Historia bera politikaren joko zelaia da eta eskuinak ere iraganari begiratzen dio. Joera politiko ultren gorakadarekin batera, azken urteetan korronte historiografiko bat berpizten ari da Espainian. Kutsu frankistako narrazio historikoa duten liburuak barra-barra saltzen ari dira, Kondaira Beltzaren salaketa egiten dutenak.

Baina, zer da Kondaira Beltza delako hori? Elvira Roca Barea, Pedro Insua edo Santiago Armesilla bezalako idazle eta iritzi-emaileen aburuz, nazioartean Espainiako historiaren aurkako gorrotoa zabaltzen duen kontakizun bat dago, gutxienez XVI. mendetik heldu dena. Esaten dutenaren arabera, Kondaira Beltz hori Ingalaterrak eta Herbeherek asmatu zuten, orduan munduan nagusi zen Monarkia Hispanikoaren izen ona zikintzeko, eta Espainiarekiko aurreiritziok mendeetan barrena mantendu dira, gaur egungo espainiarrek ere ongi barneratu arte. Ustezko Kondaira Beltz horri aurre egiteko, Espainiako eskuinak herrialdearen iragana berreskuratzeko operazioa martxan jarri du. Kutsu biktimista duen diskurtso batekin, espainol izatearen lotsa gainetik kendu nahi dute, konplexuak astindu eta Espainiak munduko historiari egindako ekarpenak harrotasunez aldarrikatu.

Afera da, kontzeptua bera metodologikoki oso malgua dela, eta ondorioz, Kondaira Beltza sustatzea leporatzen diote nazionalismo espainiar kontserbadorearen kontakizun historikoarekin bat egiten ez duen orori. Konparaziora, susmagarritzat hartzen dute Iberiar penintsulako ondare musulmana, Erdi Aroko Birkonkista prozesua, morisko eta juduen kanporaketa edota Inkisizioa kritikoki berrikusi nahi izatea.

Baina eginahal gehienak Espainiar Inperioaren ondarea aldarrikatzen zentratu dituzte; Roca Vareak, esaterako, inperiofobia existitzen dela salatu du. Sarraskitzeak, esplotazioa, esklabotza eta akulturazioa gertatu izana erlatibizatu edo ukatzen dute; aldiz, harro-harro goraipatzen dituzte elkartruke kulturala, mestizaia eta garapen ekonomikoa. Gustavo Bueno filosofoak esanen lukeen bezala, defendatzen dute Monarkia Hispanikoa Inperio Sortzailea (Imperio Generador) izan zela, hau da, koloniak ustiatu eta arpilatu beharrean zibilizazioa zabaldu zuen inperio ona. Horretarako, sarri cherrypicking-a bezalako praktiketara jotzen dute; aipatzen ohi dute Isabel Katolikoak 1500. urtean esklabotza legez debekatu zuela, XIX. mendera bizi-bizirik egon zela frogatzen duten milaka dokumentu eta ikerketa dauden arren.

Eztabaidak ertz ugari ditu eta ñabardurak asko dira. Esaterako, egia da Monarkia Hispanikoaren etsaiek kolonizatzaileen sarraskiak puztu zituztela beren propagandan, eta haiek egiten zituztenak ezkutatu ohi zituztela. Egia da, halaber, indigenismo antikolonialak gizarte prekolonbinoa erromantizatu izan duela. Historian ñabardurak eta zehaztapenak garrantzitsuak dira. Dena ez da zuri edo beltz, gauzak konplexuagoak dira. Baina Espainiako eskuinak Inperioaren inguruko kontakizun horrekin bere diskurtsoa eta identitatea indartzea bilatzen du eta horretarako errebisionismo historikora jo du.

Nire uste apalean, ezinbestekoa da historiak iragan ezerosoak ikertzeko ausardia izatea. Euskal Herriak ere iragan kolonial eta esklabista izan du, eta Axier Lopezek egin duen bezalaxe, bada garaia hura ere kritikoki berraztertzeko.