Ipurtargiak desagertzen ari dira argi kutsaduraren erruz

  • Mundu osoan egindako ikerketa baten arabera, gehiegizko argitasun artifizialak, pestizidek eta habitat galerak, 2.000 ipurtargi espezieren extintzioa ekar dezakete berandu baino lehen.


2020ko otsailaren 04an - 10:52
Ipurtargiak bioluminiszentzia erabiltzen du eta ingurune osasuntsu baten seinale da.(Arg.: Commons Wikimedia)

Ipurtargiak bio-aniztasunaren seinale dira naturzaleentzat, eta haien argitxoak gure bazterretatik itzaltzen ari diren neurrian badakigu nola ari garen akabatzen lurreko bizitzarekin. AEBetako Tuftseko Unibertsitateak ikerketa egin du nazioarteko adituak galdekatuz, eta denak bat datoz esatean hiru faktore nagusi eragiten ari direla ipurtargien desagertzea: kutsadura luminikoa, habitat galera eta pestiziden erabilera.

Sara Lewis unibertsitate hartako biologia irakasleak Bioscience aldizkarian azaldu duenez, arrisku handienetakoa habitat galera da, eta munduan dauden 2.000 ipurtargietatik asko desagertuko dira geografikoki zaurgarriak diren tokietan bizi direlako. Adibide bat jarri du: Malasiako mangladiak suntsitu eta palmondoak landatzeak, hango ipurtargi ikusgarri bezain ezagun bat –turismoa erakartzeraino– galtzeko zorian utzi du.

Baina arazoa mundu mailakoa da, eta argi kutsadurak ere zerikusia dauka horrekin. Ikerlarien aburuz, argitasun artifizialak gizaki zein animalien bioerritmo naturalak eteten ditu, baita ipurtargienak ere: “Haien estalketa erritualak hondatzen ditu guztiz”.

LED argien alde iluna

Bikotekidea erakartzeko ere erabiltzen dute bioluminiszentzia ipurtargiek eta argitasun artifizial gehiegi egoteak ez die batere onik egiten. Ikerketak gaur egungo sistema ustez jasangarriagoak zalantzan jarri ditu, zehazki LED argiak. Energia gutxiago sortzen duten arren, argitasun gehiegi ematen dute sarritan: “Dirdiratsuagoa izateak ez du esan nahi hobea denik”.

Hiri eta herri askotan ari dira aldatzen argiak LED sistemara. Bonbilla mota horrekin, amaitu da Eguberrietako argien inguruko eztabaida: Bilbon iazko Gabonetan 1.200.000 milioi LED argi jarri zituzten kaleak apaintzeko. Kaleko arbolak, esferak edo noriak argiztatzeaz gain, urruneko auzoetako etxeetaraino ere iritsi da LED “ekologikoen” urdin kolorea. Ez al da paradoxa ipurtargien argi naturala ordezkatzea korronte elektrikodun diodoekin?

 

 

Eguberritako argiak Bilbon.

 

 

Gauez isurtzen den kutsadura luminikoa %2 handitzen ari da urtero, kaleko bonbilla konbentzionalak LED argiengatik aldatu ahala. Adituak “errebote efektuaz” hitz egiten hasiak dira: udal poltsikoak nabaritzen ez duenez, aurrekontu berarekin argi gehiago jartzen ari gara. Baina ez gara konturatzen argitasunak ere iluntasuna behar duela, ipurtargiek eta guk bezainbeste.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Biodibertsitatea
Lehen aldiz 1,5ºC-ko langa gaindituko du tenperaturaren igoerak 2024an

Copernicus ingurumen behategiaren arabera 2024ak errekorra hautsiko du Lurreko tenperaturari dagokionez, eta hori bakarrik ez, industria aurreko garaiko batez bestekoa baino 1,5ºC altuagoa izango da lehen aldiz.


92 hildako gutxienez
Zergatik lehertu da zerua orain Valentzian?

Denborale batek hondamendia eragin du Mediterraneo mendebaldean, eta gutxienez 92 dira hildakoak eta dozenaka desagertu daude. Halako ekaitz bortitzen arrazoiak kostaldearen txikizioan bilatu behar direla ohartarazi zuen Millán Millán meteorologoak. Eta soluzioa... [+]


2024-09-23 | Estitxu Eizagirre
"Ilargia eta landareak" 2025eko agendaren aurkezpena
Landareei eta piztiei buruzko hitzaldia, ilustrazioak eta bertsoak Tolosan irailaren 26an

Jakoba Errekondok Ilargia eta landareak 2025eko agenda eskutan, ilargiaren arabera baratzeko lanak nola antolatu azalduko du eta entzuleen galderak zuzenean erantzungo ditu. Antton Olariagak argitalpen horretarako egin dituen hamabi piztiren ilustrazioak erakutsiko ditu eta... [+]


Korrika egiten duen hegalaria

Beste hainbat intsekturen kasuen modura, hau ere “tigre” hitzaren  itzalpean izendatzen dute herrialde batzuetan. Jakina, halako izena jarriz gero espero zitekeen ehizarako trebetasuna ezin falta! Eta halaxe da, bai.


Erle beltza mehatxupean

Badira sei urte nire lehen erlezaintzako ikastaroa egin nuela. Gaur gaurkoz erlezaintza da nire ogibidea.

Lehen erleak erosi nituenean ez nekien arraza ezberdineko erleak zeudenik ere, auskalo zer erosiko nuen bakarren batek "erle beltza izango da, ezta?" galdetu zidan... [+]


Energia-enpresa nagusiek biodibertsitateari eragindako kalteen %47 ezkutatzen dute, EHUren ikerketa baten arabera

"Irudia zuritzeko" estrategiak erabiltzen dituzte energia arloko enpresa nagusiek. Ekintza positiboak azpimarratu eta inpaktu negatiboa "estaltzen" dutela ondorioztatu du ikerketan parte hartu duen EHUko doktoregai Goizeder Blancok.


Batzuen aberastasuna, gehiengoaren miseria, biodibertsitatearena barne
"Biodibertsitatearen galera: kausak eta ondorioak" hitzaldia eman zuen Iker Apraizek Azpeitian apirilean, Euskal Herria Bizirik taldeak antolatutako "Lurraren defentsan" egunaren baitan. Nagore Zalduak eta Eneko B. Otamendik hitzaldi hartan esan ziren ideia... [+]

2024-04-12 | Hiruka .eus
Itsasoaren gainazalaren tenperatura-igoerak makroalgetan izan duen eragina aztertu dute

Azken lau hamarkadetan itsasoaren gainazalaren tenperatura-igoerak makroalgen komunitateetan izan duen eragina aztertu du EHUko ikerketa-talde batek. Bizkaiko kostaldeko eremu batean sakonera-puntu desberdinak ikertu dituzte eta ikusi dute egituratzaileak diren afinitate hotzeko... [+]


“Eskolan ortu xume bat lantzeak testuingurua ematen digu planetan ditugun arazoez aritzeko”

Gasteizko Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxeetako baratzeak ikertu ditu Iratz Pou EHUko ikasleak. Zenbat eskolek dute ortua? Nolako erabilera ematen diote, zein helburu eta asmorekin? Probetxu pedagogiko eta didaktikoa ateratzen al diote baratzeari? Pourekin eta Igone Palacios... [+]


2024-04-10 | Estitxu Eizagirre
Lurraren defentsan mobilizazio eguna apirilaren 13an Azpeitian
“Enpresen eskuetan gaude eta politikan ez dago horri galga jarriko dion inor; hori are larriagoa da”

Lurraren defentsan mobilizazio eguna deitu du Euskal Herria Bizirik sareak apirilaren 13an Azpeitian, "lurraldeari eta landa-eremuari eraso egiten dioten makroproiektuekiko arbuio sozial zabala erakusteko". Deitzaileekin bildu gara.


Asfaltozko patioa zuhaitz eta landarez betetako zelai bihurtu dute Lizarrako eskolan

Jolastoki eta ikastetxeko sarrera zen asfaltozko 350 metro koadroak berdegune bihurtu dituzte Haur eta Lehen Hezkuntzako Remontival eskola publikoan, Lizarran. Landaturiko zuhaitz, zuhaixka eta landareek helburu dute, besteak beste, beroa eta hotza hobeto kudeatzea,... [+]


Basoilarra agertu da Larra-Belaguan, baina zer esatera etorri zaigu?

Desagertzeko arriskuan dagoen basoilarra ikusi dute azken egunetan Larra eta Aztaparretako naturgunean, Belaguako La Contienda bailarako eski estazioko aparkalekuan. Jokabide arraro horrek kezka sortu du biologoen artean, aurtengo negu beroak eraginda izan baitaiteke. Basoilarra... [+]


Haizearekin dantzan

Egun osoa airean, buelta eta buelta, haizearekin dantzan kometa balitz bezala… eguzkiari itzal egiteraino! Horra hor, mirua hegan. Hortik dator eguzkia lainoetan atera eta sartu dabilenean “miru-itzala” edo “miru-kerizpea” dagoela esatea, Felipe... [+]


Kosk egiten ez duen tigrea

Erreketako tigre-burruntzia Europako burruntzi handienetakoa da. Gure lurretan, gainera, oso zabalduta dago eta erraza da erreka inguruetan ikustea, etengabe hegan, gora eta behera. Arra eta emea oso antzekoak dira, ia berdinak sexu-organoak alde batera utzita.


Eguneraketa berriak daude