Ihardukitzeko gogoa eta indarra lehenik
Ahate karrankaren oihartzuna beste behin gure Euskal Herrian. Heriotzak ala ihardokipenak irabaziko ote du? Azkeneko hamarkadetan izan da heriotz mehatxu frango gure etxaldetako kabalentzat, gaitz kutsakorretarik jalgitzeko bide garbiena omen baitzen. Eta izan dira eztabaida eta borroka gorriak hemen gaindi ardi ala behi saldoak nolanahika hiltzen ez uzteko. Gehienetan ezpada beti, denak kalitu behar zirelako lehen gomendio eta manuak botere publikoetarik eta produkzione saila eramaiten zuten industria gidarietarik, beti aldean zituztela departamenduko laborantza ganbarako eta FDSEAko buruzagiak. Parrean, behin eta berritz, ELBkoak, saldo osoak erahiltzeari buru atxikitzen, gaitzaren makurrak ukatu gabe, etxaldeen geroa eta bestelako aterabide guzien zilatzeko prest.
Ez gaitu gure eskualde huntan baitezpada hunki behi eroaren gaitzak berak, baina 1996ko urtalde hartan agertu zen bezain laster altxatu ziren Confédération Paysanneko laborariak behi saldo osoen hiltzearen kontra. Dakizula orduan atrebitu behar zela botere publikoak behartzen zuenaren kontra joaterat, susmoa baitzen sekulako arriskua bazitekeela osasun aldetik. Bizkitartean, ihardukitzeak behartu zuen ikerlanen barnatzerat, eta aski laster atera zen barruki parteak begiratzen ahal zirela arriskurik gabe, eta gaineratekoak hiltegirat zoatzila.
1999 aldean mintu zen hemen gaindi ardi daldararen gaitza. Nehork gutik kasu egiten zion gaitz bitxi horri, behi eroaren gaitzarekin parekatzen ez bazen. Delako mende zaharraren azken urte hartan, bapatean heldu ziren Euskal Herriko etxalde askotarat ardi saldo guziaren kalitzeko mehatxuak. Bakarrik ginen ELBkoak errefusatzen botere publikoen manu ala mehatxu hori, eta sinesten ginuen erahiltzeaz beste aterabiderik atxeman behar zela. Erran gabe doa neke hotza dela lehen ihardukitze hori, beste aterabide buztanik ez duzularik oraino ikusten, eta dudarik gabe uste duzularik nahi duten etxalde guziek beren kabalak edo aziendak salbatu behar dituztela. Gero agertzen dira aterabideak, eta ardi daldararen kasu huntan bezala, konturatzen zira bazela lehenagotik aterabidea, baina gordetzen zautzutela.
Funtsean, beti gogoan atxiki behar da abereen osasun krisialdietan bederen, badela usu merkatu mailako arrazoin ilun bat: “statut indemne” edo ekoizpen sail bat garbi atxikitzeko lehentasuna, nun ez den hazkuntza sail baten berritz antolatzeko xede ilun eta krudel bat. Aspaldi konponduak ditugu ardi dardararen arrangurak, eta ez da izan gaitz hori Aveyron aldeko ardi arraza hemen indartzeko estakuru bat gehiago.
Artzain soil eta artzain laborari gehienek gogoan dituzte agalakziaren itzuliko kataskak. 1980 aintzinekoa izan zen lehena, 2000 ondokoa izan da azkena. Bada ni baino adituago frango ordukoak gogoratzeko eta aztertzeko. Beti izan dira hain segur eztabaidak jakiteko agalakzia gaitzarekin bizitzen ikasi behar zuen mendialdeak eta lurralde guziak. Gaitza nagusitzen hasten zen aldi guziez, botere publikoek eta gorago aipatu ditugun esku makilek atera dute aldiro azienda saldoen hiltzeko manua. Eta ELBkoak eta artzain frango jazarri dira, beren ardiak begiratu nahi baitzituzten. Ordutik harat izan dira arrangurak eta beldur handiak etxaldetan, eta kalapita ederrak administrazionearen bulegoetan. Ez da sekulan ukatu gaitza menperatu behar zenik, baina ELBtik erran da aldiro neurriek ez zutela gaitzak baino makur gehiago egin behar, eta beren aziendak begiratu nahi zituzten hazle guziak sustengatuko zirela.
Beti agertzen dira aterabideak, nahiz batzutan neurri zorrotzak jasan izan behar. Herrialde huntan frogatu da hainbeste aldiz ihardukitzeko gogoa eta indarra behar dela lehenik. Gero dira agertzen bide berriak. Ez beti ordokiak, baina urrunago eramaiten dutenak. Menpekotasunez edo teknika hutsez baino ainitzez gehiago elkartasunez eta iraunkortasunez josiak izaten baitira.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Bagira prozesuaren emaitza, Herri bidea bide-orria izan zen. Bide-orri honetan, abertzaleen helburua herriari boterea itzultzea dela aipatzen da, eta boterea itzultzeko, herriari burujabetza maila maximoa emanen dioten instituzioak herriari eskaintzea adierazten da. Zehazten da... [+]
Hizpidea jarri zuen Pello Salaburuk sare sozialetan, aipatuta hemendik hamabost urtera etorkinen pisua Bizkaian biderkatu egingo zela, biztanle guztien %22 izateraino, eta hori badela “zinez euskararen mehatxua”. Jakina, horrela botata, beste zehaztasunik gabe, azkar... [+]
Laugarrenez altxatu da eguzkia Baionako besten eremu setiatuan eta uste dut, septentrioko Euskal Herri honetan, hatsa hobekiago hartzen dugula, batez ere gure hiru diputatuak Fronte Herritar Berrikoak direlako eta olde beltz-kakia hirugarren postura zokoratu dugulako. Bi gauza,... [+]
Joseba Diez Antxustegi EAJk Eusko Legebiltzarrean duen bozeramaile berriaren iritziz, Imanol Pradales lehendakariak "esperientzia handiko emakumez eta gizonez osatutako gobernua osatu du, sektore profesionaletan errespetatuak eta Euskadirekin konpromisoa hartu... [+]
Pedrosa andere agurgarria:
Zorionak, Hezkuntza sailburu izendatu zaituztelako. Ez da ardura berria zure gainean izango duzuna aurrerantzean. Ederto ezagutu behar duzu Hezkuntza Saila, lau urte sailburuorde eman ostean. Ikasturtea bukatuta, kontu batzuk gogoratu nahi nizkizuke... [+]
Joe Bidenen narriadura kognitiboaren eztabaidak bi urte inguru ditu. Batzuetan portaera bitxia zuen, beste batzuetan ez zitzaion ondo ulertzen edo egiak ez ziren gauzak esaten zituen, semea Iraken hil zitzaiola, adibidez. Halere, establishment liberalak bere egoera kognitiboari... [+]
Ilarei buruzko artikulu bat irakurri nuen duela bizpahiru egun, Guillem Martinezena, eta ez dakit ondo ulertu nuen. Kontatzen zuen etxe azpian ezer berezirik ez zuen izozki denda bat daukala, eta azken aldian ireki orduko izaten duela jendea, bata bestearen atzean ordenatuta,... [+]
Ez dut oso argi gure bizitzak gidatzeko, banaka, botere nahikoa dugun, baina saiatzen jarraitu behar dugula bai. Taldean gauza asko egin badaitezke ere, egunero gure buruarekin borroka bakartia dugu aurrera egiteko. Gizaki gehienok, bizitzea den norabide bakarreko ur... [+]