Bost eta sei urte artean igaro dira Guardia Zibilak 47 euskal herritar hauek atxilotu zituenetik. Batzuk espetxeratu egin zituzten, eta guztiak auziperatu. Ordutik baldintzapeko askatasunean izan dira Espainiako Auzitegi Nazionalean epaituak izateko zain.

Auzipetuek prentsara bidalitako ohar batean jakinarazi dutenez, urte hauetan guztietan presente izan dute edozein unetan epaiketa aurrez aurre izango zutela. Hamabost egunean behin joan dira epaitegietara sinatzera, eta Espainiako Estatutik ateratzeko debekua izan dute. "Egoera honek gure bizitzak baldintzatu ditu, gureak eta gure ingurune hurbilarenak, maite ditugun eta gaituzten horienak. Guk espetxearen mamua dugu parez pare. Gure hurbilekoek gure ausentziaren, sakabanaketaren eta finean maite duten pertsona bat preso izatearen mamua dute parez pare. Egoera gogorra da beraz, ez dugu ukatuko", adierazi dute.

"Kausa justu baten alde antolatu gara"

"Euskal preso politikoen eskubideen aldeko mobilizazioak antolatzea, presoen osasuna zaintzea, presoak epaitegietan defendatzea, bitartekari lanak egitea, presoen senideak izatea eta sakabanaketari aurre egiteko antolatzea. Hau izan da gure lana, eta hau da epaitzera doazena".

"Kausa justu" baten alde antolatu direla diote, "elkartasuna antolatu dugu, giza eskubideak aldarrikatu ditugu, eta preso eta iheslariak herrian egon daitezen lan egin dugu". Adierazi dutenez, beren printzipio etiko eta politikoei loturik aritu dira uneoro.

Beren hitzetan, "Estatuaren estolderietan sorturiko auzibide hau astakeria juridiko eta soziala da". Beren lana erabat publikoa izan dela eta helburu argiak izan dituela adierazi dute: "Euskal presoen eskubideak errespetatuak izatea, Euskal Herrian justiziazko bake egoera bat behingoz finkatzeko".

Mundu osoan ematen ari den "inboluzioa" eta eskubideen urraketa "itzela" dela salatu dute, eta horren adibide dela euskal presoek bizi duten egoera. Altsasuko gazteen eta Kataluniako kasuak gogoan izan dituzte. 

Jakinarazi dute ez direla geldirik egongo eta epaiketaren bidegabekeria salatuko dutela, "behar den lekuan eta behar den guztietan". Bide hau beste herritarrekin batera egin nahi dutela adierazi dute, "herritarrak garelako egoera aldatu eta justiziarako bidea egiteko bermerik eraginkorrena".

Azkenik, "etorkizun berri batean" sinesten dutela diote, "justizian, inolako indarkeriarik gabe eta bakean bizi den Euskal Herri bat nahi dugu. Egia, enpatia eta zubigintzaren bidez, gure eskuak eta gogoak prest daude bide hori egiteko".

Auziaren nondik norakoak

Auziaren instrukzioa Eloy Velasco epaileak egin du. Epaimahaia osatzen dute Alfonso Guevarak –lehendakaria–, Clara Bayarrik –ponentea– eta Guillermo Ruiz Polancok. Fiskalak ia 600 urteko espetxe zigorra eskatu du 48 auzipetuentzat. Guztiei leporatzen die talde armatuko kideak izatea, salbu eta bati, honi talde armatuarekiko kolaborazioa leporatzen dio. Leporatzen zaizkien gertaera guztiak 2012, 2013 eta 2014koak dira, ETAk borroka armatua utzi ondorengoak –2011ko urriak 20–.

Guevara magistratua oso polemikoa da Auzitegi Nazionalean, bere tonu zakarragatik edo beste kide batzuekin eta auto-gidariekin izandako istiluengatik, besteak beste; hala ere, badu zorrotz ospea ere eta esaten da ez duela men egiten beste botere batzuk saiatzen direnean bere esparruan sartzen.

Clara Bayarrik aurrerazale ospea du espainiar judikaturan eta, esaterako, herriko tabernen makrosumarioan boto partikularra eman zuen epaian, jarritako zigorrarekin desadostasuna agertuz. Bere ustez, funtsean, orduan zigortutako gehienak jarduera politikoa egiten ari ziren, leporatzen zitzaizkien delituak ez zeuden zigor kodean eta, gainera, ez zen nahiko froga aurkeztu auzipetuak  ETArekin lotzeko.

Ahozko auziak ez du datarik oraindik eta luzerako joko duela dirudi. Itxuraz, ez da egingo 2018ko udazkenaren aurretik. Irailaren amaieran fiskaltzak bere zigor eskaera egin zuen eta orain akusazio partikularrak –AVT eta Dignidad y Justicia– beren eskaerak egin behar dituzte. Ondoren abokatuen defentsa idatziaren txanda helduko da.

Gaiarekin lotuta, Herrira auzia: 600 urteko espetxe zigorra presoak babesteagatik erreportajea irakurgai da.

Albistea osatzen ari gara.