Ihardukitzeko gogoa eta indarra lehenik
Ahate karrankaren oihartzuna beste behin gure Euskal Herrian. Heriotzak ala ihardokipenak irabaziko ote du? Azkeneko hamarkadetan izan da heriotz mehatxu frango gure etxaldetako kabalentzat, gaitz kutsakorretarik jalgitzeko bide garbiena omen baitzen. Eta izan dira eztabaida eta borroka gorriak hemen gaindi ardi ala behi saldoak nolanahika hiltzen ez uzteko. Gehienetan ezpada beti, denak kalitu behar zirelako lehen gomendio eta manuak botere publikoetarik eta produkzione saila eramaiten zuten industria gidarietarik, beti aldean zituztela departamenduko laborantza ganbarako eta FDSEAko buruzagiak. Parrean, behin eta berritz, ELBkoak, saldo osoak erahiltzeari buru atxikitzen, gaitzaren makurrak ukatu gabe, etxaldeen geroa eta bestelako aterabide guzien zilatzeko prest.
Ez gaitu gure eskualde huntan baitezpada hunki behi eroaren gaitzak berak, baina 1996ko urtalde hartan agertu zen bezain laster altxatu ziren Confédération Paysanneko laborariak behi saldo osoen hiltzearen kontra. Dakizula orduan atrebitu behar zela botere publikoak behartzen zuenaren kontra joaterat, susmoa baitzen sekulako arriskua bazitekeela osasun aldetik. Bizkitartean, ihardukitzeak behartu zuen ikerlanen barnatzerat, eta aski laster atera zen barruki parteak begiratzen ahal zirela arriskurik gabe, eta gaineratekoak hiltegirat zoatzila.
1999 aldean mintu zen hemen gaindi ardi daldararen gaitza. Nehork gutik kasu egiten zion gaitz bitxi horri, behi eroaren gaitzarekin parekatzen ez bazen. Delako mende zaharraren azken urte hartan, bapatean heldu ziren Euskal Herriko etxalde askotarat ardi saldo guziaren kalitzeko mehatxuak. Bakarrik ginen ELBkoak errefusatzen botere publikoen manu ala mehatxu hori, eta sinesten ginuen erahiltzeaz beste aterabiderik atxeman behar zela. Erran gabe doa neke hotza dela lehen ihardukitze hori, beste aterabide buztanik ez duzularik oraino ikusten, eta dudarik gabe uste duzularik nahi duten etxalde guziek beren kabalak edo aziendak salbatu behar dituztela. Gero agertzen dira aterabideak, eta ardi daldararen kasu huntan bezala, konturatzen zira bazela lehenagotik aterabidea, baina gordetzen zautzutela.
Funtsean, beti gogoan atxiki behar da abereen osasun krisialdietan bederen, badela usu merkatu mailako arrazoin ilun bat: “statut indemne” edo ekoizpen sail bat garbi atxikitzeko lehentasuna, nun ez den hazkuntza sail baten berritz antolatzeko xede ilun eta krudel bat. Aspaldi konponduak ditugu ardi dardararen arrangurak, eta ez da izan gaitz hori Aveyron aldeko ardi arraza hemen indartzeko estakuru bat gehiago.
Artzain soil eta artzain laborari gehienek gogoan dituzte agalakziaren itzuliko kataskak. 1980 aintzinekoa izan zen lehena, 2000 ondokoa izan da azkena. Bada ni baino adituago frango ordukoak gogoratzeko eta aztertzeko. Beti izan dira hain segur eztabaidak jakiteko agalakzia gaitzarekin bizitzen ikasi behar zuen mendialdeak eta lurralde guziak. Gaitza nagusitzen hasten zen aldi guziez, botere publikoek eta gorago aipatu ditugun esku makilek atera dute aldiro azienda saldoen hiltzeko manua. Eta ELBkoak eta artzain frango jazarri dira, beren ardiak begiratu nahi baitzituzten. Ordutik harat izan dira arrangurak eta beldur handiak etxaldetan, eta kalapita ederrak administrazionearen bulegoetan. Ez da sekulan ukatu gaitza menperatu behar zenik, baina ELBtik erran da aldiro neurriek ez zutela gaitzak baino makur gehiago egin behar, eta beren aziendak begiratu nahi zituzten hazle guziak sustengatuko zirela.
Beti agertzen dira aterabideak, nahiz batzutan neurri zorrotzak jasan izan behar. Herrialde huntan frogatu da hainbeste aldiz ihardukitzeko gogoa eta indarra behar dela lehenik. Gero dira agertzen bide berriak. Ez beti ordokiak, baina urrunago eramaiten dutenak. Menpekotasunez edo teknika hutsez baino ainitzez gehiago elkartasunez eta iraunkortasunez josiak izaten baitira.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Getxoko Epaitegiak Europa ikastetxeko 4 urteko haurren kasua artxibatu izanaren berri izan dugu aste honetan. Horrek zera galdetzera garamatza: instantzia judizialak, polizialak… prest al daude haurren eskaerei erantzuteko? Benetan babesten al dira gure adingabeak... [+]
Gure lurraldeetan eta bizitzetan sortzen diren behar, desio eta ekimenen inguruan gero eta gehiago entzuten dugu harreman eta proiektu publiko-komunitarioak landu beharraz, eta pozgarria da benetan, merkaturik gabeko gizarte antolaketarako ezinbesteko eredua baita. Baina... [+]
Elkarrizketa berritu dugu fakultateko idazkaritzan, auskalogarrenez: urruti daude, euren matrikula egiteko, ikasleak bakarrik etortzen ziren garaiak. Aspaldixko aldatu zen joera, eta gurasoek –nabarmenago amek– gero eta paper aktiboagoa hartzen dute seme-alaben... [+]
Silogismo baten argumentuak hiru proposizio ditu, eta horietatik azkena nahitaez ondorioztatzen da beste bietatik. Logika deduktibo horrekin aztertu daiteke, nire aburuz, Nafarroan gertatzen ari den Aroztegiako gatazka sozioekologiko luze eta traumatikoa.
Tesia: Baztango... [+]
Berriki landu ditut klasean Etxahun Barkoxeren kobla eder eta hunkigarriak. Gaizo gizona! “Edertasunez praube” sortu zelako hasi zitzaizkion etxeko nahigabeak, baina hamazazpi urtetan zen pulunpaka sartu zorigaitzaren itsasoan, maite zuen Marie Rospide doterik gabeko... [+]
Azken egunak garrantzi handikoak izan dira Bartzelonan, etxebizitzaren aldeko mugimenduarentzat eta espekulatzaileen aurkako borrokarentzat. Urtarrilaren 28an, polizia-armada batek Raval auzoko Massana Zaharrari [zentro sozial okupatua] eraso egin zion goizaldean, aurrez abisatu... [+]
Zer jakin behar dut? Norekin erlazionatu behar dut? Non bizi behar dut? Ardura horiekin gabiltza gizakiok gure gizarteen baitan bizitza on baten ideia bizitzeko bidean. Ondo erantzuten ez badakigu, bazterretan geratuko garen beldurrez.
Joan den astean, kanpoan geratzearen... [+]
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]
Bidea pausoka egiten da, eta hasiak egina dirudiela ikasi nuen aspaldi xamar. Baina jendeak esaldi hori edukiz betetzen ere ikasi nahi du. Bakarrik ezer gutxi lor genezake, hasi orduko etsi, akaso. Sekulako jendetza biltzeak ere antolaketa zaildu eta ikusi beharrekoa gandutu... [+]
Ez zuen egoki jokatu, neurriak hartu behar ziren, bestela, ez dugu ikasten. Itxuraz, ez zen ohartzen egindakoaren inpaktuaz, normal jarraitzen zuen, batzuetan, ingurukoek baino itxura zoriontsuagoz. Gainera, altuegi hitz egiten du, hori ez zaio inori gustatzen. Darabiltzan... [+]
Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]
Erretiratu berri den lankide-ohi baten omenez, Historiako irakaslea. Bejondeizula!
Hezkuntza-legeek azpimarratzen dute zein garrantzitsua den ikasleengan pentsamendu kritikoa sustatzea. Baina irakasle-klaustroak, garai batean ideien eztabaidarako eta proposamenak... [+]
Mendebaldeko herrialdeetako demokrazia liberalak demokrazia minimalista baten itxura gero eta handiagoa du. Definizioaren muina litzateke hauteskunde bidezko gobernu aldaketak errespetatzen direla. Horren aldaera autoritarioari Levitsky eta Way politologoek autoritarismo... [+]