Indarkeria digitalaren forma berriak: Onartu gabeko pornografia sintetikoa
Aro digitalean, gero eta adibide gehiago ditugu teknologiak giza intimitatean nola eragiten duen ikusteko, eta fenomeno kezkagarriak sortzen ari dira. Azkena: onartu gabeko pornografia sintetikoa. Termino hori adimen artifizialaren bidez irudiak edo bideoak manipulatzeari dagokio. Material pornografikoa sortzeko. Ohiko pornografian ez bezala –parte hartzen dutenek beren borondatez onartzen dute edukia ekoiztea eta banatzea–, honakoan pertsonak beren baimenik gabe eta haiek berri izan gabe dira inplikatuak.
Praktika horrek kezka etiko eta legal handiak sortzen ditu, ez baitira aipatzen pertsonentzat eta gizarte osoarentzat eragiten dituen ondorio psikologikoak. Adimen artifiziala erabiltzen duten tresnen bidez irudiak, bideoak edo audio-fitxategiak manipulatzeari “deepfake” esaten zaio. Orain arte uste genuen AAren erabilera horrek albisteen egiazkotasunari bakarrik eragiten ziola. Hala ere, kasuen %96an teknologia hori erabiltzen da pornografia mota hori sortzeko, eta gehienak emakumeak dira, indarkeria mota berri horren biktimak (kasuen %99tan). Orain arte fenomenoak eragin gutxi izan du gizartean, nahiz eta emakume ospetsuek praktika hori salatu duten.
Espainiako Estatuan, Almendralejoko (Badajoz) nesken kasua dela eta, 2023an hasi ginen fenomeno berri horretaz jabetzen. Herri horretan hamar salaketa baino gehiago aurkeztu ziren, eta mediatiko bihurtu zen, eta nolabait biktimak babestu zituen. Hala ere, kasu bakan gehienak komunikabideetara salto egiten ez duten eta askotan salatzen ez diren kasuak dira. Kasu horretan, konturatzen hasi gara tresna hori adingabeen eskuetan eror daitekeela, eta biktimak ere adingabeak dira. Horrek agerian uzten du arazo bat, baina ez gara erabat jabetzen: eskura ditugun tresna digital asko erraz daude adingabeen eskuetan.
Enpresek ezin dute jakin erabiltzaileak benetan adingabeak diren ala ez, eta, gainera, kasu horietan zaila da eta jurisprudentzia falta da haur-pornografia den ala ez ulertzeko
Inork ez du kontrolatzen nork erabiltzen dituen aplikazioak edo nork sortzen dituen erabiltzaile-kontuak plataforma digitaletan. Nahiz eta maiz erabilera termino batzuek adierazten duten gutxieneko adina izan behar dela erabili ahal izateko, gero inork ez du gainbegiratzen hori betetzen denik. Lehenengo erantzukizuna adingabe horien familiek edo legezko tutoreek dute. Bestalde, adimen artifizialeko plataformak jabetzen dira beren produktuei egin diezaieketen delitu-erabileretako bat dela onartu gabeko pornografia sintetikoa sortzea, eta funtsezko eginkizuna betetzen dutela onartu gabeko pornografia sintetikoa sortzeko eta ugaritzeko.
Gainera, kontuan izan behar dugu irudiak beren zerbitzarietan ordezten direla, ez dela AA helburu horiekin erabiltzen dutenen telefonoan egiten, eta, beraz, enpresa horien erantzukizuna argia da. Enpresa horiek jarduten duten leku gehienetan dagoen lege-hutsunea da arazoa. Enpresek ezin dute jakin erabiltzaileak benetan adingabeak diren ala ez, eta, gainera, kasu horietan zaila da eta jurisprudentzia falta da haur-pornografia den ala ez ulertzeko; izan ere, teknikoki, biktimei ez zaie sexu-irainik egin horrelako edukia sortzeko, ez baitute parte hartu. Baina parte hartu ez izanak ez ditu aldatzen biktimentzat dituen ondorioak: lotsatuta dauden emakumeak, burua makurtzen dutenak, zerbaiten erantzule balira bezala.
Europar Batasunak onartu gabeko pornografia sintetikoa sartu du adimen artifizialaren lege berrian, eta ondo jasota geratzen da adingabeak direnean. Hala ere, legeak interpretazio-tarte zabala uzten du emakume helduen kasuan. AAren erabilerak eta, zehazki, pornografia sintetikoaren ekoizpenak planteatzen dituen erronkak ez dira emakumeen arazoa, gizarte osoaren arazoa baizik. Teknologia digitalen erabilera egokian hezteak berebiziko garrantzia du. Funtsezkoa da familiak eta gainerako hezkuntza-eragileak sentsibilizatzea, teknologia hori erabiltzen lagun dezaten, erabilera txar batzuk saihesteko. Gai hori eta beste asko gure “Sexualitate digitalak” online prestakuntzaren edukien parte dira.
Emaize Sexologia Zentroa
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Abenduaren 26an, aireko eraso batean, Israelgo armadak bost kazetari palestinar hil zituen. Haiekin 130 kazetari palestinar hil zituzten. Albiste horrek gauza pare bat gogorarazi dizkit, lehenengoa, benetako kazetariek jasaten duten jazarpena munduko edozein lekutan, adibidez,... [+]
Azken hilabete hauetan hainbat institututan lan egitea egokitu zait eta, uneren batean edo bestean, ikasleekin lan merkatuak eskaintzen dituen aukerez hitz egin behar izan dut. Ikasleen tipologia askotarikoa da eta hiri berean asko aldatzen da auzo batetik aldamenekora,... [+]
Historikotzat nekez har daitekeen argazkiaren erdian agertzen den neskatoa idazten ari da, zer eta izenorde zerrenda bat: ni, zu, hura, gu, zuek, haiek. Beherantz begira egonik, neskatoaren begirada nolakoa den antzeman ezinik gelditu naiz ni.
Argazkilariaren lanari soraio,... [+]
Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.
Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]
Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.
Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]
Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.
Nobedadea izan ohi da Durangoko Azokari lotzen zaion hitz entzunenetako bat. Nobedadea han, eta nobedadea hemen. Zenbaitetan, ordea, lehengokoari beste itxura ematea aski izaten da etiketa hori itsasteko. Talentu berriztagarriz birmasterizatutako CDek eta berrargitalpenek badute... [+]
Euskara txikitasunean handia den ur emaria dugu. Bertako tanta bakoitzak gure kultura ureztatzen eta biziberritzen du. Egarri den hari itsaso bete ur eskaini. Euskara putzu sakon eta ilun batetik etorri izan bada ere, guztiok atera dugu gure ur-gazi lagina, eta guztiok bilakatu... [+]
Gazteak gero eta lehenago hasten dira pornografia kontsumitzen; izan ere, bere sexu heziketa bakarra da pornoa. Nola demontre heldu gara honaino?
Gaur egun, onartu behar da Interneti esker pornografia ikustea askoz errazagoa dela. Tamalez, klik baten bidez 7-9 urte arteko... [+]
Joan den abenduaren 5ean, PPk lege proposamen bat aurkeztu zuen Nafarroako Parlamentuan, Nafarroako toki entitateetako Idazkaritza eta Kontu-hartzailetza lanpostuetan funtzionarizazioa lortzeko prozesuak bereizteko. Hori gertatuko balitz, 30 pertsona inguruk merezitako... [+]
Nazio Batuek abenduaren 10ean Giza Eskubideen Nazioarteko Eguna aldarrikatu zutenetik 51. urteurrena bete da aurten. Data horrek garrantzia hartu du Euskal Herrian eta Euskal Herriko Giza Eskubideen Behatokitik gogoetarako zenbait elementu eskaini nahi ditugu.
Nazioarteko... [+]
Bazen behin kulturaren gordailu bilakatu zen herria. Denboraren poderioz, munduko agintariek kultura adierazpide ororen aurka hartutako neurri murriztaileen erruz, herrien garra, sormena eta irudimena amatatuz joan ziren, emeki-emeki kandela bat bailitzan. Hala ere, herrialde... [+]
Elon Musken presentzia hedabideetan gora doa, suziri baten moduan, Etxe Zuriko lorategian lurreratu ostean. Lortzen ari den botereaz eta influentziaz asaldatuta omen daude beste botere batzuk eta, bere eragina gutxitzeko asmoz, X sarearen kontra kargatu dute. Azken asteetan The... [+]