Ipar Euskal Herriko lehen Emakumeen Etxeak ateak zabalduko ditu ondoko hilabeteetan Urruñan. Ostegunean, ekainaren 27an, ukan dute sorrera finkatzeko biltzar nagusia eta horren berri eman digu Véronique de la Devèze militante feministak.
Ipar Euskal Herriko lehen Emakumeen Etxea bidean da. Aurkeztuko diguzu?
EBA Egiazko Berdintasunaren Alde koordinazioak eramandako proiektua da. Gizon eta emakumeen arteko berdintasunaren alde doan 2014ko legean oinarritzen da elkartea, eta Euskal Hirigune Elkargoaren sorrerarekin muntatu genuen, hain justu, instituzioen gaineko lobbying lana egiteko. Bi lan ardatz ditu EBAk, bata elkargoaren baitan eragitea berdintasunaren alde, eta bestea, Emakumeen Etxearen sorrera.
Mugimendu feministak aspaldian amesten zuenaren gauzapena duzue hor.
Bai, aspaldiko xedea da, aspaldian aipatzen genuen feministen artean. Gauzapenari lotu gara EBAren sorrerakin batera.
Nola aitzinatu da egitasmoa?
Badu sei urte horrekin gabiltzala. Hego Euskal Herriko Emakumeen Etxeen ereduan inspiratzen gara, Montreuil eta Saint-Brieuc hirietakoei ere begiratu diegu. Hau da, elkarte modura funtzionatuko duen gune feminista bat bezala irudikatzen dugu gure Emakumeen Etxea. Indarkeria pairatzen duten emakumeen harrera, sostengu eta laguntza gunea izanen da, baina horrez gain, Emakumeen Etxea emakumeentzako ahalduntzerako espazio bat izatea nahi dugu. Heziketa popularra, ekimen parte-hartzaileak, formazioak, erakusketak, konferentziak… askotarikoa izanen da eskaintza. Hainbat Emakumeen Etxe ezagutu ahal izan ditugu aitzin lanketan zehar: Tolosakoa, Zumaiakoa, Donostiakoa, Bordalekoa, Montreuilekoa, Saint-Brieucekoa... Horrez gain, galdeketa bat ere zabaldu dugu Ipar Euskal Herriko emakumeen beharrak eta nahiak hobeki identifikatzeko xedez. 192 erantzun jaso ditugu, eta ondorioa argia da: beharra hor da eta Emakumeen Etxeari buruzko esperantza handia bada.
Urruñan kokatua izanen da eta Ipar Euskal Herri osorako izatea du asmoa?
Oraingoz hitzak ditugu. Jean-René Etchegaray egon zen aurkezpenean eta sostengatuko gintuela erran zigun. Hitzordu bat galdetua diogu eta erantzunaren esperoan gara.
Ikasturte berriarekin abiatuko dugu Urruñakoa, eta lekuko emakumeen beharren arabera bideratuko du berea. Euskal Hirigune Elkargoa hamar eremutan banaturik da eta hamar Emakumeen Etxe edo behintzat permanentziarako gune izatea da helburua. Hain zuzen, ez dira behar berak Zuberoan, Baionan ala Urruñan. Erran behar da nahitara ez garela Baionan kokatu, betiko zentralismo horren kontra eragitea badelako gure gogoetaren baitan. Garapen eta koordinazio lan hori bideratzeko nahiko genuke langile bat lortu, baita denbora erdiz ariko den animatzaile bat ere. Batik bat, militante feministen parte-hartzeari buruzko aitzina egingo duen proiektua izan nahi du.
Aitzina egiteko diru iturriak bermaturik dituzue?
Oraingoz hitzak ditugu. Jean-René Etchegaray egon zen martxoko aurkezpenean eta sostengatuko gintuela erran zigun. Hitzordu bat galdetua diogu eta erantzunaren esperoan gara. Aurrekontua borobildua dugu, orain dirulaguntza eskaerak egin behar ditugu departamendu mailan, Europan… Itzalean egindako lan handia bada hor.
Zenbat militante zabiltzate proiektu hori aitzinarazten?
Eragile eta kolektibo feministak aspaldian dabiltza itzaleko lan hori eramaten. Gaur egun, hamabost bat laguntzaile gara oinarrian, eta inguruan laguntzeko prest den jende andana bada. Zabalduriko galdeketan erdiak baino gehiagok erantzun digu laguntza emateko gogoz dela. Protokolo bat dugu landurik, hain zuzen, proiektuan ahal bezain eroso sentiarazi nahi ditugulako heldu berriak. Aspaldian abiaturiko lan batera sartzea ez da baitezpada erraza, eta ekimena eskuragarri eta eroso jartzearena da esku artean dugun erronketariko bat. Karta bat ere osatu dugu, kide eta parte hartzaileentzat, baloreetan bat egiten dugula bermatzeko asmoz. Hainbat lan talde martxan dira: koordinazio orokorra, komunikazioa, programazioa, partaidetzak, finantza iturriak…
Begi onez hartu dute proiektua lekuko hautetsiek?
Urruñari dagokionez, biziki harrera eta partaidetza ona ukan dugu. Beste lurraldeetara mugituko gara, Herriko Etxeekin elkartuko gara, eta ageriko da… Erran behar da mugimendu feminista aldarrikatzaile eta indartsu bat bizitzearen une historiko batean garela, beti ere parean, horrek dakarren fronte kontserbatzailearekin, emantzipazio mugimendu orok hori dakarrelako. Fronte feminista azkar horrek laguntzen gaitu. Emakumeen eskubideei eta berdintasunari buruzko beharrak hor dira, eta aurkakoa ezingo digute erran. Emakumeen gogoa ere erreala eta serioa da eta horren kontra ezingo dira kokatu. Eraldaketarako tresna bat izanen da, lurraldeko eragileak eta lurraldea bera eraldatzera datorren proiektua da Emakumeen Etxearena.
Azken hitz bat?
Proiektu horren berri eman behar da, egitasmoaren garapenean eragiten duelako. Bistan da, laguntzaileak behar ditugu, emakume oro da ongi etorria. Eta berriz diot, eraldaketarako eta ahalduntzerako gunea izan nahi du Emakumeen Etxeak. Aitzinatu arau gure kontzientzia eta handinahia emendatu egin dira, besteak beste Emakumeen Etxe bat nahi izatetik Emakume Etxeak nahi izatera pasa garelako. Gune bat izateaz gain, tresna bat izanen da. Virginia Woolfek aldarrikatzen zuen norberarentzako logela hori izanen da Emakumeen Etxea: Ipar Euskal Herriko emakume guztientzako espazioak izanen dira.
Ziburuko Liburu eta Disko Azokaren 6. edizioa ekainaren 7an izango da. Girotzeko eta azokaren eragina inguruko herrietara zabaltzeko, aurreko asteetan zehar sei ekintza kultural antolatu dituzte Baltsan elkarteak eta ARGIAk elkarlanean. Lehena martxoaren 30ean izango da,... [+]
Izenburua aski argia da: Zuzi iraxegia. Euskal emakume idazleak eta literatura klasikoa (TZ, 2025). Eta 300 orrialdeko liburu mardulean, XIV. mendeaz gero gurean izan diren emakume idazleen gainean jardun du, irakasleari dagozkion azalpenak emanez bezainbat, testu klasikorik... [+]
Azken bi hamarkadetan indarkeria matxistaren gaia lehen lerrora ekarri du mugimendu feministaren borrokak, besteak beste, eta bikote arteko indarkeria edo “familia arazo” gisa deskribatzen zenak, eremu publikora eta kalera egin du salto. Indarkeria matxistaren... [+]
Desengainu handia hartu dute euskal feminista askok jakin dutenean Chimamanda Ngozi Adichie idazleak haurdunaldia esternalizatu duela, alegia, surrogate batek ernaldu duela bere haurra, diru truke. Guztiok izan beharko genuke feminista saiakeraren egilea da Adichie, besteak... [+]
Ostegun gauean emakume bat bortxatzea egotzita atxilotu zuten gizon bat larunbatean. Gizona kasua argitu arte zaintzapean dago. Mobilizazioa egin du Itaiak astelehenean 18:30ean, Baionako Herriko Etxean, eta horren erantzukizuna azpimarratu du.
Laura Macayaren liburua ekarri du euskarara Katakrakek. Amaia Astobizak itzuli du, feminismoaren baitako eztabaidak ireki eta beste begirada batzuetatik ekiteko helburuarekin.
Indartsua, irribarretsua eta oso langilea. Helburu pila bat ditu esku artean, eta ideia bat okurritzen zaionean buru-belarri aritzen da horretan. Horiek dira Ainhoa Jungitu (Urduña, Bizkaia, 1998) deskribatzen duten zenbait ezaugarri. 2023an esklerosi anizkoitza... [+]
Pippi Kaltzaluzeren istorioak lehenengoz kaleratu zirenetik 80 urte bete direla-eta, leku berezia eskaini diote Boloniako Nazioarteko Haur eta Gazte Liburu Azokan. Azkarra, independentea, errebeldea, lotsagabea, menderakaitza, apur bat basatia, sormen handikoa, ausarta eta... [+]
Gozamen aparta bezain deskribatzeko zaila dakar, norbaiten hitzak irakurri edo entzun ostean, zera pentsatzeak: “Horixe zen neu aurreko hartan azaltzen saiatu nintzena!”. Idazlea eta itzultzailea da María Reimóndez, eta galegoz aritzen da, hizkuntza... [+]
Bai ikastetxeek antolaturiko eskolaz kanpoko jarduerek, bai aisialdiari loturiko ekintzek eta udalekuek desgaitasunen bat duten haurrak kanpoan uzten dituzte maiz, eta hain justu, jarduera horiek bereziki onuragarriak dira premia bereziak dituzten haurrentzat. Hala dio... [+]
Orain arte desgaituak ez diren pertsonekin lehiatu da Uharteko Ipar Eski Taldeko Eneko Leyun eskiatzailea (Iruñea, 1998). 2024-2025 denboraldian, lehenengo aldiz parte hartu du Adimen Urritasuna duten Pertsonentzako Iraupeneko Eskiko Espainiako Txapelketan. Urrezko... [+]
Joan den urte hondarrean atera da L'affaire Ange Soleil, le dépeceur d'Aubervilliers (Ange Soleil afera, Aubervilliers-ko puskatzailea) eleberria, Christelle Lozère-k idatzia. Lozère da artearen historiako irakasle bakarra Antilletako... [+]
Endometriosiaren Nazioarteko Eguna izan zen, martxoak 14a. AINTZANE CUADRA MARIGORTAri (Amurrio, 1995) gaixotasun hori diagnostikatu zioten urtarrilean, lehen sintomak duela lau urte nabaritzen hasi zen arren. Gaitz horri ikusgarritasuna ematearen beharraz mintzatu da.
Duela aste batzuk, gurean egon ziren El Salvadorko eta Kanarietako emakumeen eskubideen aldeko hainbat aktibista. Sexu- eta ugalketa-eskubideez eta eskubide horiek urratzeak emakumeengan dituen ondorioez aritu gara; hala nola El Salvadorren berezko abortuak izanda homizidio... [+]
Zuberoako ohiturei buruzko bi liburu ditut gogoan. Batek XX. mendean aritu izan diren 180 dantzari eta soinulari aipatzen ditu. Haien artean, emakumezkorik ez da agertzen. Besteak, pastoralei egiten die errepasoa eta hor emakumeak aipatu aipatzen dira, baina omisio esanguratsuak... [+]