Ipar Irlandako gatazka armatuko auzipetzeak preskribatzeko eskatu du Erresuma Batuak
1998ko bake akordioa baino lehenago egin ziren krimenenen akusazioak ez lirateke epaitegietara helduko. Aldekoek, berradiskidetzarako derrigorrezko neurria dela diote; oposizioak esan du erabakia “iraingarria” dela biktimentzat.
Ipar Irlandako gatazka armatuarekin lotura duten auzipetzeak preskribatzeko eskatu du Erresuma Batuko Gobernuak. 1998ko Ostiral Santuko bake akordioaren aurretik egindako krimenei eragingo lieke neurriak: Erresuma Batuko soldaduen eta IRAko boluntarioen aurka egindako akusazio zein epaiketak bukatuko lirateke.
Brandon Lewis Erresuma Batuaren Ipar Irlandarako ministroak esan du lege hau “adiskidetzaren alde egiteko biderik onena” dela. Askorentzat onartzeko zaila izango den neurria dela onartu du, baina “errealitate mingarriaz” jabetu eta “egia” bilatzeko aukeratzat jo du. “Etengabeko auzi prozesuak askotan ez dira baliagarriak familientzat eta biktimentzat, eta iraganeko zauriak sendatu nahian dabilen gizartean aurrera jarraitzea saihesteko arriskua dago”.
2015 eta 2021 bitartean, bederatzi lagun baino ez dituzte inputatu gatazkako krimenengatik. Gainera, Ipar Irlandako Poliziak 1.200 kasu ditu esku artean oraindik, eta prozesua amaitzeko hogei urte baino gehiago beharko lituzkete. Ezarritako neurriek emandako emaitza txarren aurrean, Lewisek aldaketak behar direla nabarmendu du Komunen Ganberan.
Onartuko balitz, legea datorren udatik aurrera jarriko litzateke indarrean. Horrek esan nahi du une horretara arte zigortutakoei ez litzaiekeela indulturik emango. Boris Johnson Erresuma Batuko lehen ministroak erabakia “orekatua” dela esan du, eta legearen alde agertu da, Ipar Irlandak “aurrera egitea” ahalbidetuko lukeen neurria baita.
Kontrako iritziak
BBC hedabideak zabaldu duenez, Ipar Irlandako biktimen komunitateak Lewisi erreparaziorako beste bide bat hartzeko galdegin dio. Askok “justizia” eskatu diote, eta bakea lortzeko benetan eraginkorra den modu bat bilatu nahi badu, “minak eta traumak eragin dien horiekin” hitz egiteko eskatu diote.
Oposizioak eta Ipar Irlandako koalizio gobernuko bost alderdiek ere gogor egin dute lege proiektuaren kontra. DUP Alderdi Demokratiko Unionistako Jeffrey Donaldsonek adierazi du delituak preskribatzea biktimentzako “iraina” izango litzatekeela, eta ostiral honetan Lewisekin bildu nahi du Ipar Irlandako Biltzarrean erabakia eztabaidatzeko.
Erreparaziorako beste bi bide
Berria hedabidearen arabera, Erresuma Batuko Gobernuak beste bi proposamen egin ditu Ipar Irlandako gatazka armatuaren auzian aurrera egiteko. Ikerketarako batzorde independente bat eratuko dute hala nahi duten familiek beren kasuak aztertzea eskatu ahal izateko. Bestalde, biztanle eta kaltetuek beren esperientziak partekatzeko proiektu bat ere abiatuko dute.
Hainbat absolbitu
Hil honen hasieran, Ipar Irlandako fiskaltzak karguak erretiratu zizkien hiru hilketagatik auziperatutako Erresuma Batuko bi soldadu ohiri. Aurreko apirilean, berriz, IRAko kide bat hil zuen beste bi soldadu absolbitu zituzten, prozesuko irregulartasunak medio.
2021eko otsailean Erresuma Batuko Parlamentuak kaleratutako txosten baten arabera, orain arte sei militar ohiri egotzi dizkiete karguak gatazkan izandako parte-hartzeagatik. Azken kasua 2019ko apirilean egin zen. Ipar Irlandako herri akusazioak, berriz, 26 auzipetze kasu aztertu ditu 2011tik, horietako 21, paramilitarrenak.
Sinn Feinek lehen aldiz irabazi ditu Ipar Irlandako udal hauteskundeak, eta 462 zinegotzietatik 144 eskuratu ditu, duela lau urte baino 39 gehiago. Alderdi errepublikarraren ustez, horrek balio beharko luke unionismoak blokeatzen duen Stormonteko Legebiltzarra berriz... [+]
Mende laurdena bete du Ipar Irlandako Ostiral Santuko Hitzarmenak, gatazka armatuen konponbiderako erreferenteetako bat bilakatu dena munduan. 1998ko akordioaren helburu nagusia biolentziari amaiera jartzea zen. Indarkeria izugarri apaldu da, baina ez da desagertu. Berbarako,... [+]
Ipar Irlandako Parlamentua blokeatuta dago maiatzetik, DUP unionisten alderdiaren protestagatik, ez baitago ados Brexitaren ostean Ipar Irlandan Europako Batasunak jarri dituen merkataritza kontrolekin, besteak beste. Erresuma Batuaren eta Europako Batasunaren hitzarmen berriak... [+]
2022ko abenduaren 6an Ipar Irlandako mugimendu errepublikanoaren aldarrikapen historikoetako bat gauzatu zen: data horretatik aurrera, Irlandako berezko hizkuntza ofiziala da, lehenbizikoz, Ipar Irlandako sei konderrietan.
Sinn Feinek lehenbiziz irabazi zituen Stormonteko Legebiltzarrerako hauteskundeak iragan maiatzean eta horrek ematen dio gobernu autonomoa gidatzeko aukera, baina DUP alderdi unionistak uko egin dio gobernuko bere kideak izendatzeari.
Irlandaren etorkizuna hamarkada honetan erabakiko dela eta auzia benetan konponduko dela uste du Sinn Feineko presidente Mary Lou McDonald-ek. Hala adierazi du El País egunkarian.
Sei konderrietako estatua orain 101 urte sortu zen Irlandako iparraldean. Gehiengo unionista iraunkortzeko zegoen diseinatua. Sistema mota bat, non sortua izan zenean, hauteskunde barrutiak halako gisan banatu zituen ezen unionistek beti abertzale irlandesek baino bozka gehiago... [+]
Belfasteko alkatea da iragan ekainaren 3tik. Sinn Feineko alkatea. Ez da alderdi horretako lehena baina, alderdi unionisten hainbeste urtetako nagusitasunaren ondoren, oraindik ere berezia egiten da. Datorren urteko ekainera arte izango da alkate. Bere leloa:... [+]
Mother and Baby Homes Commision of Investigation (Amen eta Haurren Etxeen inguruko Ikerketa Batzordea) erakundeak gauzatu du ikerketa. Aztergaiak agerian utzi ditu Elizaren menpeko harrera etxeetan haurrek eta emakume ezkongabeek zein alargunek jasandako bizi baldintza... [+]
Ipar Irlandako Fiskaltzak iragarri duenez, froga faltagatik ez dituzte prozesatuko ustez hamahiru lagunen hilketan parte hartu zuten soldaduak. Familiek etsigarritzat jo dute erabakia.
Hizkuntza Gutxituen Europako Gutuna sinatu badu ere, Erresuma Batuak ez ditu bete itunak ezartzen dizkion betebeharrak. Kornubiera, Irlandako gaelera eta Ulsterko eskoziera dira kaltetuak, Europako Kontseiluak argitaratutako txostenaren arabera.
Europako Batasuna 1993an sortu zenetik kide berriak gehitu dira bata bestearen atzetik. Joan den ostiralera arte 28 estatuk osatu dute makro-egitura politiko eta ekonomiko hori. Izan ere, urtarrilaren 31 historiara pasako da, EBk izan duen lehen zatiketaren eguna izan delako... [+]