Ikerketa berri batek argiratu digu: klima aldaketaz jakitun da petrolio sektorea 1980ko hamarkadaz geroztik
Science aldizkariak urtarrilaren 12an plazaraturiko ikerketak argi uzten du: ExxonMobil petrolio enpresa erraldoiak 1980ko hamarkadan jadanik zehazki bazekien bere aktibitateak klima larrialdia ondorioztatuko zuela
Ez da gauza berria, baina froga bat gehiago dugu esku artean baieztatzeko eskandalua: erregaien sektoreko boteretsuek 1970eko hamarkadaz geroztik dakite klima aldaketa ondorioztatzen dabiltzala. Iazko irailean Nicolas Goñik ARGIAn idatzitako "Klima larrialdiaren erdian, negozio eredua aldatu baino, Total-ek nahiago izaten du zalantza hauspotu eta zabaldu" erreportajean ondokoa irakurri daiteke: "Energian eta berotegi efektuko gasen isurketan ardura handiak dituzten enpresa askok aspaldidanik [1970eko hamarkadaz geroztik] garatu zituzten komunikazio estrategiak, beren eraginei buruzko zalantzak sortzeko eta beren arduren hautematea lausotzeko".
Hamarkada guztiz 0,2 graduko beroketa aurreikusten zuten garaiko dokumentuetan eta hori ari da gertatzen.
Science aldizkariak urtarrilaren 12 honetan plazaraturikoa froga bat gehiago da. ExxonMobil petrolio enpresako ikerlarien lanak eta datuak aztertu dituzte kazetariek, hainbat garaitan zientzialariek zabaldutako datu ofizialekin alderatuz. ExxonMobilen datuen "zehaztasun harrigarria" azpimarratu dute kazetariek. 1972 eta 2002 urte artean, multinazionalaren 32 barne-dokumentu aztertu dituzte, baita 1982 eta 2014 urteen artean beste egitura batzuekin plazaraturiko 72 publikazio zientifiko ere. Batez beste, hamarkada guztiz 0,2 graduko beroketa aurreikusten zuten garaiko dokumentuetan eta hori ari da gertatzen. "Zientzialari independenteek eta gobernu-zientzialariek bezainbeste bazekiten, eta seguru asko, neurriak hartzeko eta jendeari ohartarazteko adina", dio ikerketak. Hala ere, taldeko arduradunek begiek itxi eta bestelako mezu bat zabaltzen aritu ziren, zetorrena gordez. Demagun, ondokoa zioen ExxonMobileko zuzendari Lee Raymondek 2000 urtean: "Ez dugu klima-aldaketaren ulermen zientifiko nahikoa arrazoizko iragarpenen egiteko".
Union of Concerned Scientists egiturak jada 2015ean frogatu zuen ExxonMobilen jukutria. Berdin dio, logika berarekin segitzen du, munduan barna karbono-bonbak bideratuz. Iazko abendu bukaeran eman genuen erregaien sektoreko boteretsuen artean orokorturiko joera horren berri ondoko erreportajean: Aitzina doaz 425 ‘karbono-bonba’, klimaren bost inflexio-puntu bueltarik gabeko aldaketan sartuak direla kontuan hartu gabe.
Klimari buruzko datuak jasotzen dituen Copernicusen arabera, hamahirugarren hilabetez jarraian errekorra hautsi da aurtengo ekainean. Parisko Akordioan hitzartutako 1,5ºC-en helburua ez da bete eta egoera aldatzen ez bada, errekor negatibo berriak izango direla aurreikus... [+]
Ingurumena, bioaniztasuna, uraren gestioa eta haurren beharrak oinarri hartuta, ikastetxeetako patioak aldatzeko proiektu kolektiboa jarri dute martxan Pirinio Atlantikoetan; Euskal Herriko lau herrik hartuko dute parte. Iruñean ere, itzal eta landare gehiago izango... [+]
Zeintzuk dira gure benetako beharrizanak ondo bizitzeko? Zer da ondo bizitzea? Galdera hauei erantzutea funtsezkoa da gehiegikeriaren gizartean, are gehiago larrialdi klimatiko, ekologiko eta zibilizazio krisiaren garaiotan.
Azken urteotan nabaritu den beroketa globalaren emendatzea neurri batean kutsadura murriztearen ondorioa da, hain zuzen, murriztuz doazen aerosol sufredunen isurketek, berez, berotegi efektuaren zati bat konpentsatzen dutelako. Paradoxa horrek egoera berri batean sartzen gaitu,... [+]
Ostegunean hasi da uda. Hartara, udaberriko eguraldiaren balorazioa eta udakoaren iragarpena egin du gaur AEMETek. Apirila 1961az geroztik hilabeterik lehorrena izan den arren, udaberri “arrunta” izan da eta uda ohi baino beroagoa izatea aurreikusi dute.
Elba ibaiaren arroa, 1417. Lehorteak eraginda ibaiaren mailak nabarmen egin zuen behera, eta norbaitek ur maila markatu zuen harri batean, idazkun bat zizelkatuta: “Harri hau berriro ikusten baduzu, negar egingo duzu. Ura maila honetan zegoen 1417... [+]
Ozeano Barean, atoloi apalez osatuak, Marshall uharteak dira klima aldaketaren aurrean herrialde hauskorrenetakoak, itsas mailaren gorakadak zuzenki mehatxatzen dituelako. Bertako gobernuak egokitze plan sakon eta zehatz bat martxan jarri du, biztanleekin elkarlanean, behetik... [+]
Teofanes Aitorlea kronikalariak jaso zuenez, 763-764ko negua inoizko hotzenetakoa izan zen Konstantinoplan. Elurrak eta izotza hartu omen zuten bizantziar hiriburua eta Bosforon iceberg bat ere ikusi omen zuten.
Orain arte klima hoztea, besteak beste, jarduera... [+]
Frantziako Estatuaren menpe segitzen duen Indiako Ozeanoko Mayotte irlan biderkatuz doaz kolera kasuak. Uraren kudeaketa kaskarra izan ohi da eritasun horren zabalpenaren arrazoietan eta, hain justu, uraren krisi gogorrari aurre egin nahian dabiltza bertako herritarrak. Bigarren... [+]
Etiopia, Somalia eta Kenyako hainbat eskualdetan ia hiru urtez euririk gabe egon ondoren, azkenaldian urpetuak izan dira. Sasoi kontrasteak ohikoak izanik ere eskualde hartan, klima aldaketarekin larritzen dira, eta euriak hobeki baliatzeko hainbat tokiko ekimen garatzen ari... [+]
Hauteskunde-kanpainen arteko tarte gero eta estuagoan, komeni da XXI. mendeko urte erabakigarrietan sartu garela gogoraraztea. Adibide bakarra jartzearren, ozeanoen tenperatura-errekorrak etengabe gainditzeak izututa dauzka zientzialariak, eta dagoeneko ez dakite egoeraren... [+]
Munduko Meteorologia Erakundearen (MME) 2023ko txostenak erakusten du beste behin ere markak hautsi direla klimaren adierazle diren hainbat alorretan: berotegi-efektuko gasak, lurrazaleko tenperatura, ozeanoen berotzea eta azidotzea, itsasoaren mailaren igoera, Antartikako itsas... [+]
Jauzi Ekosoziala eragilea aurkeztu dute maiatzaren 4an Eibarren. Bere helburu nagusia "sistema ekozidaren aurrean, eta krisi anizkoitzen kontestu batean, Euskal Herrian justizia sozialean oinarritutako trantsizio ekosoziala bultzatzea da". Horretarako, "borroka... [+]