Independentziaren aurkari Alcide Ponga izanen da Kanakyko presidente berria
Abenduaren 24an erori zen gobernua, Kaledonia Elkarrekin alderdi loialistako ordezkariek dimititu zutelako. Hori horrela, loialistek berreskuratu egin dute independentistek 2021ean lehen aldikoz lorturiko presidente kargua. Maiatzaz geroztik krisi politiko, sozial eta ekonomiko sakon batean murgildurik da Frantziako Estatuaren menpe segitzen duen Ozeano Bareko irla multzoa.
Alcide Ponga loialista da Kaledonia Berriko Gobernuko presidente berria, urtarrilaren 8ko bozketan hori erabakirik. Independentziaren aurkakoak gehiengoan izateak ekarri du bere garaipena: 11 ordezkarietatik seik bozkatu dute bere alde, eta parean zuen Samuel Hnepeune independentistaren alde, berriz, hiruk –Independentziaren Aldeko Batasuna deitu alderdikoak abstenitu egin dira–.
Bezperan adostu zuten gobernuaren osaketa Kongresuko 54 hautetsiek: lau aulki Elkarretaratzea-Loialistak zentro-eskuineko alderdi loialistarentzat, hiru UC Kaledoniaren Batasuna alderdi independentistarentzat eta bina Kaledonia Elkarrekin alderdi loialistarentzat eta UNI Independentziaren Aldeko Batasuna alderdiarentzat. Hots, Kanaky Frantziaren baitan gelditzearen aldeko sei eta burujabe bihurtzearen aldeko bost.
Ponga independentziaren aurkakoa da, eta Elkarretaratzea-Loialistak alderdiko politikaria da. 49 urte ditu, kanaka da, eta profesionalki nikelaren industrian ardurak ukandakoa da.
Independentistak gutiengoan
2021ean lehen aldikoz irabazitako presidente kargua galdu dute independentistek. Abenduaren 24an erori zen gobernua, Kaledonia Elkarrekin alderdi loialistako ordezkariek dimititu zutelako. Kargua uzteko erabakia azaltzerakoan ordura arteko presidentetzaren “fermutasun eza” eta egoera ekonomikoa hobetzeko politika sendo eza salatu zituzten.
Maiatzaz geroztik Kanaky Herriak bizi duen krisi politiko, sozial eta ekonomikoak ekarri du gobernuaren desegitea. Frantziaren menpe segitzen duen irla horretako giroa gogortu zen maiatzean, Parisetik xede duten lege baten harira: Hautes-errolda eguneratu nahi luke Parisek eta euren pisua "gutxitzeko" arriskua ikusten diote kanakek. 1998ko Noumeako Akordioa deusestatuko lukeela ere uste dute.
1853an indarrez kolonizatu zituzten frantsesek eta orduz geroztik, kolonia izatetik estatutu bereziko kolektibitate izatera pasa arren, Frantziaren barne izaten segitzen du Ozeano Bareko irla multzoak. Noumeako Akordioei segi independentziari buruzko hiru erreferendum izan dituzte, azkena 2021eko abenduaren 12koa, baina COVID-19 krisi sanitarioak zekartzan baldintza eskasengatik independentistek boikotatu egin zutena.
Frantziako Estatuaren aurkako protestak aitzina doaz Kanaky irlan eta errepresioak ere ez dauka etenik. Uztailaren 10ean tiroz hil du errepide blokeoan zegoen Rock Victorin Wamytan gaztea. Independentisten artean ezaguna den familia batekoa da gaztea: 1998ko Noumeako Bake... [+]
Asteazkenean, ekainaren 19an, atxilotu zituzten eta Frantziako espetxeetara bidali dituzte asteburuan. Maiatzean izandako istiluetan bortizkeria ekintzak antolatzea leporatzen diete.
Asteazken goizean eskainitako ohiz kanpoko prentsaurrekoan eman du erabakiaren berri Frantziako presidente Emmanuel Macronek. Kanaken haserrea piztu zuen legeak, errolda horren eguneratzeak kanaken pisua gutxitzeaz gain, 1998ko Noumeako Bake Akordioen muinaren errespetu-eza... [+]
Irlan egon da maiatzaren 23an Frantziako presidente Emmanuel Macron eta loialistekin zein independentistekin, alde guztiekin bildu da. "Elkarrizketa politikoa" abiarazteko prestutasuna erakutsi die, baina independentistek diote horretarako baldintzarik ez duela jarri.
Kanakyko manifestariei elkartasuna adierazteko, EH Baik eta LAB sindikatuak deituta, elkarretaratzea egingo dute 19:00etan Baionako suprefetura aitzinean.
Astelehenaz geroztik Kanaky uharteetan protestak eta istiluak ari dira izaten. Gutxienez lau hildako izan dira Frantziako Gobernuaren arabera, baita zauritu ugari eta dozenaka atxilotu ere. Frantziako Asanblea Nazionalean Pazifikoko uharte hartako hauteskunde-erroldari buruzko... [+]
COVID-19ak eragindako osasun egoeragatik independentziari buruzko erreferenduma atzeratzea galdetzen zuten independentistek, hori gabe boikotatuko zutela abisatuz. Eskaerari elkor, hitzordu politikoa burutu zuen Frantziak abenduaren 12an. %96,49ak Frantziaren mende gelditzearen... [+]
Independentziaren hirugarren erreferenduma abenduaren 12an egingo da Kanakyn, baina independentistek ez parte hartzea erabaki dute, pentsatzen baitute COVID-19agatik ez dagoela baldintza egokirik. Frantziako Estatuak, ordea, hitzorduari eutsi dio, unionisten onerako.
Aste bateko negoziazioen ondorioz finkatu dute agenda politikoa Kanakyko loialisten, independentisten eta Frantziako Gobernuko ordezkarien artean. Noumeako akordioei segi, independentziari buruzko hirugarren eta azken erreferenduma ukanen dute Kanaky edo... [+]
Noumeako Akordioetan (1998) aurreikusitako hirugarren erreferenduma 2022ko udazkenean egitea eskatu dute Kaledonia Berriko Asanblean gehiengoa duten alderdi independentistek.
Otsailaren 17 honetan bertako Kongresuko 54 hautetsiek erabaki dute osaketa berria: independentisten aldetik, UC-FLNKS eta UNI Independentziarako Batasun Nazionala taldeek hiruna aulki jaso dituzte, eta Frantziaren baitan egoteko gogoz dabiltzan L’Avenir en confiance... [+]
Botoen %53,3 lorturik, ezezkoa atera da garaile urriaren 4an burutu Kanaky herriaren independentziari buruzko erreferendumean. 2018ko bozketarekin konparatuta, baietzaren aldeko botoa 3,4 puntu igo da.
“Nahi ote duzu Kaledonia-Berria burujabetza osora heltzea eta independente bilakatzea?”. Galdera horri erantzun beharko diote erreferendum bidez urriko lehen igandean Frantziaren menpe segitzen duen Kaledonia-Berriko herritarrek. 1853an indarrez kolonizatuak izan... [+]