Iraila da fruta, alaitasuna eta festa
"Iraila udazkeneko maiatza”, dio esaerak. Giroz hala dirudi, urte gehienetan; aurten, ordea, udaburu beroa ederki asko imitatuz joan da. Aurreko hilabeteetan eta irailean bertan ere hotz punttu batzuk izan dira eta landare batzuek lezioa eman digute.
Hotza etortze horrek landareen alarma pizten du eta, zer gerta ere, uzta aurreratu egiten dute, benetako hotz sasoia etortzerako haziak irauteko, eta gero ernetzeko nahikoa janari izan dezan eta behar bezala jantzita izan daitezen. Ez dezagun ahantz: landareek ez dute fruitua guk jateko edo pitar bihurtzeko ematen, beraien kastari eusteko berak bezalakoak sortuko dituzten haziak barreiatzeko baizik. Inoiz baino azkarrago heldu dira uzta asko: kuiak (Cucurbita spp.), sagarrak (Malus domestica), mahatsa (Vitis vinifera)…
Hotz horrek udazkena aurreratu egin die landareei, eta fruitua ematea bezala, negurako gainontzeko prestaketak ere aurreratu egin dituzte. Tartean baita hostoa bota ere. Ez nola hala ordea. Aurretik hostoetako energia berreskuratu eta jaso egiten dute, klorofilatik hasita, eta bide horretan beste pigmentuak azaltzen dira; bai, honezkero jabetuko zinen paisaiaren koloreak aldatu direla, aldatzen ari direla, eta eguzkiak gero eta beheragotik jotzen duenez, are nabarmenago. “Udazkena bigarren udaberria da, hosto bakoitza lore bihurtzen baita”, esan zuen Albert Camusek.
Udazkentxo horren ondoren, bigarren maiatz tankerako hori etorri da eta udaberrixka horren bi seinale nabarmen ikusi ditut. Batetik, fruitu arbola askok loraldi ttiki berri bat ireki dute; gure etxean behintzat sagarrondoek, gereziondoek (Prunus avium), iransagarrek (Cydonia oblonga) eta udareondoek (Pyrus comunnis). Bigarren seinalea ikusgarriagoa izan da: udako bero zakarrekin hostajea ia erabat ihartzeraino zapuztu eta fruituen azala zaildu eta gogortu zituzten kuiak (Cucurbita spp.) biziberritu egin dira. Izugarrizko indarrarekin hosto berritu dira eta loreak ireki eta irekitzeari ekin diete udara berri baten itxaropen handienarekin bezala. Etxeko erlezain Matteok lehengoan gauza bera esan zidan: bere baratzean ere kuiak horrelakoxe harrotasunarekin bizitzen ari direla garai hau, mundukada gerra ez balitz bezalaxe; den bakarra, garrantzitsua den bakarra, bere udaberri hori balitz bezala.
Klima eta giroa landare bakoitzak bere erara bizitzen du eta batzuen lagina besterik ez dira aipatutakoak; beste askok ez dute horrela sentitu irail hau, eta bere erara moldatu dira. Guk bezala, bakoitzak bere azala; aldamenekoa zamarrarekin eta galtza motzetan ni. Izan ere, niretzat: “Iraila da fruta, alaitasuna eta festa”.
Apirilaren 17an, Brasilgo Eldorado do Carajás-en egin zuten lurrik gabeko 21 langileen sarraskiaren 29. urteurrena izan da. Ordutik, La Vía Campesinak data oroitzen du Nekazarien Borrokaren Nazioarteko Egun gisa, lurrerako eskubidea defendatzeagatik koldarkeriaz erail... [+]
Maiatzaren 22tik 23ra bitartean deklaratu beharko dute auzipetuek. Gazteek salatu dute instituzioak "geroz eta gehiago" ari direla mugatzen protestarako eta mobilizaziorako eskubide politikoa, eta 'Bajadikako 27ak' izenarekin sortu dute plataforma bat. Maiatzaren... [+]
Sasoitsu, osasuntsu eta bizipozez gainezka egotea dut helburu. Jaten dudanak, egiten dudanak eta pentsatzen dudanak eragina du oreka eta malgutasuna lortzeko eta tentsioa saihesteko.
Egurra diamanteak baino arraroagoa, bakanagoa da. Bai, unibertsoan errazagoa da diamanteak topatzea egurra baino.
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
Anbotoko Mari ezagutzen dugu askok, Aralarko dama, Aketegiko dama eta beste izen ugariz ere ezaguna dena. Amalur izaki gorputza hartua da Mari, gure jainkosa, euskaldunon artean ezaguna. Soineko apainez jantzitako andere bezala aurkezten da herri askotan. Baina nor ote da Mari... [+]
Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.
Sendabelarrak non bildu galdetuz idazten didate eta bide bazterrei erreparatzeko esan ohi diet. Erromantizismoak kalte egin digu bizitzako esparru askotan eta hemen ere bai, sendabelarrak ez baitaude mendi tontorretik gertu dauden bide zidorretan (bakarrik), ezta kostatik bertan... [+]
Apirilak asaba zaharrengana garamatza. Apirila urte osoaren gakoa izango da. Lurrak antolatzea, ongarriketa osatzea, haziak plantatzea, pardak, makilak, sareak, lokarriak atontzea… Hamaikatxo lan bada, sasoi berrirako urratsik handiena, gero uda eta udazkena azkurriz eta... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]