Iratxe Esnaola: “Eus domeinua abantailaz josita etorriko da”
Atzo goizean aurkeztu zen PuntuEus elkartea Euskaltzaindiko egoitzan. Iluntzean berriz, Durangoko Plateruenan jaialdia egin zuten. PuntuEus elkartea apirilaren 2an eratu zen, euskararen eta euskal kulturaren arloko hainbat talde elkartuta eta .eus domeinua eskuratzea du helburu, “euskara eta euskal kultura Interneteko espazioan ikusgarri” bilakatu dadin.
Iratxe Esnaola PuntuEus elkarteko kidea da. Berarekin hitz egin dugu Plateruenako jaialdiaren osteko ajeak jo aurretik. Esnaolak hemendik aurrera egin beharreko lanaz hitz egin digu, elkartearen zabaltze asmoez, .eus domeinuak suposatzen duenaz eta webgunearen bidez ekimenari atxikimendua erakusteak duen garrantziaz.
Zerk bultzatu zintuen ekimen hau aurrera eramatera?
Informatikaria eta euskaltzalea izanik, teknologietan eta teknologiekin euskaraz bizi eta lan egitea ezinbestekoa da niretzat. Teknologietan euskaraz egiteko, software librearen hautua egin nuen eta teknologiekin euskaraz egiteko, berriz, katalanen kasua ezagutu eta Interneteko euskararen espazio propioari, forma ematea, izen bat jartzea ezinbestekoa zela sinetsi nuen. Hor hasi zen dena. Diseinatua dagoen bideari ekitea zen gure lana eta bide horretan jarraitzen dugu.
[Katalanek 2005ean lortu zuten .cat domeinua eta eredu horri jarraituz .eus domeinuaren aldeko ekimenaz gain, beste batzuk ere sortu dira: .gal (galegoena), .bzh (bretoiena), .cym (galesena)].
Zer fasetan daude .eus domeinua lortzeko eman beharreko pausuak?
Hasierako urratsetan gaude soilik, baina urrats gutxi eman ditugun arren, emandakoak handiak dira. Eus domeinua Euskara eta Euskal Kulturaren Komunitatearen (EEKK) domeinua izango da eta, komunitate bati erantzuten diolako, komunitate hori ordezkatuko duen erakunde edo elkarte bat eratzea ezinbestekoa da. Alegia, eskaria aurkezteko, komunitatea artikulatu behar da eta hori da orain arte egin dugun lanik garrantzitsuena: PuntuEus Elkartea sortzea. Horretarako, eremu ezberdinetako hamaika erakunde eta elkarte bildu gara. Baina abiapuntua besterik ez da. Alegia, PuntuEus Elkartea ahalik eta gehien zabaldu behar dugu, EEKK modu esanguratsuan ordezkatu behar baitu. Lehen lan handia, beraz, PuntuEus Elkartearen sorrera izan da. Orain elkartea zabaldu eta eskaria aurkezteko uneari begira prestatu behar gara, onartuko den eskari bat aurkeztu ahal izateko.
Behin eskaria aurkeztuta, .eus domeinua aitortuko digutela uste al duzu?
Zalantzarik gabe, bai. Eus domeinua lortzeko, domeinuen esleipenaz arduratzen den nazioarteko eta irabazi asmorik gabeko ICANN erakundeak, gure eskaria onartu behar du. Labur-labur esateko, Euskara eta Euskal Kulturaren Komunitatearen babesa, bideragarritasun teknikoa eta bideragarritasun ekonomikoa erakutsi behar ditugu. Alegia, EEKK-k benetan domeinua nahi duela eta horregatik babesten duela, teknikoki suposatzen duen guztia egiteko modua badugula eta aurrera begirako .eus domeinuaren proiekzio erreal eta bideragarri bat ere egina dugula erakutsi behar dugu. Hori dena ondo egiten badugu, onartuko digute eskaria. Beraz, neurri batean gure eskuetan ere badago, nahiz eta azken erabakia, zalantzarik gabe, ICANNen eskuetan egongo den.
Noizko aurreikusten da hori?
Oraindik ez dakigu eskaria noiz aurkeztu ahal izango dugun, ICANNek berak markatzen baititu epeak. Aurtengo urri ingururako edo aurreikusten da, baina ezin da jakin. Demagun halere, urrian eskaria aurkezten dugula. Urtebete beharko da, gutxienez, behin-betiko erantzuna ezagutzeko. Bidea luzea da beraz, pazientzia eta lana lagun izanda egin beharrekoa.
Lortuz gero, zer baldintza bete beharko dira .eus domeinu bat eskuratzeko?
Eus domeinua eskuratzean, PuntuEus Elkartea, PuntuEus Fundazioa bilakatuko da. PuntuEus Elkartearen ardura, .eus domeinua eskatzeko egin behar diren lan guztiak egitea da. Behin onartua denean, PuntuEus Elkarteak bukatu du bere lana. Une horretan, .eus domeinua martxan jarri eta martxan mantendu behar da eta hori PuntuEus Fundazioak egingo du. Fundazioa izango da .eus domeinuaren administrazioa, kontrola eta kudeaketaren arduraduna. Eta berari eskatu beharko zaizkio domeinu izenak. Irizpideak aurrez markatu beharko dira, eskarian bertan, ICANNek eskatu egingo dizkigulako. Ez dira oraindik zehaztu, baina proiektuaren bideragarritasuna bermatuko duten irizpide guztiak hartu beharko dira kontutan.
Eus domeinua lortzeak zer abantaila ekarriko dizkigu?
Eus domeinua abantailaz josita etorriko da. Interneten EEKK-k izango duen izena izango da, sinbolo bat, EEKK bera Interneteko espazio birtualean identifikatzen lagunduko duen ikur bat. Sinbolo hori euskara eta euskal kulturaren sustapenerako tresna izango da, mundu mailako hizkuntza politikarako tresnatzat har baitezakegu. Modu berean, noski, EEKK bera ere indartuko du eta euskal hiztunen artean IKT eta Internet zabaltzen, eta Informazioaren Jendartea deitzen zaion hori indartzen ere lagunduko du. Euskara eta euskal kulturari nazioarteko aitortza eskainiko dion ikur bat izango da, ikur birtual bat, Internetek berezkoa duen kultura-aniztasuna egiazkoagoa bilakatuko duena.
Euskal internauten babesik ba al du ekimenak?
Nik, zalantzarik gabe, baietz esango nuke. PuntuEus Elkartearen aurkezpenera arte, ez da atxikimendu pertsonalik egiteko aukerarik izan. Orain badago bide bat. Webgunearen bitartez atxikimendua erakutsi daiteke eta hori ere eskarian sartuko da.
Martxoaren 8an kalera ateratzera deitu ditu herritarrak mugimendu feministak, "desberdinkeriek bere horretan" dirautelako. Zapalkuntza mekanismo berriak agertu direla salatu dute, eta feminismoa "ezkerreko borroken erdigunera" eramateko beharra... [+]
Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.
Une delikatua igarotzen ari den zure lagun minak Taylor Swiften kontzertura joatea proposatu dizu, baina kide zaren elkarte ekologistak elkarretaratzea deitu du, abeslariak sortuko duen kutsadura salatzeko; nora joango zara? Dilema etiko horri erantzun diote gazteek, baita... [+]
Otsailaren 24tik eta martxoaren 1era bitartean, astebetez 60 lan proiektatuko dituzte Punto de Vista zinema dokumentalaren jaialdian. Hamar film luze eta zazpi labur lehiatuko dira Sail Ofizialean; tartean mundu mailako lau estreinaldi eta Maddi Barber eta Marina Lameiro... [+]
"Gasteiztik egin ezean, ez da egingo", adierazi du PSNren bozeramaile Ramón Alzorrizek. Kontra azaldu dira Geroa Bai, UPN eta PP.
Larunbatean egindako prentsaurrekoan adierazi dute manifestazioa ekainak 14an Donostian egingo dutela. 130 kolektibo, alderdi politiko eta sindikatu batu zaizkie eta "atxikimendu kanpaina oraindik zabalik dagoela" gogorarazi dute.
Plazara, AEK, Uda Leku, Dindaia eta Ebete antolakundeak Baionan elkartu dira Famili'on egonaldi ibiltariaren lehen edizioa aurkezteko. Hizkuntza mailaren arabera eskaintza bat edo beste egongo da eta haur zein gurasoentzat izango da udaberrian.
Neska adingabeari sexu abusuak era jarraituan egin zizkiola frogatutzat jo du Bizkaiko Lurralde Auzitegiak.
1989tik 2014ra, Frantzia mendebaldeko hainbat ospitaletan egindako erasoengatik epaituko dute. 74 urte ditu Joel Le Scouarnec zirujau ohiak, eta espetxean dago beste lau sexu eraso kasurengatik.
Iratxeren Bidasoaldeko Lagunak ekimenak deituta, dozenaka lagun kalera atera ziren atzo Iratxe Sorzabal preso politiko irundarraren absoluzioa eskatzeko eta behingoz etxera ekartzeko, torturak salatzeaz gain.
Azken asteetan François Bayrou Frantziako lehen ministroaren harira ezaguna egin bada ere, aspalditik dira albiste Betharram eskola katolikoko apaizen gehiegikeriak. Lau urtez barnetegian ikasle izan zen Paxkal Indo lapurtarrarak Euskal Irratiaki adierazi eta ARGIAk... [+]
Greenpeaceko kideak Dakota Acces oliobidearen aurka protesta egiteagatik auzipetu dituzte eta astelehenean aztertu du salaketa Dakotako auzitegiak. AEBko Greenpeacek gaiaren inguruan jasango duen bigarren epaiketa izango da, lehenengo kasua epaile federal batek bota zuen atzera... [+]
Otsailaren 17an Txinako Alderdi Komunistaren arduradun gorenak bildu ziren bertako enpresa pribatu handienen zuzendari nagusiekin. Ez da ohikoa aldi eta areto berberean Huawei, BYD, New Hope, Tencent, SWSC, Yushu, Xiaomi edo DeepSeek bezalako konpainien nagusi gorenak bilduta... [+]
Ikerketa bat egin dute Alemanian, hauteskundeen atarian: kontuak sortu dituzte TikToken, X-n eta Instagramen, eta aztertu egin dute algoritmoak zer nolako edukiak erakusten dituen. Guztietan, algoritmoak eskuinera eta eskuin muturrera jotzen du gehien, TikToken nabarmen.
Ekitaldian, Mileik motozerra bat oparitu dio Muski, murrizketa sozialen sinbolo eta aldarri gisa.