Iragan baten konkista
Dagoeneko ohartuko zinetenez, iragana orainaldiko gatazken joko-zelai da, izan ere, eztabaida historiografikoek ezin diote aktualitateari iskin egin. Euskal Herrian, esate baterako, agerikoak dira euskalduntze berantiarraren teoriak zein Nafarroaren konkistaren izaeraren inguruko eztabaidek dauzkaten inplikazio politiko eta identitarioak.
Espainian antzera gertatzen da. Han duten eztabaida historiografiko gogorrenetako bat Errekonkistaren ingurukoa da. Iberiar Penintsulako lurralde zabalak 711. eta 1492. urteen artean Al-Andalusen, hau da, erresuma musulmanen, mende egon ziren. Bada, Errekonkista esaten zaio iberiar penintsularen iparraldeko erresuma kristauek Al-Andalusen aurka egindako kanpaina militarrei eta mendez mende gertatutako konkista prozesuari.
Kontua da, Errekonkista kontzeptua historikoa baino historiografikoa dela. Antza denez, ez zen erabiltzen XIX. Mendean Estatu-Nazio espainiarra eraikitzen hasi zen arte. Nazionalismo espainol kontserbadore eta katolikoak nazio identitatea sortzeko etsai komun bat baliatu zuen, Espainia “islamaren aurkako borrokan eraiki” zelakoan. Erdi Aroko erresuma kristauen patu historiko komuna, tartean Nafarroako Erresumarena ere, musulmanek bidegabeki ebatsitako lurraldea berreskuratzea litzateke. Geroago, historiografia eta irakaskuntza frankistak Errekonkistaren narrazioa berrerabili eta sakondu zuen nazionalismo espainolari kutsu epikoa emateko.
Alejandro Garcia Sanjuan historialariaren arabera, hiru jarrera historiografiko daude Errekonkistaren inguruan. Kontzeptuarekin kritikoak direnek diote Errekonkista kontzeptua alboratu behar dela, duen kutsu ideologiko estrukturalagatik. Halaber, Erdi Aroan ez bide ziren kontziente patu historiko nazional baten partaide zirenik, eta gainera, prozesu oso luze eta konplexua izan zen, etenez eta atzerakadez josia; esate baterako, erresuma kristauen arteko gatazkak edo musulmanen eta kristauen arteko aliantzak ohikoak izan ziren.
Beste batzuen ustez, aldiz, Errekonkista egitate historiko eztabaidaezina da. Izan ere, garai hartan hitza bera erabili ez bazuten ere, erresuma kristauetako eliteek justifikazio ideologikoak baliatu zituzten beren espantsionismo militarra legitimatzeko, esanez, besteak beste, Bisigodoen Erresumaren ondorego zuzenak zirela. Ondorioz, Errekonkista hitzari duen karga ideologiko atzerakoia kendu nahi diote, aurreiritzirik gabe erabili ahal izateko.
Alabaina, hori gertatzetik urrun, Errekonkistaren inguruko diskurtso atzerakoiak, historiagintza akademikoan gutxiengoan egon arren, gero eta gehiago erabiltzen ari dira gizartean zein politikan. Azken hamarkadatan, herrialde arabiar eta musulmanetatik lan-indar merkea inportatzen dugu eta fundamentalismo islamikoaren gorakadak zirrara handia eragin du Mendebaldean. Eskuin muturrak bi fenomeno horiek baliatu ditu, Errekonkistaren sinboloekin batera, arrazismoa eta xenofobia zabaltzeko; ez bakarrik Espainian, baita Frantziako Errepublikan ere. Han Eric Zemmourrek Reconquête! Izena jarri dio bere mugimenduari. Ez da kasualitatea.
79. urtean, Vesubio sumendiaren erupzioak errautsez eta arrokaz estali zituen Ponpeia eta Herkulano hiriak eta hango biztanleak. Aurkikuntza arkeologiko ugari egin dira hondakinetan; tartean, 2018an, gorpuzki batzuk aztertu zituzten berriro, eta ikusi zuten gizon baten garuna... [+]
Luxorren, Erregeen Haranetik gertu, hilobi garrantzitsu baten sarrera eta pasabide nagusia aurkitu zituzten 2022an. Orain, alabastrozko objektu batean Tutmosis II.aren kartutxoa topatu dute (irudian). Horrek esan nahi du hilobi hori XVIII. dinastiako faraoiarena... [+]
AEB, 1900eko azaroaren 6a. William McKinley (1843-1901) bigarrenez aukeratu zuten AEBetako presidente. Berriki, Donald Trump ere bigarrenez presidente aukeratu ondoren, McKinleyrekiko miresmen garbia agertu du.
Horregatik, AEBetako mendirik altuenari ofizialki berriro... [+]
Andeetako Altiplanoan, qocha deituriko aintzirak sortzen hasi dira inken antzinako teknikak erabilita, aldaketa klimatikoari eta sikateei aurre egiteko. Ura “erein eta uztatzea” esaten diote: ura lurrean infiltratzen da eta horrek bizia ekartzen dio inguruari. Peruko... [+]
1936ko Gerran milaka haurrek Euskal Herria utzi behar izan zuten faxisten bonbetatik ihes egiteko. Frantzia, Katalunia, Belgika, Erresuma Batua, Sobietar Batasuna eta Amerikako herrialdeetara joandako horien historia jasotzeko zeregin erraldoiari ekin dio Intxorta 1937... [+]
49 urte eta gero Espainiako Poliziak Gasteizko Maria Sortzez Garbiaren katedralean eraildako bost langileak oroitu dituzte beste behin astelehen arratsaldean. Milaka pertsona batu dira Zaramagatik abiatutako eta katedralean amaitutako manifestazioan. Manifestari guztiek ez dute... [+]
Martxoaren 30erako Iruña-Veleia martxan, SOS Iruña-Veleia eta Euskeraren jatorria elkarteek manifestaziora deitu dute, Aski da! Argitu, ez suntsitu lelopean. Azken bi urteetan "hondeatzaileak sistematikoki eremu arkeologiko oso aberatsak suntsitzeko modu... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
Urruña, 1750eko martxoaren 1a. Herriko hainbat emakumek kaleak hartu zituzten Frantziako Gobernuak ezarritako tabakoaren gaineko zergaren aurka protesta egiteko. Gobernuak matxinada itzaltzeko armada bidaltzea erabaki zuen, zehazki, Arloneko destakamentu bat. Militarrek... [+]
Ezpatak, labanak, kaskoak, fusilak, pistolak, kanoiak, munizioak, lehergailuak, uniformeak, armadurak, ezkutuak, babesak, zaldunak, hegazkinak eta tankeak. Han eta hemen, bada jende klase bat historia militarrarekin liluratuta dagoena. Gehien-gehienak, historia-zaleak izaten... [+]
Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.