekuek desgaitasunen bat duten haurrak kanpoan uzten dituzte maiz, eta hain justu, jarduera horiek bereziki onuragarriak dira premia bereziak dituzten haurrentzat. Hala dio... [+]
Orain arte desgaituak ez diren pertsonekin lehiatu da Uharteko Ipar Eski Taldeko Eneko Leyun eskiatzailea (Iruñea, 1998). 2024-2025 denboraldian, lehenengo aldiz parte hartu du Adimen Urritasuna duten Pertsonentzako Iraupeneko Eskiko Espainiako Txapelketan. Urrezko... [+]
Joan den urte hondarrean atera da L'affaire Ange Soleil, le dépeceur d'Aubervilliers (Ange Soleil afera, Aubervilliers-ko puskatzailea) eleberria, Christelle Lozère-k idatzia. Lozère da artearen historiako irakasle bakarra Antilletako... [+]
Endometriosiaren Nazioarteko Eguna izan zen, martxoak 14a. AINTZANE CUADRA MARIGORTAri (Amurrio, 1995) gaixotasun hori diagnostikatu zioten urtarrilean, lehen sintomak duela lau urte nabaritzen hasi zen arren. Gaitz horri ikusgarritasuna ematearen beharraz mintzatu da.
Duela aste batzuk, gurean egon ziren El Salvadorko eta Kanarietako emakumeen eskubideen aldeko hainbat aktibista. Sexu- eta ugalketa-eskubideez eta eskubide horiek urratzeak emakumeengan dituen ondorioez aritu gara; hala nola El Salvadorren berezko abortuak izanda homizidio... [+]
Zuberoako ohiturei buruzko bi liburu ditut gogoan. Batek XX. mendean aritu izan diren 180 dantzari eta soinulari aipatzen ditu. Haien artean, emakumezkorik ez da agertzen. Besteak, pastoralei egiten die errepasoa eta hor emakumeak aipatu aipatzen dira, baina omisio esanguratsuak... [+]
1984an ‘Bizitza Nola Badoan’ lehen poema liburua (Maiatz) argitaratu zuenetik hainbat poema-liburu, narrazio eta eleberri argitaratu ditu Itxaro Borda idazleak. 2024an argitaratu zuen azken lana, ‘Itzalen tektonika’ (SUSA), eta egunero zutabea idazten du... [+]