Urte amaiera aldera ohikoa izaten da pasa den urteari errepaso bat ematea. Horrelako zerbait egin nahi dut nik Iruña-Veleiari buruz (aurrerantzean I-V) ARGIAk eskaintzen dituen 4.500 karaktereak baliatuz. Tarteka hainbat idatzi eta bideo txertatu ditut kakotx artean, bilatzailearekin interneten kontsultatzeko.
Urtarrilean, I-Vko aztarnategian egiten diren bisita gidatuen egutegia jaso nuen. Josetxo Mendiak, I-V Martxan taldeko kideak, bisitaldi gidatuak eskaintzen ditu hilero, lehen igandetan, eta urtean zehar aztarnategian gertatzen diren gorabeheren berri ematen du. Bisita gidatuekin J. M. Elexpuru eta Maritxu Goikoetxea hasi ziren 2015ean eta arrakastatsuak izaten ari dira.
Maiatzeko bisitaren ondoren albiste lazgarri bat bidali zuen, esanez hondeamakina erabiliz kristoren txikizioa egiten ari zirela harresien inguruan eta bideoa bidali zuen: “Gaur ikusitakoa: hondeamakina jo ta fuego Iruña-Veleian”. Irailean, bisitaldi osoaren bideoa: “Iruña-Veleian bisita gidatua Josetxo Mendiarekin”.
Hondeamakinaren kontu honek soka ekarri zuen. Halako triskantza ikusita SOS Iruña-Veleia eta Iruña-Veleia Martxan taldeek salaketa jarri zuten Gasteizko epaitegian, arkeologo baten txostenaz lagunduta. Salaketaren berri jakitean, Arabako Foru Aldundia gogor oldartu zitzaien: “Iruña-Veleia: ‘Conspiranoicos’, sentencia Diputación”.
Epaitegiak lau hilabete geroago erantzun zuen: “Epaileak atzera bota du salaketa. Aldundiak ez omen du inolako kalterik egin”. Errekurtsoa jarrita dago.
Iruña-Veleiari buruz urteko errepasoa egin nahi nuke.
Abendua. Hondeamakinak lanean jarraitzen du: "Aztarnategia hondatzen ari dira inpunitate osoz"
Maiatzean, Patxi Zabaletak elkarrizketa eskaini zion Goiena Telebistari Irulegi, Veleia eta euskara lotzeko. Merezi du elkarrizketa osoa ikustea: “Euskararen historia ezin daiteke idatzi Iruña-Veleia bezalako aurkikuntzak alde batera utzita”.
Ekainean “Behin-behineko Bibliografia Iruña-Veleia” izeneko bilduma sareratu genuen Goienari esker. Helburua, I-Vren inguruan publikatu baina sakabanatuta zegoena biltzea eta modu errazean kontsultatzeko eran jartzea, dokumentuen jatorrizko hizkuntzan eta I-Vri buruz dauden bi iritziak eskainita.
Irailean, Mapi Alonso Fourcaderen liburuaren aurkezpena: “Excepcionales hallazgos en Iruña-Veleia. Representación en tres actos”. Eta azpititulu bezala. ‘Revisión crítica de lo acontecido en las Juntas Generales de Álava durante la legislatura 2007-2011’. Epe hori oso erabakigarria izan zen I-Vren bilakaeran; Mapi Arabako Batzar Nagusietan egokitu zen eta I-Vri buruzko auzia oso gertutik jarraitu ahal izan zuen. Beraz, kontutan hartzeko liburua, garaiko dokumentu eta aktetan oinarrituta: “Mapi Alonsoren liburuaren promozio-bideoa ikusgai, Eliseo Gil, Idoia Filloy eta K. Van den Driessche-ren testigantzekin”.
Azaroa. ‘Harris Matrix’ I-Van erabili zuten indusketa metodoa da, gaur egun munduan gehien erabiltzen dena. Bere asmatzailea, C. Edward Harris, I-Vn izan zen eta LURMENen indusketa lana onartu zuen, grafitoen faltsuketa ezinezkoa zela esanez: “Edward Harris, en el aniversario de su método, se acuerda de Iruña-Veleia / Edward Harris, bere metodoaren 50. urteurrenean, Iruña-Veleiaz gogoratu da”.
Azaroan I-Vren historiako egun beltzaren urteurrena: duela hamabost urte, azaroaren 19an, aztarnategitik kanporatuak izan ziren Eliseo Gil, Idoia Filloy eta langileak, aztarnategian hamalau urtez industen aritu ondoren. Mapi Alonsok bere liburuan demostratu duenez diputazioak arbitrarioki hartutako erabakia izan zen, ustez Batzorde Zientifiko-Aholkulariaren lanetan oinarritua, baina Batzordearen Aktetan ez dago erabaki horren berririk.
Kanporaketaren harira hainbat idatzi argitaratu ziren komunikabideetan, hala nola: “Iruña-Veleiako aztarnak bahitu zituztenetik 15 urte bete dira”, “2008-11-19”, “EA, Bildu, EAJ: Iruña-Veleiaren egia zor diozue herriari” eta “Iruña-Veleia: Arabako Diputazioa epaia manipulatzen ari da”.
Aipagarria, baita ere, ‘Frankotiratzaileak’ taldeak eginiko bideoa: “Familia Fotoa (Foto de Familia)-2023-Youtube”, 2007tik garbitu gabe, eta garbitzeko asmorik gabe, dauden 59 kaxetako ehunka edo milaka piezen inguruan.
Abendua. Hondeamakinak lanean jarraitzen du: “Aztarnategia hondatzen ari dira inpunitate osoz”. Kontuan hartzekoa da Eliseo Gilen taldeak hilobiak aurkitu zituela umeen hezurrekin harresiaren kontra itsatsitako etxe barnetan. Bestetik, I-Vrako planei buruz honela zioen iaz aldundiko Kultura diputatuak: ‘Iruña Veleia ondarea ikertzeko eta kontserbatzeko aztarnategi-eskola eta praktika-laborategi bihurtzea da gure helburu nagusia’. Eta honela, dena nahaspilatuz?
Tomas Elortza Ugarte
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]
Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]
Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]
Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]
Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]
Hezkuntza publikoko irakasleok hamabost urtetan berriztu gabeko lan-hitzarmena eguneratzeko eta hobetzeko beharra eta eskubidea dugu. Horretarako, benetako negoziazio batean murgilduta egon beharko genuke, baina errealitatea negargarria da. Negoziazio batean, alde oro ados... [+]
Badira bi aste beste behin makroproiektuei kaleetan oposizio argi bat erakutsi geniela. Milaka eta milaka pertsona atera ginen kalera dinamika suntsitzaile honek amaitu behar duela aldarrikatzera. Bada, dirudienez horrek ez du lurraren suntsiketaren aldeko politikarietan inolako... [+]
Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]
Hizkuntzakeriatik edo glotofobiatik eta, zer esanik ez, euskararen aurkako gorrototik, askotan ikusi izan dugu gure euskara makila guztien zahagi bihurturik. Azkena, Anton Arriola Kutxabankeko presidentea ibili zaigu makilakari lanetan gure hizkuntzari astindu eta makilakada... [+]
Ez dezazuela lotura hau Ezkiotik bilatu, ez eta Altsasutik ere, are gutxiago Ebro ibaia Castejonetik zeharkatuz. Euskal Yaren eta Nafarroako AHTaren arteko lotura, edo hobeto esanda, loturak, dagoeneko errealitate bat dira. Pluralean dauden lotura horiexek dira kezkatu beharko... [+]
Ez atera zalapartarik, ez konfrontatu, ez biktimizatu... eta obeditu. Subjektu zapaldu gisa, kasu honetan euskaldun gisa, mintzo gara, zenbatetan entzun behar izan ditugu halakoak? Ironiaz, honelaxe esan zuen, duela bi urte, Euskaltzale Independentiston Topaketan, Amets... [+]
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]
Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]
Dirudienez, Euskal Herrian migrazioa arazo bilakatu da azken bi hamarkadetan. Atzerritarrez josi omen dira gure lurrak. Gure kultura arriskuan omen dago fenomeno “berri” horren ondorio. Lapurretak, bortxaketak, liskarrak… Bizikidetza arazo horiek guztiak... [+]
