Intxaur likorea Jupiterri begira
Jupiter bere edertasun gorenean ibiliko zaigu abuztuko gauetan. Oposizioan izango da; hau da, bere itxurazko posizioa dela-eta gau guztian ikusi ahalko da eta Lurretik hurbilen dagoen sasoia da. Hartu prismatikoak eta ezagutu bere sateliteak. Gozatu!
Jupiter jainkoak bazuen ezkurra. Izan ere hitz bera erabiltzen da latinez ezkurra eta zakil- edo klitoris-mokoa esateko. Etimologiazaleen artean badago mokokada politik. Gehienek diote intxaurrondoaren (Juglans regia) Juglans izena, latineko Jovis glans hitzetatik datorrela, hau da, Jupiter bezalako jainko batentzako moduko ezkurra edo alea. Iaz duela bi mila urte hildako Marcus Verrius Flaccus hiztegigile eta poeta erromatarrak zioen jainkoak bakean uzteko. Intxaurrondoaren fruituari zokolina kendu eta geratzen den intxaurrak lepo edo ertz mehe batek elkarturiko bi erditan banatua du azala. Horrexegatik erraz hausten da. Gure Marcusek “iugulandam”, eztarria moztu behar zaiona, esaten zion. Agi danean, burua eta soina ia bereizita dauden lepoa gogora zekarkion intxaurraren ertzatxo horrek. Eta Juglans izenak “iugum glans” duela jatorri zion, hau da, lepoko ezkurra edo ezkur jugularra.
Hizkuntzalarien zipoak utzi eta goazen gozatzera. Berde daude oraintxe intxaur aleak, sokotena guri-guri. Koskan horri heltzen badiozu natoa egingo dizu, hortik nato ere esaten zaio. Arbolaren alde berde guztiek bezala natoak juglona du, eta tinteak, margoak, kosmetikoak eta jakiak egiteko erabiltzen da. Nato zikinak sortzen dituen juglona horrek edariak ere ederki belzten ditu. Iluntzeaz gain mikatz punttu dotorea eransten die. Goza dezagun horiekin.
Ardo suspergarri ederra egiten da 50 gramo hosto edo zokolin berde litro bat ardotan jarrita. Zortzigarren egunerako zurruterako pronto egongo da.
Uxualari intxaur berde ale batzuk eta belarrak nahastuta toki askotan egiten dira edari biziak. Horietakoa da katalanen ratafia ezaguna.
Italian intxaur ale berdearekin soilik egiten da “nocino” esaten dioten edari bizi-bizia. Hartu 7-9 ale eta laurdenduta jarri litro bat alkoholetan, erantsi zuritutako limoi bat, kanela makila bat eta nahi diren usain-landareak. Jarri beirazko ontzi handi samar batean eta itxi tankan hermetikoki. Jarri ontzia eguzkitan eta astindu tarteka. 5-7 asterako egina egongo da. Iragazi, eta urardotu azukre-ura gehituz nahi dugun alkohol graduraino.
Garai batean udako solstizioko gauean biltzen omen zituzten sorginek intxaurrak arboletara hanka hutsik igota. Sorginak ziren, noski, denen gustuko horrelako edariak egiteko jakintza zutenak. Sentitu zaitez zeu ere sorgin, egin ezazu intxaur-likorea eta, Jupiter planetaren abuztuko agerraldi dotorean zintzurra bustiz, xurrut, gozatu.
Mugitzeko eta ibiltzeko zailtasunak dituzten 5 urteko bi ikasleri asteroko baso-eskola saioa egokitu zaie Irungo ikastetxean: muga eta beldur artean hasitako erronkak onura, garapen eta ikasketa handiak izan ditu. "Oso babestuta dauden ikasleak dira eta basoan aske uzteak... [+]
Bigarren urtez segidan hartu du Habelarte baserritarren elkarteak Leitzako festetan, Gaztetxean, afariak emateko ardura. Nafarroako Mendialdeko ekoizle agroekologikoen produktuekin osatu dute eguneroko eskaintza, eta ehunka lagun pasatu dira abuztuaren 10etik 14ra haien... [+]
Baratzerako udako nagiak astindu ditzagun. Lehen udazkenean izaten zen sagardoaren txotx denboraldiaren hasiera, orain neguaren zilborrean izaten dugu. Ezagun katalanen bat duen edozeinek pentsa dezake sagardo gozoa calçot tipula erreekin dastatzeko atzeratu eta sortu... [+]
Errekastoa bizi doa harri eta harkaitz artean. Ur salto txikiak, ur lasterrak eta putzuak nahasten dira ibilguan zehar. Hotza dago ura, baina hala du gustuko uhandre piriniotarrak. Izan ere, korrontearen kontra igeri egitera ohituriko anfibio txiki honek ez du edozein bizitoki... [+]
Aurreko urte bukaeran Elizondoko zahar-etxearen kudeaketa publifikatzeko jauzia eman zuen Baztango Udalak, eta geroztik, haren esku gelditu da egoitzaren antolaketa. Eskualdaketa horrekin batera, elikaduraren alorrean eraldaketa sustatzea izan da udalaren erabakietako bat... [+]
Bolada harroan da. Ondo harroan. Etxe ondoraino etorri zaizkigu bere arboladiak, ahuakatediak. Ahuakatea gero eta sukalde gehiagotan ikusiko duzu eta osasuntsua dela entzungo duzu barra-barra. Bere izenak dioen bezala, Persea americana, Ameriketatik dator, zehazki Mesoamerika... [+]
Zer behar du momentu honetan gure gorputzak? Kontzientzia hartu, gure ongizatean denborak, atsedenak, mugimenduak eta garaiko elikadurak duten eraginaz. Gure ingurune naturalak, jakintzaz ematen dizkigu urtean zehar behar ditugun elikagaiak eta, hala, elikagai freskoak,... [+]
Odei Etxeberri Bimboire, Gorka Roca Torre eta beraien seme Oihan eta Miru buruaskiak dira elikaduran. Horretarako, aztertu behar izan dute gorputzak zer elikagai eta zein kopurutan behar dituen; horiek zein janaritan dauden; urtaro bakoitzean horiek denak eskuratzeko zer landu... [+]
Gaurko artikuluari ekitera noalarik Chamaemelum nobile loretxoari larranbiloa, larramilua, amasabel-belarra edo bitxeleta deitzen diozuenak ere nire gogoan zaudete; zuetako batek idatzi baitit duela ez egun asko Instagrametik “gaur Goizueta aldean kamabillua bildu dut eta... [+]
Tolosatik abiatu eta Bedaion gora egin, Menditxiki aldera. Batean Bedaio, bestean Zarate, Gipuzkoako eta Nafarroako muga-mugan gara. Hantxe dira helburu ditugun lursailak, Itxitua eta Erlo, garai batean lahar, pagadi gaur egun: Gregorio Ugartemendia Zubillagaren basoa duzu.
Duela gutxiko kontua da. Iberiar katamotza (Lynx pardinus), mundu mailako felino espezie mehatxatuenetarikoa, “galtzeko arriskuan” egotetik “kaltebera” kategoriara igaro da IUCNren Espezie Mehatxatuen Zerrenda Gorrian. Espeziea kontserbatzeko egindako... [+]
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin... [+]
Zuhaitzen eta arbolen sarobean nabil azken urte hauetan. Larrean, abaroan eta biaoan hor nabil atera ezinik. Zuhaitzei eta arbolei aparteko begirunea diedala jabetua izango zara, tarteka behinik ARGIAren Bizi Baratzea txoko honetan ibiltzen bazara. Eta azkenaldi honetan,... [+]
Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa... [+]